Wymagania na poszczególne oceny

konieczne

(ocena dopuszczająca)

podstawowe

(ocena dostateczna)

rozszerzające

(ocena dobra)

dopełniające

(ocena bardzo dobra)

wykraczające

(ocena celująca)

2

3

4

5

6

1. Współrzędne geograficzne

Uczeń:

• wskazuje na mapie lub na globusierównik, południki 0° i 180° orazpółkule: południową, północną,wschodnią i zachodnią

• podaje symbole oznaczającekierunki geograficzne

• wyjaśnia, do czego służąwspółrzędne geograficzne

Uczeń:

• wymienia cechy południkówi równoleżników

• podaje wartości południkówi równoleżników w miarachkątowych

• wyjaśnia znaczenie terminów:długość geograficzna, szerokośćgeograficzna

• wyjaśnia znaczenie terminów:rozciągłość południkowa, rozciągłośćrównoleżnikowa

Uczeń:

• odczytuje szerokość geograficznąi długość geograficzną wybranychpunktów na globusie i mapie

• odszukuje obiekty na mapiena podstawie podanychwspółrzędnych geograficznych

Uczeń:

• określa położenie matematycznogeograficznepunktów i obszarówna mapie świata i mapie Europy

• wyznacza współrzędnegeograficzne na podstawie mapydrogowej

• oblicza rozciągłość południkowąi rozciągłość równoleżnikowąwybranych obszarów na Ziemi

• wyznacza współrzędnegeograficzne punktu, w którymsię znajduje, za pomocą aplikacjiobsługującej mapy w smartfonielub komputerze

Uczeń:

• wyznacza w terenie współrzędnegeograficzne dowolnych punktówza pomocą mapy i odbiornika GPS

2. Ruchy Ziemi

Uczeń:

• wymienia rodzaje ciał niebieskichznajdujących się w UkładzieSłonecznym

• wymienia planety UkładuSłonecznego w kolejnościod znajdującej się najbliżej Słońcado tej, która jest położona najdalej

• wyjaśnia, na czym polega ruchobrotowy Ziemi

• wyjaśnia znaczenie terminugórowanie Słońca

• określa czas trwania ruchuobrotowego

• demonstruje ruch obrotowy Ziemiprzy użyciu modeli

• wyjaśnia, na czym polega ruchobiegowy Ziemi

• demonstruje ruch obiegowy Ziemiprzy użyciu modeli

• wymienia daty rozpoczęciaastronomicznych pór roku

• wskazuje na globusie i mapie strefyoświetlenia Ziemi

Uczeń:

• wyjaśnia znaczenie terminów:gwiazda, planeta, planetoida,meteor, meteoryt, kometa

• podaje różnicę między gwiazdąa planetą

• wymienia cechy ruchu obrotowegoZiemi

• omawia występowanie dnia i nocyjako głównego następstwo ruchu

obrotowego

• podaje cechy ruchu obiegowegoZiemi

• wymienia strefy oświetlenia Ziemii wskazuje ich granice na mapie lubglobusie

Uczeń:

• rozpoznaje rodzaje ciał niebieskichprzedstawionych na ilustracji

• opisuje dzienną wędrówkę Słońcapo niebie, posługując się ilustracjąlub planszą

• omawia wędrówkę Słońcapo niebie w różnych porach rokuna podstawie ilustracji

• omawia przebieg linii zmiany daty

• przedstawia zmiany w oświetleniuZiemi w pierwszych dniachastronomicznych pór rokuna podstawie ilustracji

• wymienia następstwa ruchuobiegowego Ziemi

• wyjaśnia, na jakiej podstawiewyróżnia się strefy oświetleniaZiemi

Uczeń:

• opisuje budowę UkładuSłonecznego

• wyjaśnia zależność między kątempadania promieni słonecznycha długością cienia gnomonu lubdrzewa na podstawie ilustracji

• określa różnicę między czasemstrefowym a czasem słonecznymna kuli ziemskiej

• wyjaśnia przyczyny występowaniadnia polarnego i nocy polarnej

• charakteryzuje strefy oświetleniaZiemi z uwzględnieniem kątapadania promieni słonecznych,czasu trwania dnia i nocy orazwystępowania pór roku

Uczeń:

• wyjaśnia związek między ruchemobrotowym Ziemi a takimi zjawiskamijak pozorna wędrówka Słońcapo niebie, górowanie Słońca,występowanie dnia i nocy, dobowyrytm życia człowieka i przyrody,występowanie stref czasowych

• określa czas strefowy na podstawiemapy stref czasowych

• wykazuje związek między położeniemgeograficznym obszarua wysokością górowania Słońca

• wykazuje związek między ruchemobiegowym Ziemi a strefami jejoświetlenia oraz strefowymzróżnicowaniem klimatówi krajobrazów na Ziemi

3. Środowisko przyrodnicze i ludność Europy

Uczeń:

• określa położenie Europy na mapieświata

• wymienia nazwy większych mórz,zatok, cieśnin i wysp Europyi wskazuje je na mapie

• wskazuje przebieg umownejgranicy między Europą a Azją

• wymienia elementy krajobrazuIslandii na podstawie fotografii

• wymienia strefy klimatycznew Europie na podstawie mapyklimatycznej

• wskazuje na mapie obszaryw Europie o cechach klimatumorskiego i kontynentalnego

• podaje liczbę państw Europy

• wskazuje na mapie politycznejnajwiększe i najmniejsze państwaEuropy

• wymienia czynniki wpływającena rozmieszczenie ludności Europy

• wyjaśnia znaczenie terminu gęstośćzaludnienia

• wskazuje na mapie rozmieszczenialudności obszary o dużej i małejgęstości zaludnienia

• wymienia starzejące się krajeEuropy

• wymienia grupy ludówzamieszkujących Europę napodstawie mapy tematycznej

• wymienia główne języki i religiewystępujące w Europie

• wskazuje Paryż i Londyn na mapieEuropy

Uczeń:

• omawia przebieg umownej granicymiędzy Europą a Azją

• wymienia czynniki decydująceo długości linii brzegowej Europy

• wymienia największe krainygeograficzne Europy i wskazujeje na mapie

• opisuje położenie geograficzneIslandii na podstawie mapyogólnogeograficznej

• wyjaśnia znaczenie terminów:wulkan, magma, erupcja, lawa,bazalt

• przedstawia kryterium wyróżnianiastref klimatycznych

• omawia cechy wybranych typówi odmian klimatu Europyna podstawie klimatogramów

• wymienia i wskazuje na mapiepolitycznej Europy państwapowstałe na przełomie lat 80. i 90.XX w.

• omawia rozmieszczenie ludnościwEuropie na podstawie mapyrozmieszczenia ludności

• przedstawia liczbę ludności Europyna tle liczby ludności pozostałychkontynentów na podstawiewykresów

• charakteryzuje zróżnicowaniejęzykowe ludności Europyna podstawie mapy tematycznej

• wymienia przyczyny migracjiLudności

• wymienia kraje imigracyjne i krajeemigracyjne w Europie

• wymienia cechy krajobrazuwielkomiejskiego

• wymienia i wskazuje na mapienajwiększe miasta Europy i świata

• porównuje miasta Europyz miastami świata na podstawiewykresów

Uczeń:

• opisuje ukształtowaniepowierzchni Europy na podstawiemapy ogólnogeograficznej

• opisuje położenie Islandiiwzględem płyt litosferyna podstawie mapy geologicznej

• wymienia przykłady obszarówwystępowania trzęsień ziemii wybuchów wulkanów na świeciena podstawie mapy geologiczneji mapy ogólnogeograficznej

• omawia czynniki wpływającena zróżnicowanie klimatyczneEuropy na podstawie mapklimatycznych

• podaje różnice między strefamiklimatycznymi, które znajdują sięw Europie

• charakteryzuje zmiany liczbyludności Europy

• analizuje strukturę wieku i płciludności na podstawie piramidwieku i płci ludności wybranychkrajów Europy

• przedstawia przyczynyzróżnicowania narodowościowegoi językowego ludności w Europie

• omawia zróżnicowanie kulturowei religijne w Europie

• przedstawia zalety i wady życiaw wielkim mieście

• omawia położenie i układprzestrzenny Londynu i Paryżana podstawie map

Uczeń:

• porównuje ukształtowaniepowierzchni wschodnieji zachodniej oraz północneji południowej części Europy

• wyjaśnia przyczyny występowaniagejzerów na Islandii

• omawia strefy klimatycznew Europie i charakterystycznądla nich roślinność na podstawieklimatogramów i fotografii

• omawia wpływ prądów morskichna temperaturę powietrzaw Europie

• omawia wpływ ukształtowaniapowierzchni na klimat Europy

• porównuje piramidy wiekui płci społeczeństw: młodego
i starzejącego się

• przedstawia skutki zróżnicowaniakulturowego ludności Europy

• przedstawia korzyści i zagrożeniazwiązane z migracjami ludności

• porównuje Paryż i Londyn podwzględem ich znaczenia na świecie

Uczeń:

• wyjaśnia wpływ działalnościlądolodu na ukształtowaniepółnocnej części Europyna podstawie mapy i dodatkowychźródeł informacji

• wyjaśnia wpływ położeniana granicy płyt litosferyna występowanie wulkanówi trzęsień ziemi na Islandii

• wyjaśnia, dlaczego w Europiena tej samej szerokościgeograficznej występują różnetypy i odmiany klimatu

• podaje zależności między strefamioświetlenia Ziemi a strefamiklimatycznymi na podstawieilustracji oraz map klimatycznych

• przedstawia rolę Unii Europejskiejw przemianach społecznychi gospodarczych Europy

• analizuje przyczyny i skutkistarzenia się społeczeństw Europy

• opisuje działania, które możnapodjąć, aby zmniejszyć tempostarzenia się społeczeństwa Europy

• omawia przyczyny nielegalnejimigracji do Europy

• ocenia skutki migracji ludnościmiędzy państwami Europyoraz imigracji ludności z innychkontynentów

• ocenia rolę i funkcje Paryżai Londynu jako wielkich metropolii

4. Gospodarka Europy

Uczeń:

• wymienia zadania i funkcjerolnictwa

• wyjaśnia znaczenie terminu plony

• wymienia główne cechyśrodowiska przyrodniczego Daniii Węgier na podstawie mapyogólnogeograficznej Europy

• wymienia rośliny uprawnei zwierzęta hodowlaneo największym znaczeniudla rolnictwa Danii i Węgier

• wymienia zadania i funkcjeprzemysłu

• wymienia znane i cenionena świecie francuskie wyrobyprzemysłowe

• podaje przykłady odnawialnychi nieodnawialnych źródeł energiina podstawie schematu

• rozpoznaje typy elektrownina podstawie fotografii

• wymienia walory przyrodniczeEuropy Południowej na podstawiemapy ogólnogeograficznej

• wymienia atrakcje turystycznew wybranych krajach EuropyPołudniowej na podstawie mapytematycznej i fotografii

Uczeń:

• przedstawia główne cechyśrodowiska przyrodniczegoDanii i Węgier sprzyjającerozwojowi rolnictwa na podstawiemap ogólnogeograficznychi tematycznych

• wymienia czynniki rozwojuprzemysłu we Francji

• podaje przykłady działównowoczesnego przemysłuwe Francji

• wymienia czynniki wpływającena strukturę produkcji energiiw Europie

• podaje główne zalety i wadyróżnych typów elektrowni

• omawia walory kulturowe EuropyPołudniowej na podstawiefotografii

• wymienia elementy infrastrukturyturystycznej na podstawiefotografii oraz tekstów źródłowych

Uczeń:

• omawia warunki przyrodniczei pozaprzyrodnicze rozwojurolnictwa w Europie

• omawia rozmieszczenienajważniejszych uprawi hodowli w Danii i na Węgrzechna podstawie map rolnictwatych krajów

• wyjaśnia, czym się charakteryzujenowoczesny przemysł we Francji

• omawia zmiany w wykorzystaniuźródeł energii w Europie w XXi XXI w. na podstawie wykresu

• omawia znaczenie turystykiw krajach Europy Południowejna podstawie wykresówdotyczących liczby turystówi wpływów z turystyki

Uczeń:

• porównuje wydajność rolnictwaDanii i Węgier na podstawiewykresów

• wyjaśnia znaczenie nowoczesnychusług we Francji na podstawiediagramów przedstawiającychstrukturę zatrudnienia wedługsektorów oraz strukturęwytwarzania PKB we Francji

• charakteryzuje usługi turystycznei transportowe we Francji

• przedstawia zalety i wadyelektrowni jądrowych

• omawia wpływ rozwoju turystykina infrastrukturę turystyczną orazstrukturę zatrudnienia w krajachEuropy Południowej

Uczeń:

• wyjaśnia, dlaczego w Europiewystępują korzystne warunkiprzyrodnicze do rozwoju rolnictwa

• przedstawia pozytywnei negatywne skutki rozwojunowoczesnego rolnictwaw Europie

• omawia rolę i znaczenienowoczesnego przemysłu i usługwe Francji

• analizuje wpływ warunkówśrodowiska przyrodniczegow wybranych krajach Europyna wykorzystanie różnych źródełenergii

5. Sąsiedzi Polski

Uczeń:

• wymienia główne działyprzetwórstwa przemysłowegow Niemczech na podstawiediagramu kołowego

• wskazuje na mapie NadrenięPółnocną-Westfalię

• wymienia walory przyrodniczei kulturowe Czech i Słowacji

• wymienia atrakcje turystycznew Czechach i na Słowacji

• wymienia walory przyrodniczeLitwy i Białorusi

• przedstawia główne atrakcjeturystyczne Litwy i Białorusi

• omawia położenie geograficzneUkrainy na podstawie mapyogólnogeograficznej

• wymienia surowce mineralneUkrainy na podstawie mapygospodarczej

• wskazuje na mapie największekrainy geograficzne Rosji

• wymienia surowce mineralne Rosjina podstawie mapy gospodarczej

• wymienia i lokalizuje na mapie Rosjigłówne obszary upraw

• wskazuje na mapie sąsiadów Polski

• wymienia przykłady współpracyPolski z sąsiednimi krajami

Uczeń:

• omawia znaczenie przemysłuw niemieckiej gospodarce

• wymienia znane i cenionena świecie niemieckie wyrobyprzemysłowe

• rozpoznaje obiekty z Listyświatowego dziedzictwa UNESCOw Czechach i na Słowacjina ilustracjach

• przedstawia atrakcje turystyczneLitwy i Białorusi na podstawiemapy tematycznej i fotografii

• wymienia na podstawie mapycechy środowiska przyrodniczegoUkrainy sprzyjające rozwojowigospodarki

• wskazuje na mapie obszary, nadktórymi Ukraina utraciła kontrolę

• wymienia główne gałęzieprzemysłu Rosji na podstawiemapy gospodarczej

• wymienia najważniejsze roślinyuprawne w Rosji na podstawiemapy gospodarczej

• podaje nazwy euroregionówna podstawie mapy

Uczeń:

• omawia przyczyny zmianzapoczątkowanych w przemyślew Niemczech w latach 60. XX w.

• analizuje strukturę zatrudnieniaw przemyśle w Niemczechna podstawie diagramu kołowego

• charakteryzuje środowiskoprzyrodnicze Czechi Słowacji na podstawie mapyogólnogeograficznej

• omawia znaczenie turystykiaktywnej na Słowacji

• omawia środowisko przyrodniczeLitwy i Białorusi na podstawiemapy ogólnogeograficznej

• podaje czynniki wpływającena atrakcyjność turystycznąLitwy i Białorusi

• podaje przyczyny zmniejszaniasię liczby ludności Ukrainy napodstawie wykresu i schematu

• omawia cechy środowiskaprzyrodniczego Rosji na podstawiemapy ogólnogeograficznej

• wyjaśnia, jakie czynniki wpływająna stan gospodarki Rosji

• omawia znaczenie usług w Rosji

• charakteryzuje relacje Polskiz Rosją podstawie dodatkowychźródeł

Uczeń:

• przedstawia główne kierunki zmianprzemysłu w Nadrenii Północnej-
-Westfalii na podstawie mapyi fotografii

• charakteryzuje nowoczesneprzetwórstwo przemysłowew Nadrenii Północnej-Westfaliina podstawie mapy

• porównuje cechy środowiskaprzyrodniczego Czech i Słowacji

• opisuje przykłady atrakcjiturystycznych i rekreacyjno-
-sportowychCzech i Słowacjina podstawie fotografii

• porównuje walory przyrodniczeLitwy i Białorusi na podstawiemapy ogólnogeograficzneji fotografii

• podaje przyczyny konfliktówna Ukrainie

• omawia czynniki lokalizacjigłównych okręgówprzemysłowych Rosji

• wyjaśnia znaczenie przemysłuw gospodarce Rosji

• opisuje stosunki Polski z sąsiadamina podstawie dodatkowych źródeł

Uczeń:

• omawia wpływ sektorakreatywnego na gospodarkęNadrenii Północnej-
-Westfalii

• udowadnia, że Niemcy sąświatową potęgą gospodarczą napodstawie danych statystycznychoraz map gospodarczych

• udowadnia, że Czechy i Słowacjato kraje atrakcyjne pod względemturystycznym

• projektuje wycieczkę na Litwęi Białoruś, posługując się różnymimapami

• analizuje konsekwencjegospodarcze konfliktówna Ukrainie

• charakteryzuje atrakcjeturystyczne Ukrainy na podstawiedodatkowych źródeł oraz fotografii

• omawia wpływ konfliktu z Ukrainąna Rosję

• uzasadnia potrzebę utrzymywaniadobrych relacji z sąsiadami Polski

• przygotowuje pracę (np. album,plakat, prezentację multimedialną)na temat inicjatyw zrealizowanychw najbliższym euroregioniena podstawie dodatkowychźródeł informacji

Ocenę celującą z przedmiotu otrzymuje uczeń , który rozwiązuje zadania złożone, problemowe , o podwyższonym stopniu trudności lub jest laureatem konkursów międzyszkolnych ( I, II, III miejsce ) lub rejonowych , wojewódzkich i ponadwojewódzkich    (I, II, III miejsce lub wyróżnienie)