język polski język angielski historia biologia matematyka informatyka zajęcia techniczne muzyka plastyka religia wychowanie fizyczne geografia język mniejszości narodowej

klasa 6

 

 

OGÓLNE KRYTERIA OCENIANIA Z JĘZYKA POLSKIEGO
DLA KLASY
VI

 

 

 

dopuszczający

  • poziom umiejętności i wiadomości objętych wymaganiami edukacyjnymi klasy szóstej umożliwia osiąganie celów polonistycznych
  • uczeń potra wykonać zadania teoretyczne i praktyczne o niewielkim poziomie trudności

 

dostateczny

  • poziom zdobytych umiejętności i wiadomości objętych wymaganiami edukacyjnymi klasy szóstej pozwala na rozwijanie kompetencji ujętych w programie i wynikających
    z podstawy programowej
  • uczeń wykonuje zadania teoretyczne i praktyczne typowe o średnim poziomie trudności ujętych w programie i wynikających z podstawy programowej

 

dobry

  • uczeń poprawnie stosuje wiadomości i umiejętności ujęte w programie nauczania
    i wynikające z podstawy programowej, rozwiązuje samodzielnie typowe zadania teoretyczne i praktyczne

 

bardzo dobry

  • uczeń sprawnie się pouguje zdobytymi wiadomościami, rozwiązuje samodzielnie problemy teoretyczne i praktyczne ujęte w programie nauczania i wynikające z podstawy programowej, potra zastosować poznawiedzę do rozwiązywania zadań i problemów
    w nowych sytuacjach

 

celucy

  • uczeń biegle się pouguje zdobytymi wiadomościami i umiejętnościami w rozwiązywaniu problemów teoretycznych i praktycznych objętych programem nauczania i wynikających
    z podstawy programowej, proponuje rozwiązania nietypowe; jest twórczy, rozwija własne uzdolnienia

 

 

 

 

 

 

SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA Z JĘZYKA POLSKIEGO DLA KLASY VI

(umiejętności ucznia – absolwenta drugiego etapu edukacyjnego szkoły podstawowej)

 

 

 

 

Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który:

 

I. Kształcenie literackie i kulturowe

 

SŁUCHANIE

 

  • skupia uwagę na krótkich i dłuższych wypowiedziach innych osób, rozumie ogólny sens słuchanych utworów, polecenia nauczyciela, wypowiedzi innych uczniów
  • wskazuje najważniejsze informacje w wysłuchanym tekście, zwłaszcza w jego warstwie doownej, rozpoznaje proste intencje nadawcy
  • reaguje na wypowiedzi innych werbalnie i niewerbalnie (mimi, gestem, postawą)
  • powtarza ogólny sens usłyszanej wypowiedzi, prostego tekstu poetyckiego, fabuły usłyszanej historii

 

CZYTANIE

 

  • identykuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi w prostych tekstach literackich i użytkowych
  • rozpoznaje proste intencje nadawcy, np. pytanie, prośbę, zachętę, odmowę, przeprosiny, zaproszenie
  • wskazuje najważniejsze informacje w odpowiednich fragmentach przeczytanego tekstu, zwłaszcza w jego dosłownej warstwie i wyrażone wprost
  • rozumie ogólny sens czytanych utworów
  • czyta teksty płynnie, stara się czytać je poprawnie pod względem artykulacyjnym
  • stara się poprawnie akcentować wyrazy
  • samodzielnie lub z niewielką pomocą wskazuje części składowe wypowiedzi: tytuł, wstęp, rozwinięcie, zakończenie
  • rozpoznaje życzenia, ooszenie, instrukcję, przepis, list, dedykację
  • wybiera njważniejsze informacje z instrukcji, tabeli, notatki, schematu, potrafi odszukać
    i poprawnie przepisać cytat na zadany temat

 

DOCIERANIE DO INFORMACJI – SAMOKSZTAŁCENIE

 

  • potrafi sprawdzić pisownwyrazu w owniku ortogracznym, korzystać ze słownika języka polskiego, słownika wyrazów obcych
  • potrafi odszukać wyrazy w słowniku wyrazów bliskoznacznych, umie z pomocą nauczyciela sprawdzić użycie związków w słowniku poprawnej polszczyzny
  • potrafi znaleźć prostą informację w internecie, stara się wyszukiwać wiarygodne informacje
  • z pomocą bibliotekarza korzysta z zasobów bibliotecznych, w tym ze słowników specjalnych, np. terminów literackich

ANALIZOWANIE I INTERPRETOWANIE TEKSTÓW KULTURY

 

  • krótko mówi o swoich reakcjach czytelniczych i temacie utworu
  • dostrzega zabiegi stylistyczne w znanych mu z lekcji utworach literackich, w tym funkcję obrazowania poetyckiego w liryce; z pomocą nauczyciela wskazuje w znanych mu z lekcji utworach typowe przykłady następujących środków poetyckich: epitet, porównanie, przenośnia, uosobienie, ożywienie, wyrazy dźwiękonaśladowcze, apostrofa, powtórzenie, zdrobnienie, zgrubienie, anafora, pytanie reoryczne, i podaje ich przykłady 
  • zna i wyjaśnia pojęcia podmiot liryczny, autor, adresat wiersza i bohater wiersza
  • odróżnia teksty użytkowe od literackich, z pomocą nauczyciela rozpoznaje tekst publicystyczny, informacyjny, reklamowy
  • odróżnia utwory pisane wierszem i prozą, stosuje terminy wiersz, proza
  • krótko i na ogół trafnie określa wybrane elementy świata przedstawionego w utworze epickim omówionym na lekcji, takie jak: czas i miejsce wydarzeń, akcja, wątek główny, fabuła, wydarzenia, bohater (pozytywny – negatywny), z pomocą nauczyciela określa wątki poboczne utworu i punkt kulminacyjny
  • rozumie rolę osoby mówiącej w tekście (narrator)
  • odróżnia dialog od monologu
  • rozpoznaje na znanych z lekcji tekstach mit, bajkę, hymn, legendę, przypowieść i nowelę, dziennik, pamiętnik, powieść, podaje ich główne cechy, nazywa rodzaj omówionej na lekcji powieści (obyczajowej, fantasy, fantastycznonaukowej, historycznej, przygodowej)  
  • zna pojęcie morał, wyjaśnia go z pomocą nauczyciela
  • zna pojęcia: wers, zwrotka, rym, refren, liczba sylab w wersie, wskazuje je w wierszach znanych z lekcji
  • wyodrębnia słuchowisko, plakat społeczny, przedstawienie, film, program telewizyjny (np. informacyjny, rozrywkowy) spośród innych przekazów i tekstów kultury, operuje podstawowym słownictwem związanym z teatrem (np. akt, kurtyna, gra aktorska, publiczność, rekwizyt, rola, dekoracja, efekty specjalne), dostrzega różnice fabularne między tekstem literackim a jego adaptacją
  • odczytuje treść komiksu 
  • wymienia tytuły filmów, seriali, spektakli, programów radiowych i telewizyjnych, wysłuchane koncerty, zwłaszcza adresowane do dzieci i młodzieży
  • przypisuje podstawowe cechy bohaterom, krótko opowiada o ich doświadczeniach oraz ocenia ich postawy w odniesieniu do takich wartości, jak np. miłość – nienawiść, przyjaźń – wrogość, koleżeńskość – egoizm, pracowitość – lenistwo
  • rozumie pojęcie fikcji literackiej, potrafi (z reguły poprawnie) odszukać w utworze poznanym na lekcji elementy prawdziwe, prawdopodobne (realistyczne) i fantastyczne
  • odczytuje sens utworów na poziomie semantycznym (dosłownym), a z pomocą nauczyciela na poziomie symbolicznym

 

II. Tworzenie wypowiedzi

 

MÓWIENIE

 

  • nawiązuje i podtrzymuje kontakt werbalny z innymi uczniami i nauczycielem, stosuje się do podstawowych reguł grzecznościowych obowiązujących podczas rozmowy z osobą dorosłą i rówieśnikiem
  • odróżnia sytuację ocjalną od nieocjalnej i potra odpowiednio do sytuacji komunikacyjnej skierować prośbę, pytanie, odmowę, wyjaśnienie, zaproszenie; stara się stosować język adekwatny do różnych sytuacji, odróżnia język oficjalny od nieoficjalnego
  • formułuje pytania i udziela prostych pod względem konstrukcyjnym odpowiedzi, stosuje wyrazy o znaczeniu doownym
  • mówi na temat, opowiada o zdarzeniach, akcji książki, lmu
  • wypowiada komunikaty zawierające proste informacje
  • wyraża wprost swoje intencje
  • w kilku zdaniach opisuje obraz, ilustrację, plakat, przedmiot, miejsce, postać, zwierzę
  • wygłasza z pamięci tekst utworu poetyckiego
  • potrafi wygłosić kilkuzdaniowe, schematyczne przemówienie, operając się na materiale lekcyjnym
  • pouguje się pozawerbalnymi środkami wypowiedzi (mimi, gestem)
  • stara się poprawnie wymawiać i akcentować wyrazy
  • składa skonwencjonalizowane życzenia, tworzy krótką wypowiedź o cechach instrukcji, np. zasady gry
  • potrafi sformułować prostą tezę i dobrać argument oraz przykład do tezy, krótko uzasadnia swoją opinię

 

PISANIE

 

  • stosuje wielką litena początku wypowiedzenia i odpowiednie znaki interpunkcyjne na jego końcu, potrafi zastosować dwukropek, przecinek, myślnik (również w zapisie dialogu), cudzysłów, rozumie funkcję średnika, nawiasu i wielokropka w zdaniu
  • dzieli wyrazy na sylaby, przenosi wyraz do następnego wersu, stosuje akapit, oznaczając
    w nim wstęp, rozwinięcie, zakończenie
  • poprawnie zapisuje głoski miękkie, zna i próbuje stosować podstawowe zasady dotyczące pisowni ó–u, rz–ż, ch–h
  • odróżnia nazwy własne od pospolitych i stara się stosować odpowiednie zasady dotyczące pisowni wielką lite
  • potrafi wymienić niektóre spójniki, przed którymi stawia się przecinek / nie stawia się przecinka, stara się oddzielać przecinkiem zdania składowe w zdaniu złożonym
  • zna podstawowe zasady układu gracznego listu oficjalnego i nieoficjalnego, wywiadu, ramowego i szczegółowego planu wypowiedzi, instrukcji, przepisu kulinarnego, kartki
    z dziennika, pamiętnika, streszczenia, sprawozdania z wydarzenia; zapisuje je z niewielką pomocą nauczyciela; potrafi zapisać proste życzenia, dedykację, podziękowania, ogłoszenie, zaproszenie   
  • pisze krótkie opowiadanie odtwórcze i twórcze, dba o następstwo zdarzeń
  • pisze kilkuzdaniowy tekst o charakterze argumentacynjym na tematy związane
    z codziennym życiem
  • sporządza krótką charakterystykę na podstawie planu i słownictwa zgromadzonego na lekcji
  • próbuje zredagować kilkuzdaniowy opis przeżyć
  • tworzy kilkuzdaniowy opis obrazu, rzeźby i plakatu, opisując usytuowanie elementów, ich kształt, wielkość i kolorystykę
  • w dłuższych formach wypowiedzi pisemnych stara się stosować akapit jako znak logicznego wyodrębnienia fragmentów wypowiedzi
  • jego wypowiedzi są czytelne
  • konstruuje i zapisuje kilkuzdaniowe wypowiedzi poprawne pod względem logicznym, stara się, aby były poprawne pod względem językowym
  • rozróżnia współczesne formy komunikatów (np. e-mail, SMS) i odpowiednio się nimi posługuje, zachowując podstawowe zasady etykiety językowej

 

III. Kształcenie językowe

 

Stosuje wiedzę językową w zakresie:

  • słownictwa – np. rozpoznaje zdrobnienia, potrafi dobrać parami wyrazy bliskoznaczne
    i antonimy, stara się tworzyć poprawne związki wyrazowe, podaje przykłady wyrazów wieloznacznych, związków frazeologicznych, przysłów
  • składni – wymienia rodzaje zdań: pojedyncze oznajmujące, rozkazujące, pytające, zdania złożone; konstruuje poprawne zdania pojedyncze; stosuje wielkie litery na początku wypowiedzenia i odpowiednie znaki interpunkcyjne na końcu; rozróżnia zdania pojedyncze, złożone i równoważnik zdania; wskazuje podmiot (wyrażony rzeczownikiem) i orzeczenie (czasownikowe) w typowym zdaniu; wie, że podmiot można wyrazić różnymi częściami mowy; odszukuje orzeczenie imienne w zdaniach znanych z lekcji; wymienia pozostałe części zdania: przydawka, dopełnienie, okolicznik, podaje pytania, na które odpowiadają; zna pojęcia związek wyrazowy, wyraz nadrzędny, wyraz podrzędny, grupa podmiotu, grupa orzeczenia; wskazuje w zdaniu wyrazy, które się ze sobą łączą; rozpoznaje określenia rzeczownika i czasownika; z pomocą nauczyciela lub odnosząc się do schematu sporządza wykres zdania pojedynczego; rozpoznaje na przykładach z lekcji zdanie złożone współrzędnie i podrzędnie; sporządza wykres prostego, krótkiego zdania złożonego)
  • fleksji – rozpoznaje i odmienia rzeczowniki o typowej odmianie, czasowniki, przymiotniki, liczebniki i wymienia większość ich typów; podaje pytania, na które odpowiadają odmienne i nieodmienne części mowy; podaje przykłady różnych rodzajów liczebników, zaimków, odmienia zaimki; z reguły poprawnie określa czas, osobę, liczbę, rodzaj, tryb czasownika, a z niewielką pomocą nauczyciela aspekt: dokonany, niedokonany, stronę czasownika; wskazuje rzeczowniki własne i pospolite; odmienia i stopniuje przymiotniki; oddziela temat od końcówki w wyrazach znanych z lekcji; stopniuje przysłówki; rozpoznaje formy nieosobowe czasownika (bezokolicznik, formy zakończone na -no, -to); podaje przykłady przyimka, partykuły, spójnika i wykrzyknika; poprawnie odmienia najbardziej popularne wyrazy o nietypowej odmianie; odmienia według wzoru czasowniki typu wziąć
  • fonetyki zna alfabet, odróżnia głoskę od litery, przy pomocy nauczyciela dzieli głoski na twarde i miękkie, dźwięczne i bezdźwięczne; podaje przykłady głosek ustnych i nosowych, dzieli wyrazy znane z lekcji na głoski, litery i sylaby; zna podstawowe reguły akcentowania wyrazów w języku polskim i stara się je stosować

 

 

Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który spnia wymagania kryterialne na ocenę dopuszczającą oraz:

 

I. Kształcenie literackie i kulturowe

 

SŁUCHANIE

 

  • ucha innych ze zrozumieniem, uczestniczy w rozmowie, zadaje pytania, odpowiada
  • wybiera najważniejsze informacje z wyuchanego tekstu, tworzy prosnotatkę w formie tabeli, schematu, kilkuzdaniowej wypowiedzi, rozpoznaje główne intencje nadawcy
    i nastrój uchanych komunikatów
  • powtarza swoimi słowami ogólny sens usłyszanej wypowiedzi, tekstu poetyckiego, opowiada fabułę uyszanej historii, formułuje pytania

 

CZYTANIE

 

  • identykuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi w tekstach literackich i użytkowych
  • rozpoznaje dosłowne intencje nadawcy
  • przytacza informacje z odpowiednich fragmentów przeczytanego tekstu, zwłaszcza w jego dosłownej warstwie i wyrażone wprost
  • określa temat i ówną myśl tekstu na poziomie dosłownym
  • czyta teksty płynnie i poprawnie pod względem artykulacyjnym
  • poprawnie akcentuje i artykułuje większość wyrazów, stosuje intonację zdaniową podczas głośnego czytania utworów
  • oddziela fakty od opinii w prostych tekstach
  • wskazuje części składowe wypowiedzi: tytuł, śródtytuł, wstęp, rozwinięcie, zakończenie
  • rozpoznaje cechy życzeń, ooszenia, instrukcji, przepisu, dedykacji, podziękowania, listu
  • wybiera potrzebne informacje z instrukcji, tabeli, notatki, schematu, wyszukuje cytaty na zadany temat i poprawnie je zapisuje
  • wskazuje przenośne znaczenie wyrazów w wypowiedzi

 

DOCIERANIE DO INFORMACJI – SAMOKSZTAŁCENIE

 

  • sprawdza pisownwyrazu w owniku ortogracznym, korzysta ze słownika języka polskiego, słownika wyrazów obcych, potrafi znaleźć hasło w słowniku frazeologicznym, potrafi wybrać odpowiednie informacje ze słownika wyrazów bliskoznacznych, słownika poprawnej polszczyzny, encyklopedii
  • rozwija umiejętności posługiwania się technologią informacyjną oraz zasobami internetowymi i wykorzystuje te umiejętności do swoich potrzeb
  • stara się rozwijać umiejętność krytycznej oceny pozyskanych informacji
  • zna i stosuje zasady korzystania z zasobów bibliotecznych

 

ANALIZOWANIE I INTERPRETOWANIE TEKSTÓW KULTURY

 

  • nazywa swoje reakcje czytelnicze, określa temat czytanego utworu i próbuje określić jego problematykę
  • nazywa zabiegi stylistyczne w utworach literackich (epitet, porównanie, przenośnię, uosobienie, ożywienie, wyrazy dźwiękonaśladowcze, apostrofę, powtórzenia, zdrobnienia, zgrubienia, obrazy poetyckie, anaforę, pytanie reoryczne)
  • z niewielką pomocą nauczyciela odróżnia autora, adresata i bohatera wiersza
    w analizowanym tekście
  • dostrzega cechy wyróżniające teksty artystyczne (poetyckie i prozatorskie) oraz użytkowe; rozpoznaje tekst publicystyczny, informacyjny, reklamowy
  • określa i nazywa elementy świata przedstawionego w poznanym na lekcji utworze epickim, takie jak: czas i miejsce wydarzeń, wątek (główny i poboczny), akcja, fabuła, wydarzenia, punkt kulminacyjny, bohater (pozytywny – negatywny, główny, drugoplanowy)
  • rozumie rolę osoby mówiącej w tekście (narrator), rozpoznaje narratora pierwszo-
    i trzecioosobowego
  • wskazuje w poznanym na lekcji utworze cechy mitu, bajki, hymnu, przypowieści i noweli, legendy, dziennika, pamiętnika, powieści; wymienia gatunki powieści (obyczajowa, fantasy, fantastycznonaukowa, historyczna, przygodowa) i podaje jej cechy, potrafi określić rodzaj powieści omówionej na lekcji i podać jej cechy
  • odróżnia dialog od monologu, wskazuje je w utworze
  • cytuje morał bajki i wyjaśnia dosłowny sens przypowieści
  • rozpoznaje w utworach wierszowanych elementy rytmu: wers, zwrot, rym (dokładny – niedokładny), refren, liczba sylab w wersie
  • rozpoznaje wiersz biały
  • wyodrębnia słuchowisko, plakat społeczny, przedstawienie, film, program telewizyjny (np. rozrywkowy, informacyjny, edukacyjny) spośród innych przekazów i tekstów kultury, odczytuje je na poziomie dosłownym
  • odczytuje komiks i wymienia jego cechy
  • zna pojęcia związane z teatrem i filmem (gra aktorska, reżyser, rekwizyt, dekoracja, antrakt, adaptacja, ekranizacja, efekty specjalne, fabuła), a także odmiany filmu, wskazuje cechy charakterystyczne przekazów audiowizualnych (filmu, programu informacyjnego, programu rozrywkowego), wskazuje różnice fabularne między tekstem literackim a jego adaptacją
  • odbiera filmy, koncerty, spektakle, programy radiowe i telewizyjne, zwłaszcza adresowane do dzieci i młodzieży, wskazuje wśród nich te, które mu się podobają
  • określa doświadczenia bohaterów, przypisuje im cechy oraz określa i ocenia ich postawy w odniesieniu do takich wartości, jak np. miłość – nienawiść, przyjaźń – wrogość, koleżeństwo – egoizm, pracowitość – lenistwo
  • rozumie i wyjaśnia pojęcie fikcji literackiej, potrafi odszukać w utworze elementy prawdziwe, prawdopodobne (realisyczne) i fantastyczne
  • odczytuje sens utworów na poziomie semantycznym (dosłownym) ) i typowych – na poziomie symbolicznym

 

II. Tworzenie wypowiedzi

 

MÓWIENIE

 

  • uczestniczy w sytuacji komunikacyjnej, stosując się do reguł grzecznościowych, używa odpowiednich konstrukcji składniowych (np. trybu przypuszczającego lub zdań pytających, wyrażeń grzecznościowych) podczas rozmowy z osobą dorosłą i rówieśnikiem, a także w różnych sytuacjach oficjalnych i nieoficjalnych, stara się budować kontakt ze słuchaczem, np. za pomocą apostrof, wypowiedzi nacechowanych emocjonalnie
  • dostosowuje wypowiedź do adresata i sytuacji, świadomie dobiera różne typy wypowiedzeń: proste i rozwinięte, wypowiedzenia oznajmujące, pytające i rozkazujące; potrafi dostosować swoją wypowiedź do sytuacji oficjalnej i nieoficjalnej
  • formułuje pytania otwarte i zamknięte
  • udziela odpowiedzi w formie zdań złożonych
  • wypowiada się w logicznie ze sobą połączonych zdaniach na tematy związane
    z codziennością, otaczającą nas rzeczywistością, lekturą, utworem poetyckim, filmem itp.
  • wypowiada się w sposób uporządkowany: opowiada zdarzenia w porządku chronologicznym, streszcza utwory fabularne, zdaje relację z wydarzenia
  • opisuje obraz, ilustrację, plakat oraz przedmiot, miejsce, stosując słownictwo określające umiejscowienie w przestrzeni; krótko, ale w sposób uporządkowany opisuje postać, zwierzę, przedmiot
  • recytuje utwory poetyckie, oddając ich ogólny nastrój i sens
  • wygłasza krótkie przemówienie na tematy związane z codziennym życiem i bieżącym materiałem lekcyjnym
  • stosuje zasady poprawnej wymowy i akcentowania wyrazów rodzimych
  • składa życzenia, tworzy krótką wypowiedź o cechach instrukcji, np. zasady gry
  • wskazuje wyrazy o znaczeniu doownym i metaforycznym
  • dobiera wyrazy bliskoznaczne i przeciwstawne, z reguły stosuje poprawne związki wyrazowe
  • świadomie pouguje się pozawerbalnymi środkami wypowiedzi (mimi, gestem)
  • formułuje tezę i podaje do niej proste argumenty i przykłady, logicznie uzasadnia swoją opinię

 

PISANIE

 

  • stosuje wielką litena początku wypowiedzenia i odpowiednie znaki interpunkcyjne na jego końcu, stosuje podstawowe reguły interpunkcyjne dotyczące użycia przecinka (np. przy wymienianiu, przed niektórymi spójnikami, przecinek w zdaniu złożonym), dwukropka, myślnika (również w zapisie dialogu), nawiasu; próbuje stosować w zdaniu średnik, bezbłędnie dzieli wyrazy na sylaby, przenosi wyraz do następnego wersu, stosuje cudzysłów
  • poprawnie zapisuje głoski miękkie, zna i stosuje podstawowe zasady ortograi dotyczące pisowni ó–u, rz–ż, ch–h, pisowni cząstki -by z czasownikami
  • potrafi wymienić najważniejsze wyjątki od poznanych reguł ortograficznych
  • odróżnia nazwy własne od pospolitych i potra zastosować odpowiednie zasady dotyczące pisowni wielką lite
  • potrafi wymienić spójniki, przed którymi stawia się przecinek / nie stawia się przecinka, stara się stosować tę wiedzę w praktyce, często poprawnie oddziela przecinkiem zdania składowe w zdaniu złożonym  
  • zna zasady dotyczące pisowni przymiotników złożonych
  • zna i stosuje większość podstawowych zasad układu gracznego oraz zapisuje uwzględniając je: list (w tym oficjalny), kilkuzdanowy wywiad, plan wypowiedzi ramowy
    i
    szczegółowy (z pomocą nauczyciela), ogłoszenie, zaproszenie, instrukcję, przepis kulinarny, kartkę z dziennika, pamiętnika notatki biograficznej (np. w tabeli), streszczenie, sprawozdanie, ogłoszenie, zaproszenie, instrukcję, proste, krótkie streszczenie, sprawozdanie
     (z wydarzenia i z pomocą nauczyciela z filmu, spektaklu,), życzenia, podziękowanie, dedykację 
  • układa opowiadanie odtwórcze i twórcze, zachowując właściwą kolejność zdarzeń
  • pisze krótki, logiczny tekst argumentacyjny
  • sporządza schematyczną charakterystykę postaci rzeczywistej i bohatera literackiego, pisze opis przeżyć z wykorzystaniem słownictwa z lekcji
  • tworzy na ogół poprawny opis obrazu, rzeźby i plakatu, stosując słownictwo określajace umiejscowienie w przestrzeni, ich wygląd (kolor, kształt itp.)
  • w dłuższych formach wypowiedzi stosuje co najmniej trzy akapity jako znak logicznego wyodrębnienia fragmentów wypowiedzi (wstęp, rozwinięcie, zakończenie)
  • na ogół zachowuje estetykę zapisu wypowiedzi
  • konstruuje i zapisuje kilkuzdaniowe wypowiedzi poprawne pod względem logiczno-składniowym i na ogół poprawne pod względem językowym
  • używa wypowiedzeń pojedynczych i złożonych
  • w zależności od adresata i sytuacji świadomie dobiera wypowiedzenia oznajmujące, pytające i rozkazujące
  • udziela odpowiedzi w formie zdań złożonych
  • stara się dostrzegbłędy ortograczne i interpunkcyjne w tworzonej wypowiedzi i je poprawiać
  • wyszukuje cytaty i zapisuje je w cudzysłowie, potrafi wprowadzić je w tekst
  • dobiera argumenty i przykłady do tezy, rozróżnia argumenty odnoszące się do faktów
    i logiki oraz odwołujące się do emocji

 

III. Kształcenie językowe

 

Stosuje wiedzę językową w zakresie:

  • ownictwa wykorzystuje zdrobnienia, wyrazy wieloznaczne, bliskoznaczne (synonimy)
    i przeciwstawne (antonimy) w tworzonym tekście, tworzy poprawne związki wyrazowe, wyjaśnia znaczenie znanych związków frazeologicznych, przysłów, odróżnia słownictwo wartościujące i opisujące
  • składni – konstruuje typowe i proste zdania pojedyncze nierozwinięte i rozwinięte
    i rozpoznaje je na typowych przykładach; konstruuje wypowiedzenia złożone współrzędnie, podrzędnie i równoważniki zdań, używa różnych typów wypowiedzeń: oznajmujących, rozkazucych, pytających, wykrzyknikowych, neutralnych; wskazuje podmiot (np. wyrażony rzeczownikiem, zaimkiem, podmiot domyślny) i orzeczenie czasownikowe i imienne; podaje przykłady zdań, w których podmiot jest wyrażony inną częścią mowy; podaje przykładowe wyrazy, które budują zdanie bezpodmiotowe,
    i przykłady takich zdań; rozpoznaje w zdaniach z lekcji pozostałe części zdania: przydawkę, dopełnienie, okolicznik (i jego niektóre rodzaje, np. czasu, miejsca, sposobu) i podaje pytania, na które odpowiadają; łączy w związki wyrazowe wyrazy w zdaniu; rozpoznaje określenia rzeczownika i czasownika; konstruuje wykres krótkiego, prostego zdania pojedynczego; wyjaśnia pojęcia związek wyrazowy, wyraz nadrzędny, wyraz podrzędny, grupa podmiotu, grupa orzeczenia, wskazuje je na typowych, prostych przykładach, sporządza wykres typowego zdania złożonego
  • fleksji – rozpoznaje i odmienia typowe rzeczowniki własne i pospolite, a także niektóre rzeczowniki o nietypowej odmianie, czasowniki, przymiotniki; rozpoznaje i z reguły poprawnie odmienia liczebniki, zaimki, określa formę czasownika: osobę, liczbę, tryb, aspekt (dokonany, niedokonany), stronę; z niewielką pomocą nauczyciela przekształca czasowniki: w stronie czynnej, biernej, zwrotnej, w różnych trybach, aspektach; rozpoznaje i nazywa na typowych przykładach typy liczebników; podaje przykłady różnych typów zaimków i wyjaśnia ich funkcję; oddziela temat od końcówki w rzeczownikach znanych z lekcji, wskazuje oboczności w typowych wyrazach odmiennych; odmienia (liczba, rodzaj, przypadek) i stopniuje przymiotniki, nazywa rodzaje stopniowania (regularne, nieregularne, opisowe); rozpoznaje przysłówki i stopniuje je, nazywając rodzaj stopniowania; podaje przykłady przysłówków odprzymiotnikowych i niepochodzących od przymiotnika; rozpoznaje typowe przyimki (i wyrażenia przyimkowe), używa przyimków do określenia relacji czasowych i przestrzennych; na ogół poprawnie zapisuje czasowniki z cząstką -by; rozpoznaje nieosobowe formy czasownika  (bezokolicznik, formy zakończone na -no,
    -to); stosuje wykrzykniki i partykuły; rozpoznaje najczęstsze zaimki i spójniki w tekście; poprawnie odmienia omówione na lekcji wyrazy o nietypowej odmianie, w tym czasownik typu wziąć
  • fonetyki zna alfabet, wyjaśnia różnicę między głoską a literą, dzieli wyrazy na głoski, litery i sylaby; dzieli głoski na twarde i miękkie, dźwięczne i bezdźwięczne, ustne
    i nosowe i potrafi je nazywać; w
    ykorzystuje wiedzę na temat rozbieżności między mową
    a pismem do poprawnego zapisywania wyrazów; zna i stosuje podstawowe reguły akcentowania wyrazów w języku polskim, stara się je stosować

 

 

Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który spnia wymagania kryterialne na ocenę dostateczną oraz:

 

I. Kształcenie literackie i kulturowe

 

SŁUCHANIE

 

  • koncentruje uwagę podczas słuchania dłuższych wypowiedzi innych, a zwłaszcza odtwarzanych utworów
  • wybiera potrzebne informacje z wyuchanego tekstu, tworzy notatkę w formie tabeli, schematu, punktów, kilkuzdaniowej wypowiedzi; formułuje pytania i rozpoznaje nastrój uchanych komunikatów
  • odróżnia informacje ważne od mniej ważnych
  • na podstawie uchanego tekstu tworzy samodzielną notat: pisze plan, formułuje pytania
  • właściwie odbiera intencje nadawcy komunikatu
  • odczytuje przenośny sens wyuchanych utworów poetyckich i prozatorskich

 

CZYTANIE

 

  • identyfikuje i krótko charakteryzuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi w tekstach literackich
  • rozpoznaje dosłowne i symboliczne intencje nadawcy
  • przytacza informacje zawarte w tekście, wyszukuje w wypowiedzi informacje wyrażone pośrednio
  • oddziela informacje ważne od drugorzędnych, fakt od opinii
  • omawia temat i ówną myśl na poziomie dosłownym, z niewielką pomocą nauczyciela omówia je na poziomie przenośnym
  • czyta teksty płynnie i poprawnie pod względem artykulacyjnym, stara się je interpretować głosowo
  • głośno czyta utwory, uwzględniając zasady poprawnej artykulacji, akcentowania i intonacji
  • wskazuje części składowe wypowiedzi: tytuł, śródtytuł, wstęp, rozwinięcie, zakończenie, rozumie ich funkcję
  • wskazuje typowe elementy konstrukcyjne i stylistyczne w zaproszeniach, życzeniach, ooszeniach, instrukcjach, przepisach, listach (w tym oficjalnych), dziennikach, pamiętnikach, relacjach, dedykacjach, podziękowaniach
  • wybiera i wykorzystuje informacje z instrukcji, tabeli, notatki, schematu, cytatów
  • wskazuje przenośne znaczenie wyrazów w wypowiedzi oraz samodzielnie tłumaczy przenośne znaczenie wybranych wyrazów, związków wyrazów w wypowiedzi

 

DOCIERANIE DO INFORMACJI – SAMOKSZTAŁCENIE

 

  • sprawdza pisownwyrazu w owniku ortogracznym, wybiera informacje z różnych źród, np. czasopism, stron internetowych; korzysta w razie potrzeby ze słownika języka polskiego, słownika wyrazów obcych, słownika frazeologicznego; samodzielnie korzysta ze słowników wyrazów bliskoznacznych, poprawnej polszczyzny, encyklopedii
  • potrafi znaleźć informacje w słowniku bohaterów literackich i innych słownikach
  • rozwija umiejętności efektywnego posługiwania się technologią informacyjną oraz zasobami internetowymi i wykorzystuje te umiejętności do znalezienia potrzebnych mu informacji
  • rozwija umiejętność krytycznej oceny pozyskanych informacji
  • zna i regularnie stosuje zasady korzystania z zasobów bibliotecznych (np. w bibliotekach szkolnych oraz on-line)

 

ANALIZOWANIE I INTERPRETOWANIE TEKSTÓW KULTURY

 

  • nazywa i uzasadnia swoje reakcje czytelnicze, określa tematykę i problematykę utworu
  • odnajduje w utworze poetyckim epitet, porównanie, przenośnię, uosobienie, ożywienie, wyrazy dźwiękonaśladowcze, apostrofę, powtórzenia, zdrobnienia, zgrubienia, obrazy poetyckie, anaforę, pytanie reoryczne, przeważnie objaśnia ich znaczenie
  • rozpoznaje autora, adresata i bohatera wiersza, opisuje cechy podmiotu lirycznego (w tym zbiorowego)  
  • wskazuje cechy wyróżniające teksty artystyczne (poetyckie i prozatorskie) oraz użytkowe, rozpoznaje tekst publicystyczny informacyjny, reklamowy i rozumie ich funkcje
  • analizuje elementy świata przedstawionego w utworze epickim, takie jak: czas i miejsce wydarzeń, akcja, fabuła, wątek (główny i poboczny), wydarzenia, punkt kulminacyjny, bohater (pozytywny – negatywny, główny, drugoplanowy, epizodyczny, tytułowy)
  • rozumie rolę osoby mówiącej w tekście (narrator), rozpoznaje narratora pierwszo-
    i trzecioosobowego i określa jego cechy
  • odróżnia dialog od monologu, rozumie ich funkcje w utworze
  • identykuje mit, bajkę, hymn, przypowieść, legendę i nowelę, dziennik, pamiętnik, powieść, wskazuje ich cechy, zna gatunki powieści (obyczajowa, fantastycznonaukowa, fantasy, historyczna, przygodowa), podaje ich cechy, przyporządkowuje je do konkretnych utworów  
  • przytacza i parafrazuje morał bajki, odczytuje przesłanie przypowieści
  • rozumie podstawową funkcję wersu, zwrotki, rymu (dokładny – niedokładny), refrenu, liczby sylab w wersie, samodzielnie wskazuje w wierszu wyżej wymienione elementy
  • rozpoznaje wiersz biały
  • wyodrębnia słuchowisko, plakat społeczny, przedstawienie i film spośród innych przekazów
    i tekstów kultury,
    interpretuje je na poziomie dosłownym i z niewielką pomocą nauczyciela interpretuje go na poziomie przenośnym  
  • odczytuje komiks i podaje jego cechy
  • używa pojęć: gra aktorska, reżyser, adaptacja, antrakt, scenografia, ekranizacja, kadr, ujęcie, efeky specjalne, audycja, a także zna odmiany filmu, wyodrębnia elementy dzieła lmowego i telewizyjnego, odróżnia różne gatunki lmowe, wskazuje cechy charakterystyczne przekazów audiowizualnych (filmu, programu informacyjnego, programu rozrywkowego), omawia różnice między tekstem literackim a jego adaptacją
  • świadomie i z uwagą odbiera filmy, koncerty, spektakle, programy radiowe i telewizyjne, zwłaszcza adresowane do dzieci i młodzieży, wyraża i uzasadnia opinię na ich temat
  • charakteryzuje komiks jako tekst kultury, wskazuje charakterystyczne dla niego cechy
  • charakteryzuje i ocenia bohaterów oraz ich postawy i doświadczenia, odnosi postawy
    i doświadczenia bohaterów do własnych przeżyć  
  • rozumie i wyjaśnia pojęcie fikcji literackiej, odszukuje w utworze elementy prawdziwe, prawdopodobne (realistyczne) i fantastyczne
  • odczytuje sens utworów na poziomie semantycznym (dosłownym), a z niewielką pomocą na poziomie przenośnym, wyszukuje informacje wyrażone wprost i pośrednio

 

 

 

 

II. Tworzenie wypowiedzi

 

MÓWIENIE

 

  • przedstawia własne, logiczne zdanie w rozmowie, stosując się do reguł grzecznościowych, używa odpowiednich konstrukcji składniowych (np. trybu przypuszczającego lub zdań pytających) podczas rozmowy z osobą dorosłą i rówieśnikiem, a także w różnych sytuacjach oficjalnych i nieoficjalnych, buduje kontakt ze słuchaczem np. za pomocą apostrof, wypowiedzi nacechowanych emocjonalnie, wykrzyknień
  • dostosowuje wypowiedź do adresata i sytuacji (np. oficjalnej i nieoficjalnej), świadomie dobiera różne typy wypowiedzeń prostych i rozwiniętych, wypowiedzenia oznajmujące, pytające i rozkazujące, świadomie dobiera intonację zdaniową
  • formułuje przemyślane pytania otwarte i zamknięte, udziela odpowiedzi w formie krótkiej, sensownej wypowiedzi
  • łączy za pomocą odpowiednich spójników i przyimków współrzędne i podrzędne związki wyrazowe w zdaniu
  • wypowiada się w roli świadka i uczestnika zdarzeń
  • stosuje poprawne formy gramatyczne odmiennych części mowy
  • gromadzi wyrazy określające i nazywające, np. cechy wyglądu i charakteru
  • wypowiada slogicznie i w sposób uporządkowany na tematy związane z otaczającą rzeczywistością, lekturą, tekstem poetyckim, filmem itp.: opowiada zdarzenia w porządku chronologicznym, poprawnie streszcza utwory fabularne, świadomie wykorzystuje wyrazy okrlające następstwo czasowe
  • aktywnie uczestniczy w rozmowie o lekturze, lmie czy codziennych sytuacjach
  • w sposób logiczny i uporządkowany opisuje przedmiot, miejsce, krajobraz, postać, zwierzę, przedmot, przeżycia, obraz, ilustrację, plakat, stosując właściwe tematowi słownictwo, jak i słownictwo służące do formułowania ocen, opinii, emocji oraz słownictwo opisujące
  • wygłasza z pamięci teksty poetyckie, pougując się pauzą, barwą osu
  • wygłasza przygotowane wcześniej przemówienie, dbając o dobór argumentów, środków stylistycznych, tembru głosu
  • świadomie pouguje się pozawerbalnymi środkami wypowiedzi (mimi, gestem)
  • stosuje się do zasad właściwego akcentowania wyrazów i intonowania wypowiedzeń
  • składa życzenia, tworzy wypowiedź o cechach instrukcji, np. zasady gry 
  • objaśnia znaczenia dosłowne i metaforyczne wyrazów
  • dobiera i stosuje w swoich wypowiedziach wyrazy bliskoznaczne (synonimy)
    i przeciwstawne (antonimy) oraz poprawne związki wyrazowe
  • formułuje tezę, podaje do niej argumenty i przykłady, odróżnia argumenty odnoszące się do faktów i logiki oraz odwołujące się do emocji, potrafi zabrać głos w dyskusji, zaprezentować i logicznie uzasadnić swoją opinię, wie, czym jest perswazja, i potrafi na nią odpowiednio zareagować

 

PISANIE

  • stosuje wielką litena początku wypowiedzenia i odpowiednie znaki interpunkcyjne na jego końcu, stosuje w swoich pracach podstawowe reguły interpunkcyjne dotyczące przecinka (np. przy wymienianiu oraz przed zaimkami, przecinek w zdaniu złożonym), dwukropka, myślnika, średnika, nawiasu, bezbłędnie dzieli wyrazy na sylaby, przenosi wyraz do następnego wersu, stosuje cudzysłów
  • poprawnie zapisuje głoski miękkie, zna i stosuje poznane zasady ortograi dotyczące pisowni óu, rz–ż, ch–h, cząstki -by z czasownikami
  • zna i stosuje najczęstsze wyjątki od poznanych reguł ortograficznych
  • odróżnia nazwy własne od pospolitych i stosuje zasady dotyczące pisowni wielką lite
  • wymienia spójniki, przed którymi stawia się przecinek / nie stawia się przecinka, stosuje tę wiedzę w praktyce, oddziela przecinkiem zdania składowe w zdaniu złożonym  
  • zna i stara się stosować zasady zapisu przymiotników złożonych
  • zna i stosuje zasady układu gracznego i uwzględnia wszystkie niezbędne elementy nastepujących form wypowiedzi: list (w tym oficjalny), wywiad, ramowy i szczegółowy plan wypowiedzi, ogłoszenie, zaproszenie, instrukcja, przepis kulinarny, dziennik, pamiętnik, streszczenie, scenariusz filmowy, sprawozdanie (z filmu, spektaklu, wydarzenia), życzenia, dedykacja, podziękowanie  
  • układa spójne, uporządkowane pod względem chronologicznym poprawnie skomponowane opowiadanie odtwórcze/twórcze, stara się, aby było wierne utworowi / pomysłowe, streszcza utwory fabularne, świadomie wykorzystuje wyrazy określające następstwo czasowe, zwłaszcza przysłówki, przyimki i wyrażenia przyimkowe; opowiada z perspektywy świadka i uczestnika zdarz
  • pisze poprawne: tekst argumentacyjny, charakterystykę postaci rzeczywistej i bohatera literackiego, opis przeżyć wewnętrznych
  • w dłuższych wypowiedziach pisemnych stosuje akapity jako znak logicznego wyodrębnienia fragmentów wypowiedzi
  • w sposób uporządkowany opisuje obraz, ilustrację, plakat, rzeźbę, stosując słownictwo opisujące oraz służące do formułowania ocen i opinii, emocji
  • zachowuje estetykę zapisu wypowiedzi
  • w wypowiedziach związanych z lekturą, lmem czy codziennymi sytuacjami łączy za pomocą odpowiednich spójników i przyimków współrzędne i podrzędne związki wyrazowe i stosuje się do zasad interpunkcji
  • w wypowiedziach stosuje poprawne formy gramatyczne rzeczownika, przymiotnika, liczebnika i czasownika we wszystkich trybach
  • w wypowiedziach gromadzi wyrazy określające i nazywające cechy np. charakteru na podstawie zachowań i postaw
  • dostrzega błędy ortograczne i interpunkcyjne w tworzonej wypowiedzi i je poprawia
  • sprawnie wyszukuje cytaty, zapisuje je w cudzysłowie i wprowadza do swojego tekstu
  • formułuje tezę, dobiera argumenty i przykłady, zarówno odnoszące się do faktów i logiki, jak i odwołujące się do emocji

 

III. Kształcenie językowe

 

Umiejętnie stosuje wiedzę językową w zakresie:

  • słownictwa – wzbogaca tworzony tekst np. zdrobnieniami, zgrubieniami, synonimami, przeciwstawnymi (antonimami), wieloznacznymi; w wypowiedziach operuje związkami frazeologicznymi, przysłowiami, słownictwem wartościującym i opisującym
  • składni – rozpoznaje i stosuje różnorodne typy zdań: pojedynczych i złożonych oraz równoważniki zdań; celowo używa różnych typów wypowiedzeń: pytających, oznajmujących, rozkazujących, wykrzyknikowych, neutralnych, w zależności od sytuacji komunikacyjnej; wskazuje podmiot (wyrażony rzeczownikiem i innymi częściami mowy: przymiotnikiem liczebnikiem, zaimkiem, podmiot domyślny, a w omówionych na lekcji przykładach wskazuje podmiot w dopełniaczu i zdania bezpodmiotowe), odszukuje
    w zdaniach orzeczenie czasownikowe i imienne; rozpoznaje pozostałe części zdania: przydawkę, dopełnienie, okolicznik (na typowych przykładach – okolicznik czasu, miejsca, sposobu, stopnia, celu, przyczyny, przyzwolenia) i podaje pytania, na które odpowiadają; buduje spójne zdania pojedyncze, w których poprawnie łączy w związki wszystkie wyrazy; wzbogaca zdania, dodając przydawki, dopełnienia (bliższe i dalsze) i okoliczniki; poprawnie rozpoznaje związki wyrazów w zdaniu i wyrazy pozostające poza związkami zdania, tworzy wykres zdania pojedynczego i odszukuje w zdaniu związki wyrazowe (główny i poboczne), odszukuje w związkach wyrazowych wyraz nadrzędny, podrzędny, wyrazy równorzędne (szereg); wskazuje w zdaniach związek główny i związki poboczne, grupę podmiotu i grupę orzeczenia; stosuje się do zasad poprawnej interpunkcji; rozpoznaje zdanie złożone współrzędnie i podrzędnie; sporządza wykres zdania złożonego
  • eksji – rozpoznaje i najczęściej poprawnie odmienia rzeczowniki o typowej i nietypowej odmianie znane z lekcji (własne, pospolite, konkretne, abstrakcyjne); rozpoznaje i poprawnie odmienia czasowniki (osoba, liczba, czas, tryb); rozumie konstrukcje strony czynnej, biernej, zwrotnej; rozpoznaje czasowniki nieprzechodnie; przekształca czasowniki w różnych formach  (strona, aspekt, tryb); rozpoznaje formy nieosobowe czasownika (bezokolicznik, formy zakończone na -no, -to); odmienia czasowniki typu wziąć; rozpoznaje, odmienia i stopniuje przymiotniki, wskazując sposób stopniowania (regularny, nieregularny, opisowy); rozpoznaje i odmienia liczebniki; określa rodzaje liczebników, zaimków (określa ich formę, przeważnie poprawnie wskazuje zaimki w tekście, nazywa ich rodzaje, wyjaśnia ich funkcję i stosuje je
    w celu uniknięcia powtórzeń, poprawnie używa krótszych i dłuższych form zaimków); wskazuje przyimek (i wyrażenie przyimkowe), partykułę, wykrzyknik, spójnik, rozumie ich funkcję i podaje ich przykłady, poprawnie zapisuje większość przyimków złożonych; używa odmiennych części mowy w poprawnych formach; oddziela temat od końcówki, wskazuje
    i wyjaśnia oboczności; wskazuje temat główny i tematy oboczne oraz oboczności samogłoskowe, spółgłoskowe
  • fonetyki – stosuje wiadomości z zakresu podziału wyrazów na litery, głoski i sylaby, a także różnic między pisownią a wymową w poprawnym ich zapisie; bezbłędnie dzieli głoski na ustne, nosowe, twarde, miękkie, dźwięczne i bezdźwięczne; dzieli na głoski wyrazy ze spółgłoskami miękkimi, np. ńni-sni-o, zna i stosuje reguły akcentowania wyrazów
    w języku polskim

 

 

Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który spnia wymagania kryterialne na ocenę dobrą oraz:

 

I. Kształcenie literackie i kulturowe

 

SŁUCHANIE

 

  • przekazuje trć wyuchanych wypowiedzi, rozumie ich wydźwięk
  • wybiera różnorodne informacje z wyuchanego tekstu, tworzy notatkę w formie dostosowanej do potrzeb (np. plan, tabela, schemat, kilkuzdaniowa wypowiedź), rozpoznaje nastrój i nazywa intencje nadawcy komunikatu
  • swobodnie odczytuje nastrój, intencje i przenośny sens wyuchanych utworów poetyckich i prozatorskich
  • wyraża spójne zdanie na temat wysłuchanego komunikatu

 

 

CZYTANIE

 

  • samodzielnie charakteryzuje nadawcę i odbiorcę wypowiedzi w tekstach literackich
    i nieliterackich
  • samodzielnie wyjaśnia dosłowne i symboliczne intencje nadawcy
  • przytacza i wyjaśnia informacje w tekście, wyszukuje w wypowiedzi informacje wyrażone pośrednio i wykorzystuje je w wypowiedzi np. opisującej lub oceniającej postać kcyjną lub rzeczywistą
  • oddziela informacje ważne od drugorzędnych, fakty od opinii i wykorzystuje je
    w odczytywaniu znaczeń dosłownych i przenośnych
  • omawia temat i ówną myśl tekstu na poziomie dosłownym i przenośnym
  • czyta teksty płynnie i poprawnie pod względem artykulacyjnym, interpretuje je głosowo, zwracając uwagę np. na wyrażane emocje i interpunkcję
  • ośno czyta utwory, wykorzystując umiejętność poprawnej artykulacji i intonacji, aby oddać sens i nastój odczytywanego tekstu; poprawnie akcentuje wyrazy, również te, które w języku polskim akcentuje się nietypowo
  • ma świadomość konstrukcji wypowiedzi rozumie funkcje takich części składowych wypowiedzi, jak tytuł, śródtytuł, wstęp, rozwinięcie, zakończenie
  • poprawnie oddziela fakty od opinii w dłuższych tekstach i informacje ważne od drugorzędnych
  • wskazuje typowe elementy konstrukcyjne i stylistyczne w życzeniach, ogłoszeniach, instrukcjach, przepisach, listach oficjalnych, dziennikach i pamiętnikach, dedykacjach, podziękowaniach
  • odczytuje i twórczo wykorzystuje trci zawarte w artykule, instrukcji, przepisie, tabeli, schemacie i notatce, swobodnie posługuje się cytatami w mowie i piśmie
  • wskazuje i odczytuje przenośne znaczenie wyrazów w wypowiedzi

 

DOCIERANIE DO INFORMACJI – SAMOKSZTAŁCENIE

 

  • wybiera informacje wyrażone pośrednio w różnych źródłach, np. czasopismach, stronach internetowych; konfrontuje je z innymi źródłami
  • świadomie używa słowników: ortograficznego, języka polskiego, wyrazów obcych, wyrazów bliskoznacznych, poprawnej polszczyzny, frazeologicznego, bohaterów literackich i innych słowników i encyklopedii dla wzbogacenia warstwy językowej tekstu oraz jego treści
  • rozwija umiejętności efektywnego posługiwania się technologią informacyjną oraz zasobami internetowymi i wykorzystuje te umiejętności do rozwijania własnych zainteresowań
  • systematycznie rozwija umiejętność krytycznej oceny pozyskanych informacji
  • zna i stosuje zasady korzystania z zasobów bibliotecznych (papierowych oraz on-line), korzysta z nich z własnej inicjatywy

 

ANALIZOWANIE I INTERPRETOWANIE TEKSTÓW KULTURY

 

  • samodzielnie i poprawnie opowiada o swoich reakcjach i refleksjach czytelniczych, nazywa je, uzasadnia; ocenia i opisuje utwór, konfrontuje swoje reakcje czytelnicze z reakcjami innych odbiorców, samodzielnie mówi o tematyce czytanego utworu i zauważa jego złożoną problematykę
  • odnajduje w utworze poetyckim epitet, porównanie, przenośnię, uosobienie, ożywienie, wyrazy dźwiękonaśladowcze, apostrofę, powtórzenia, zdrobnienia, zgrubienia, obrazy poetyckie, anaforę, pytanie reoryczne, objaśnia ich funkcję i znaczenie przenośne
  • rozpoznaje autora, adresata i bohatera wiersza, nidy nie utożsamiając ich ze sobą
  • wykorzystuje wiedzę na temat podmiotu lirycznego (w tym zbiorowego), adresata
    i bohatera wiersza do interpretacji utworu
  • wnikliwie omawia obrazy poetyckie w wierszu
  • szczegółowo omawia cechy wyróżniające teksty artystyczne (poetyckie i prozatorskie) oraz użytkowe, publicystyczne informacyjne, reklamowe

•płynnie objaśnia funkcję analizowanych elementów świata przedstawionego w utworze epickim, takich jak czas i miejsce wydarzeń, narrator (pierwszo- i trzecioosobowy), akcja, fabuła, wątek (główny i poboczny), wydarzenia, punkt kulminacyjny, zwrot akcji, bohater (pozytywny – negatywny, główny, drugoplanowy, epizodyczny, tytułowy, zbiorowy)

  • odróżnia dialog od monologu, rozumie ich funkcje w utworze
  • biegle identykuje mit, bajkę, hymn, przypowieść, legendę i nowelę, dziennik, pamiętnik, powieść, szczegółowo omawia ich cechy, swobodnie omawia cechy różnych gatunków powieści (obyczajowej, fantastycznonaukowej, fantasy, historycznej, przygodowej)
    i potrafi odnieść je do lektur
  • objaśnia morał bajki na poziomie dosłownym i symbolicznym, odczytuje dosłowne
    i symboliczne przesłanie przypowieści
  • płynnie operuje pojęciami: wers, zwrotka, rym (dokładnyniedokładny, układ rymów), refren, liczba sylab w wersie, samodzielnie omawia funkcję tych elementów w wierszu
  • rozpoznaje wiersz biały
  • wyodrębnia słuchowisko, plakat społeczny, przedstawienie, film, program telewizyjny (informacyjny, rozrywkowy, publicystyczny, edukacyjny) spośród innych przekazów i tekstów kultury, interpretuje je na poziomie dosłownym i przenośnym  
  • swobodnie używa pojęć z zakresu teatru, filmu i radia, m.in. gra aktorska, rola, reżyser, scenariusz, scenarzysta, scenografia, scenograf, adaptacja (filmowa, muzyczna, radiowa, teatralna), ekranizacja, kadr, ujęcie (i jego rodzaje), antrakt, słuchowisko, efekty specjalne, montaż; wyróżnia wśród przekazów audiowizualnych słuchowiska i różne gatunki filmowe, swobodnie wskazuje cechy charakterystyczne przekazów audiowizualnych (filmu, programu informacyjnego, programu rozrywkowego), omawia i refleksyjnie ocenia różnorakie różnice między tekstem literackim a jego adaptacją
  • świadomie i z uwagą odbiera filmy, koncerty, spektakle, programy radiowe i telewizyjne, zwłaszcza adresowane do dzieci i młodzieży, potrafi samodzielnie wybrać spośród nich wartościową i interesującą dla niego ofertę, a także wyrazić przemyślaną opinię na ich temat  
  • charakteryzuje komiks jako tekst kultury, płynnie wskazuje charakterystyczne dla niego cechy
  • charakteryzuje i ocenia bohaterów oraz ich dośwadczenia i postawy odnoszące się do różnych wartości, konfrontuje sytuację bohaterów z własnymi doświadczeniami
    i doświadczeniami innych bohaterów literackich
  • rozumie i wyjaśnia pojęcie fikcji literackiej prawdopodobnej i fantastycznej, sprawnie odszukuje i objaśnia w utworze elementy prawdziwe, prawdopodobne (realistyczne)
    i fantastyczne
  • samodzielnie i poprawnieodczytuje sens utworów na poziomie semantycznym (dosłownym) i przenośnym, poprawnie wyszukuje informacje wyrażone wprost i pośrednio

 

 

II. Tworzenie wypowiedzi

 

MÓWIENIE

 

  • uzasadnia własne zdanie w rozmowie, podaje odpowiednie przykłady, stosuje się do reguł grzecznościowych, świadomie używa odpowiednich konstrukcji składniowych (np. trybu przypuszczającego lub zdań pytających) podczas rozmowy z osobą dorosłą i rówieśnikiem,
    a także w różnorodnych sytuacjach oficjalnych i nieoficjalnych, sprawnie buduje
    i podtrzymuje kontakt ze słuchaczem, stosując apostrofy, wypowiedzi nacechowane emocjonalnie, wykrzyknienia itd.
  • płynne dostosowuje wypowiedź do adresata i sytuacji (np. oficjalnej i nieoficjalnej), świadomie dobiera różne typy wypowiedzeń prostych i rozwiniętych, wypowiedzenia oznajmujące, pytające i rozkazujące
  • rozpoczyna i podtrzymuje rozmowę na temat lektury czy dzia lmowego
  • formułuje trafne, ciekawe pytania, udziela wyczerpujących wypowiedzi poprawnych pod względem konstrukcyjnym i stylistycznym, świadomie dobiera intonację zdaniową
  • poprawnie stosuje formy czasownika w różnych trybach, w zależności od kontekstu
    i adresata wypowiedzi
  • w rozmowie związanej z lekturą, lmem czy codziennymi sytuacjami stosuje poprawny jezyk, bogate słownictwo oraz frazeologizmy i przysłowia związane z omawianą tematyką
  • w sposób przemyślany i uporządkowany opisuje przedmiot, miejsce, krajobraz, postać, zwierzę, obraz, ilustrację, plakat, stosując bogate i właściwe tematowi słownictwo oraz służące do formułowania ocen, opinii, emocji
  • zaznacza akcenty logiczne, stosuje pauzy, dostosowuje tempo recytacji do trci wygłąszanych z pamięci lub recytowanych utworów
  • wygłasza ciekawe, przekonujące, logiczne przemówienie, dbając o dobór najwłaściwszych argumentów, środków stylistycznych, tembru głosu
  • interpretuje przenne treści utworów poetyckich przewidzianych w programie nauczania
  • swobodnie dobiera i stosuje w swoich wypowiedziach wyrazy bliskoznaczne
    i przeciwstawne oraz poprawne związki wyrazowe
  • świadomie wzbogaca komunikat pozawerbalnymi środkami wypowiedzi
  • stosuje się do zasad właściwego akcentowania wyrazów i intonowania wypowiedzeń
  • składa pomysłowe życzenia, podziękowanie, tworzy precyzyjną wypowiedź o cechach instrukcji, np. zasady gry
  • dokonuje samokrytyki wypowiedzi i doskonali ją pod względem konstrukcji i języka
  • formułuje tezę, podaje przekonujące, przemyślane argumenty i przykłady, świadomie używa argumentów odnoszących się do faktów i logiki oraz odwołujących się do emocji, bierze czynny udział w dyskusji, przedstawiając przemyslane stanowisko i logicznie, wyczerpująco je uzasadnia, rozumie funkcję perswazji w wypowiedzi

 

 

PISANIE

 

  • stosuje wielką litena początku wypowiedzenia i odpowiednie znaki interpunkcyjne na jego końcu, systematycznie stosuje poznane reguły interpunkcyjne, bezbłędnie stosuje w swoich pracach dwukropek, myślnik (również w zapisie dialogu), wielokropek, średnik, nawias, dzieli wyrazy na sylaby, przenosi wyraz do następnego wersu, stosuje cudzysłów w tytułach, cytatach i w przypadku ironii
  • komponuje poprawne pod względem ortogracznym, interpunkcyjnym, eksyjnym, składniowym wypowiedzi o przejrzystej, logicznej kompozycji z uwzględnieniem akapitów, płynnie stosuje wszystkie poznane reguły ortograficzne, zna i stosuje wyjątki od nich
  • odróżnia nazwy własne od pospolitych i bezbłędnie stosuje zasady dotyczące pisowni wielką lite
  • bezbłędnie wymienia spójniki, przed którymi stawia się przecinek / nie stawia się przecinka, nawykowo stosuje tę wiedzę w praktyce, poprawnie oddziela przecinkiem zdania składowe w zdaniu złożonym (również o skomplikowanej budowie)  
  • zna zasady zapisu przymiotników złożonych, stosuje się do nich
  • pisze bezbłędnie pod względem kompozycyjnym i treściowym list oficjalny i nieoficjalny, ramowy i szczegółowy plan wypowiedzi, ogłoszenie, zaproszenie, instrukcję, przepis kulinarny, streszczenie, wywiad, kartkę z dziennika i pamiętnika, notatkę (w różnych formach) i streszczenie, pomysłowe życzenia, dedykację, podziękowanie, sprawozdanie 
    (z filmu, spektaklu, wydarzenia), relację, scenariusz filmowy; dba o ciekawą formę swojego tekstu i/lub rzetelność zawartych w nim informacji
  • układa rozbudowane fabularnie, pomysłowe, wyczerpujące, poprawnie skomponowane opowiadanie odtwórcze/twórcze, list i dziennik z perspektywy bohatera, precyzyjnie streszcza przeczytane utwory literackie, zachowując porządek chronologiczny
    i uwzględniając hierarchię wydarzeń; redaguje opis przeżyć
  • pisze poprawny, przemyślany, logicznie zbudowany tekst argumentacyjny
  • sporządza samodzielną, wnikliwą charakterystykę postaci rzeczywistej i bohatera literackiego
  • w wypowiedziach pisemnych konsekwentnie stosuje akapity jako znak logicznego wyodrębnienia fragmentów wypowiedzi (m.in. wstęp, rozwinięcie, zakończenie)
  • zachowuje estetykę zapisu wypowiedzi, dba, aby zapis jego wypowiedzi ułatwiał jej czytanie odbiorcy
  • tworzy szczegółowy, dobrze skomponowany opis obrazu, rzeźby i plakatu, stosując właściwe danej dziedzinie szuki nazewnictwo i słownictwo opisujące oraz służące do formułowania ocen i opinii, emocji
  • sporządza poprawny, bogaty leksykalnie opis przeżyć wewnętrznych
  • uzasadnia własne zdanie, podaje odpowiednie przykłady, np. z lektury
  • udziela wyczerpujących wypowiedzi poprawnych pod względem konstrukcyjnym, stylistycznym, ortograficznym
  • w wypowiedziach zwzanych z lekturą, tekstem poetyckim, lmem czy codziennymi sytuacjami stosuje bogate słownictwo, frazeologizmy, przysłowia związane z omawianą tematyką; jego język jest poprawny
  • dokonuje samodzielnej autokorekty napisanego tekstu pod względem ortograficznym, interpunkcyjnym, stylistycznym i treściowym
  • sprawnie wyszukuje i samodzielne dobiera cytaty, zapisuje je w cudzysłowie, szczególnie dba o całkowicie wierny zapis cytatu, płynnie wprowadza cytat do własnego tekstu
  • samodzielnie formułuje tezę, przy jej uzasadnianiu płynnie dobiera przekonujące argumenty i przykłady, zarówno odnoszące się do faktów i logiki, jak i odwołujące się do emocji

 

III. Kształcenie językowe

 

Sprawnie stosuje wiedzę językową w zakresie:

  • słownictwa dba o poprawność ownikową tworzonych wypowiedzi, samodzielnie
    i swobodnie dobiera zdrobnienia, zgrubienia, synonimy, antonimy, wyrazy wieloznaczne, frazeologizmy, słownictwo wartościujące i opisujące, wzbogacając tekst w zależności od formy wypowiedzi i sytuacji komunikacyjnej
  • składni – samodzielnie rozpoznaje różne typy zdań pojedynczych (pytające, oznajmujące, rozkazujące, neutralne, wykrzyknikowe, nierozwinięte, rozwinięte), zdania złożone współrzędnie i podrzędnie, równoważniki zdań; wskazuje podmiot (gramatyczny – wyrażony różnymi częściami mowy: rzeczownikiem, przymiotnikiem, zaimkiem, liczebnikiem, bezokolicznikiem, a także domyślny, logiczny w dopełniaczu), orzeczenie, (czasownikowe i imienne); rozpoznaje zdania bezpodmiotowe, swobodnie rozpoznaje
    w zdaniach pozostałe części zdania: przydawkę, dopełnienie (bliższe i dalsze), okolicznik
    (czasu, miejsca, sposobu, stopnia, celu, przyczyny, przyzwolenia); tworzy ciekawe pod względem składniowym wypowiedzi; stosuje się do zasad poprawności logiczno-składniowej; wzbogaca zdania, dodając przydawki, dopełnienia i okoliczniki; swobodnie odszukuje w zdaniu związki wyrazowe (główny i poboczne), odszukuje w związkach wyrazowych wyraz nadrzędny (określający), podrzędny (określany), znajduje wyrazy pozostające poza związkami zdania, wyrazy równorzędne (szereg); odszukuje w zdaniach związek główny i związki poboczne, grupę podmiotu i grupę orzeczenia; dba o poprawne łączenie wyrazów w związki i interpunkcję wypowiedzeń złożonych; bezbłędnie sporządza wykresy prostych i rozbudowanych zdań pojedynczych
  • eksji – rozpoznaje i swobodnie stosuje w wypowiedziach w poprawnych formach odmienne i nieodmienne części mowy o typowej i nietypowej odmianie przewidziane
    w programie nauczania; bezbłędnie określa formę odmiennych części mowy, w tym poprawnie rozpoznaje i odmienia rzeczowniki o typowej i nietypowej odmianie (własne, pospolite, konkretne, abstrakcyjne), czasowniki (osoba, liczba, czas, tryb, strona), wskazuje czasowniki przechodnie i nieprzechodnie; bezbłędnie rozpoznaje formy osobowe i nieosobowe czasownika (bezokolicznik, formy zakończone na -no, -to), swobodnie przekształca czasowniki w różnych formach (strona, aspekt, tryb, czas); bezbłędnie rozpoznaje przysłówki odprzymiotnikowe i niepochodzące od przymiotnika
    i stopniuje je, nazywając rodzaj stopniowania; rozpoznaje typy liczebników, zaimków, zastępuje rzeczowniki, przymiotniki, przysłówki i liczebniki odpowiednimi zaimkami; bezbłędnie wskazuje przyimek (i wyrażenie przyimkowe), partykułę, wykrzyknik, spójnik, rozumie ich funkcję i swobodnie podaje ich przykłady, poprawnie zapisuje przyimki złożone, swobodnie stosuje krótsze i dłuższe formy zaimków; wykorzystuje wiedzę o obocznościach w odmianie wyrazów do pisowni poprawnej pod względem ortograficznym, bezbłędnie wskazuje i wyjaśnia oboczności, wskazuje temat główny
    i tematy oboczne oraz oboczności spółgłoskowe i samogłoskowe
  • fonetyki – biegle stosuje wiadomości z zakresu fonetyki i wykorzystuje je w poprawnym zapisie wyrazów, stosuje w praktyce wszystkie poznane zasady akcentowania wyrazów

 

 

Ocenę celucą otrzymuje uczeń, który spnia wymagania kryterialne na ocenę bardzo dobrą oraz:

 

I. Kształcenie literackie i kulturowe

 

SŁUCHANIE

 

  • odczytuje, interpretuje i wyjaśnia przenośny i symboliczny sens wysłuchanych utworów poetyckich i prozatorskich

 

 

CZYTANIE

 

  • czyta ze zrozumieniem na poziomie semantycznym i krytycznym, również teksty spoza listy lektur
  • wykorzystuje trci zawarte w artykułach, instrukcjach, przepisach, tabelach, schematach
    i notatkach biograficznych w tworzeniu własnych, samodzielnych wypowiedzi i przemyśleń
  • odczytuje ośno i wygłasza z pamięci utwory poetyckie i prozatorskie oraz samodzielnie
    i w sposób oryginalny je interpretuje

 

DOCIERANIE DO INFORMACJI – SAMOKSZTAŁCENIE

 

  • wybiera i twórczo wykorzystuje informacje z różnych źródeł (np. czasopism, stron internetowych) we własnych wypowiedziach o charakterze informacyjnym, argumentacyjnym lub oceniającym
  • szuka inspiracji do wzbogacenia swoich tekstów w słownikach wyrazów bliskoznacznych, poprawnej polszczyzny, języka polskiego, wyrazów obcych, frazeologicznego itd.; dba
    o poprawność ortograficzną, językową, merytoryczną, kompozycyjną swoich wypowiedzi, świadomie korzystając z potrzebnych w danej sytuacji słowników i innych materiałów (np. poradników, audycji radiowych i programów telewizyjnych)

 

ANALIZOWANIE I INTERPRETOWANIE TEKSTÓW KULTURY

 

  • porównuje funkcję analizowanych elementów świata przedstawionego w różnych utworach epickich
  • wskazuje elementy mitu, bajki, przypowieści, hymnu, legendy itd. w innych tekstach kultury, świadomie odczytuje różne gatunki powieści, rozumie konwencję gatunków mieszanych, zwłaszcza we współczesnych tekstach literatury dziecięcej
  • dostrzega różnice między celem programów informacyjnych, rozrywkowych, reklam itp.
  • odnosi się do postaw bohaterów kcyjnych jako nosicieli uniwersalnych postaw i opisuje otaczającą ich rzeczywistość

 

II. Tworzenie wypowiedzi

 

MÓWIENIE

 

  • z zaangażowaniem inicjuje i aktywnie podtrzymuje rozmowę/dyskusję/polemikę np. na temat przeczytanej lektury/dzieła także spoza kanonu lektur przewidzianych programem nauczania; omawia je w odniesieniu do innych dzieł także spoza kanonu lektur
  • interpretuje metaforyczne i symboliczne trci utworów literackich i plastycznych
  • polemizuje i przedstawia oryginalne, przemyślane stanowisko, formułuje tezę, na której poparcie podaje różnorodne argumenty odnoszące się do logiki oraz emocji, jego wypowiedzi cechuje szeroka wiedza, wysoka kultura, bogate słownictwo i poszanowanie dla innych stanowisk

 

PISANIE

 

  • tworzy samodzielne wypowiedzi cechujące się ciekawym ujęciem tematu, trafną i celną argumentacją, poprawną konstrukcją oraz właściwym doborem środków językowych
  • wykazuje się szczelną dbałością o poprawność ortograczną, interpunkcyjną, fleksyjną
    i składniową oraz estetykę zapisu wypowiedzi

 

III. Kształcenie językowe

 

  • świadomie stosuje wiedzę językową w zakresie treści materiałowych przewidzianych programem nauczania ownictwa, składni, eksji i fonetyki

 

 

Ocenę celującą z przedmiotu otrzymuje uczeń, który rozwiązuje zadania złożone, problemowe o podwyższonym stopniu trudności lub jest laureatem konkursów międzyszkolnych (I,II,III miejsce), rejonowych, wojewódzkich , ponadwojewódzkich  (I,II,IIImiejsce) , wyróżnień.

Wiadomości

Kontakt

  • Szkoła Podstawowa Nr 9 w Gliwicach
    ul. Sobieskiego 14
    44-100 Gliwice
    mail: sekretariat@sp9.gliwice.eu
  • 32 239 13 62

Galeria zdjęć