Wymagania na poszczególne oceny[1]

konieczne

(ocena dopuszczająca)

podstawowe

(ocena dostateczna)

rozszerzające

(ocena dobra)

dopełniające

(ocena bardzo dobra)

wykraczające

(ocena celująca)

1. Środowisko przyrodnicze Polski

Uczeń:

· podaje cechy położenia Polski w Europie na podstawie mapy ogólnogeograficznej

· podaje całkowitą powierzchnię Polski

• wymienia kraje sąsiadujące z Polską
i wskazuje je na mapie

• wymienia najważniejsze wydarzenia

z przeszłości geologicznej Polski

• wyjaśnia znaczenie terminów:plejstocen, holocen

• wyjaśnia znaczenie terminurzeźba polodowcowa(glacjalna)

• wymienia formy terenu utworzone
na obszarze Polski przez lądolód skandynawski

• wymienia pasy rzeźby terenu Polski
i wskazuje je na mapie

• wymienia główne rodzaje skał

• wyjaśnia znaczenie terminów:ciśnienie atmosferyczne, niż baryczny, wyż baryczny

• wymienia cechy klimatu morskiego
i klimatu kontynentalnego

• podaje nazwy mas powietrza napływających nad terytorium Polski

• wymienia elementy klimatu

• wyjaśnia znaczenie terminu średnia dobowa temperatura powietrza

• wymienia czynniki, które warunkują zróżnicowanie temperatury powietrza
i wielkość opadów w Polsce

• określa przeważający kierunek wiatrów w Polsce

· wyjaśnia znaczenie terminu przepływ

· wyjaśnia znaczenie terminów: źródło, rzeka główna, dopływ, system rzeczny, dorzecze, zlewisko, ujście deltowe, ujście lejkowate

• wskazuje na mapie główne rzeki Europy i Polski

• wyjaśnia znaczenie terminów: powódź, dolina rzeczna, koryto rzeczne, obszar zalewowy, sztuczny zbiornik wodny, retencja naturalna

• wymienia przyczyny powodzi w Polsce

· określa na podstawie mapy ogólnogeograficznej położenie Morza Bałtyckiego

· wskazuje na mapie Morza Bałtyckiego jego największe zatoki, wyspy i cieśniny

· omawia linię brzegową Bałtyku

• podaje główne cechy fizyczne Bałtyku

• wyjaśnia znaczenie terminów: gleba, czynniki glebotwórcze, poziomy glebowe

• wymienia typy gleb w Polsce

• wyjaśnia znaczenie terminu lesistość

• wymienia różne rodzaje lasów w Polsce

• wymienia formy ochrony przyrody
w Polsce

• wskazuje parki narodowena mapie Polski

Uczeń:

· omawia cechy położenia Europy i Polskina podstawie mapy ogólnogeograficznej

· opisuje granicę między Europą a Azją
na podstawie mapy ogólnogeograficznej Europy

· odczytuje szerokość geograficzną
i długość geograficzną wybranych punktów na mapie Polski i Europy

• wskazuje na mapie przebieg granic Polski

• omawia proces powstawania gór

• wymienia ruchy górotwórcze, które zachodziływ Europie i w Polsce

• wymienia i wskazuje na mapie ogólnogeograficznej góry fałdowe, zrębowe oraz wulkaniczne w Europie
i w Polsce

• omawia zlodowacenia na obszarze Polski

• opisuje nizinne i górskie formy polodowcowe

• porównuje krzywą hipsograficzną Polski i Europy

• dokonuje podziału surowców mineralnych

• podaje cechyklimatu Polski

• podaje zróżnicowanie długości okresu wegetacyjnego w Polsce na podstawie mapy tematycznej

• opisuje wody powierzchniowe Europy na podstawie mapy ogólnogeograficznej

• rozpoznaje typy ujść rzecznych

• opisuje zjawisko powodzi

· wskazuje na mapie ogólnogeograficznej Polski obszary zagrożone powodzią

· wskazuje na mapie Polski rozmieszczenie największych sztucznych zbiorników wodnych

· omawia wielkość i głębokość Bałtyku

• charakteryzuje temperaturę wód oraz zasolenie Bałtyku na tle innych mórz świata

• opisuje świat roślin i zwierząt Bałtyku

· opisuje wybrane typy gleb w Polsce

• przedstawia na podstawie mapy tematycznej rozmieszczenie gleb
na obszarze Polski

• omawia na podstawie danych statystycznych wskaźnik lesistości Polski

• omawia strukturę gatunkową lasów
w Polsce

• podaje przykłady rezerwatów przyrody, parków krajobrazowych i pomników przyrody na obszarze wybranego regionu

· charakteryzuje wybrane parki narodowe w Polsce

Uczeń:

· oblicza rozciągłość południkową
orazrozciągłość równoleżnikową Europy i Polski

· opisuje dzieje Ziemi

· wyjaśnia, jak powstał węgiel kamienny

· charakteryzuje na podstawie map geologicznych obszar Polski na tle struktur geologicznych Europy

· opisuje cechy różnych typów genetycznych gór

· przedstawia współczesne obszary występowania lodowców na Ziemi
i wskazuje je na mapie ogólnogeograficznej świata

· charakteryzuje działalność rzeźbotwórczą lądolodu i lodowców górskich na obszarze Polski

· omawia na podstawie mapy ogólnogeograficznej cechy ukształtowania powierzchni Europy
i Polski

· opisuje rozmieszczenie surowców mineralnych w Polsce na podstawie mapy tematycznej

· omawia warunki klimatyczne w Europie

· charakteryzuje czynniki kształtujące klimat w Polsce

· omawia wpływ głównych mas powietrza na klimat i pogodę w Polsce

· odczytuje wartości temperatury powietrza i wielkość opadów atmosferycznych z klimatogramów

· wyjaśnia, jak powstają najważniejsze wiatry lokalne w Polsce

· wyjaśnia, na czym polega asymetria dorzeczy Wisły i Odry

· opisuje na podstawie mapy cechy oraz walory Wisły i Odry

• wymienia czynniki sprzyjające powodziom w Polsce

· określa rolę przeciwpowodziową sztucznych zbiorników

· charakteryzuje i rozpoznaje typy wybrzeży Bałtyku

· omawia powstawanie gleby

· wyróżnia najważniejsze cechy wybranych typów gleb na podstawie profili glebowych

· omawia funkcje lasów

· omawia na podstawie mapy Polski przestrzenne zróżnicowanie lesistości
w Polsce

· ocenia rolę parków narodowych
i innych form ochrony przyrody
w zachowaniu naturalnych walorów środowiska przyrodniczego

Uczeń:

· rozróżnia konsekwencje położenia geograficznego oraz politycznego Polski

• charakteryzuje jednostki geologiczne Polski

• wskazuje na mapach Europy i Polski obszary, na których występowały ruchy górotwórcze

• przedstawia proces powstawania lodowców

• wykazuje pasowość rzeźby terenu Polski

• przedstawia czynniki kształtujące rzeźbę powierzchni Polski

• rozpoznaje główne skały występujące
na terenie Polski

• podaje przykłady gospodarczego wykorzystania surowców mineralnych
w Polsce

• opisuje pogodę kształtowaną przez główne masy powietrza napływające nad teren Polski

• opisuje na podstawie map tematycznych rozkład temperatury powietrza oraz opadów atmosferycznych w Polsce

• omawia ważniejsze typy jezior w Polsce

• analizuje konsekwencje stosowania różnych metod ochrony przeciwpowodziowej

· omawia największe powodzie w Polsce
i ich skutki

• omawia niszczącą i budującą działalność Bałtyku

• omawia procesy i czynniki glebotwórcze

• opisuje typy lasów w Polsce

• opisuje unikalne na skalę światową obiekty przyrodnicze objęte ochroną
na terenie Polski

Uczeń:

· wykazuje konsekwencje rozciągłości południkowej i rozciągłości równoleżnikowej Polski i Europy

· wykazuje zależność między występowaniem ruchów górotwórczych w Europie a współczesnym ukształtowaniem powierzchni Polski

• wykazuje zależność między występowaniem zlodowaceń w Europie a współczesnym ukształtowaniem powierzchni Polski

• opisuje wpływ wydobycia surowców mineralnych na środowisko przyrodnicze

• wykazuje wpływ zmienności pogody
w Polsce na rolnictwo, transport
i turystykę

• ocenia znaczenie gospodarcze rzek
i jezior w Polsce

• omawia na wybranych przykładach wpływ wylesiania dorzeczy, regulacji koryt rzecznych, stanu wałów przeciwpowodziowych, zabudowy obszarówzalewowych i sztucznych zbiorników wodnych na wezbrania oraz występowanie i skutki powodzi w Polsce

• wymienia główne źródła zanieczyszczeń Morza Bałtyckiego

• ocenia przydatność przyrodniczą
i gospodarczą lasów w Polsce

• podaje argumenty przemawiające
za koniecznością zachowania walorów dziedzictwa przyrodniczego

· planuje wycieczkę do parku narodowego lub rezerwatu przyrody

2. Ludność i urbanizacja w Polsce

Uczeń:

· wymienia nazwy państw sąsiadujących
z Polską

· wskazuje na mapie administracyjnej Polski poszczególne województwa i ich stolice

· wyjaśnia znaczenie terminów: przyrost naturalny, współczynnik przyrostu naturalnego, wyż demograficzny, niż demograficzny

· wymienia na podstawie danych statystycznych państwa o różnym współczynniku przyrostu naturalnego
w Europie

· wyjaśnia znaczenie terminów: piramida płci i wieku, średnia długość trwania życia

· odczytuje dane dotyczące struktury płci i wieku oraz średniej długości trwania życia w Polsce na podstawie danych statystycznych

·  wyjaśnia znaczenie terminu gęstość zaludnienia

·  wymienia czynniki wpływające
na rozmieszczenie ludności w Polsce

·  wyjaśnia znaczenie terminów: migracja, emigracja, imigracja, saldo migracji, przyrost rzeczywisty, współczynnik przyrostu rzeczywistego

·  wyjaśnia znaczenie terminu migracje wewnętrzne

·  wymienia przyczyny migracji wewnętrznych

·  odczytuje dane dotyczące wielkości
i kierunków emigracji z Polski

·  wymienia główne skupiska Polonii

·  wymienia mniejszości narodowe
w Polsce

·  wskazuje na mapie Polski regiony zamieszkiwane przez mniejszości narodowe

·  wyjaśnia znaczenie terminów: struktura zatrudnienia, bezrobocie, stopa bezrobocia, ludność aktywna zawodowo

·  odczytuje z danych statystycznych wielkość zatrudnienia w poszczególnych sektorach gospodarki

·  odczytuje z mapy zróżnicowanie przestrzenne bezrobocia w Polsce
i w Europie

·  wyjaśnia znaczenie terminów:miasto, wskaźnik urbanizacji, aglomeracja monocentryczna, aglomeracja policentryczna (konurbacja)

·  wymienia największe miasta Polski
i wskazuje je na mapie

·  wymienia funkcje miast

·  odczytuje z danych statystycznych wskaźnik urbanizacji w Polsce
i w wybranych krajach Europy

· wymienia przyczyny migracji do stref podmiejskich

· wymienia przyczyny wyludniania się wsi oddalonych od dużych miast

Uczeń:

· wymienia przykłady terytoriów zależnych należących do państw europejskich

• prezentuje na podstawie danych statystycznych zmiany liczby ludności Europy i Polski po II wojnie światowej

• omawia na podstawie wykresu przyrost naturalny w Polsce w latach 1946–2018

• omawia przestrzenne zróżnicowanie współczynnika przyrostu naturalnego
w Polsce

• omawia na podstawie danych statystycznych średnią długość trwania życia Polaków na tle europejskich społeczeństw

• wyjaśnia, czym są ekonomiczne grupy wieku

· wyjaśnia przyczyny zróżnicowania gęstości zaludnienia w Polsce

· omawia na podstawie mapy tematycznej przestrzenne zróżnicowanie gęstości zaludnienia
w Polsce

· podaje najważniejsze cechy migracji wewnętrznych w Polsce

· wymienia główne przyczyny migracji zagranicznych w Polsce

· określa kierunki napływu imigrantów
do Polski

· wskazuje na mapie województw podlaskiego i zachodniopomorskiego obszary o dużym wzroście liczby ludności

· charakteryzuje mniejszości narodowe,mniejszości etniczne i społeczności etniczne w Polsce

· podaje przyczyny bezrobocia w Polsce

· porównuje wielkość bezrobocia
w Polsce i innych krajach europejskich na podstawie danych statystycznych

· podaje przyczyny rozwoju największych miast w Polsce

· podaje przykłady miast o różnych funkcjach w Polsce

· wymienia typy zespołów miejskich
w Polsce i podaje ich przykłady

· wskazuje różnice między aglomeracją monocentryczną a aglomeracją policentryczną

· omawia przyczyny migracji do stref podmiejskich

Uczeń:

· omawia zmiany na mapie politycznej Europy w drugiej połowie XX w.

• oblicza współczynnik przyrostu naturalnego

• podaje przyczyny zróżnicowania przyrostu naturalnego w Europie
i w Polsce

• omawia czynniki wpływające na liczbę urodzeń w Polsce

• porównuje udział poszczególnych grup wiekowych ludności w Polscena podstawie danych statystycznych

• oblicza wskaźnik gęstości zaludnienia Polski

• opisuje na podstawie mapy cechy rozmieszczenia ludności w Polsce

· opisuje skutki migracji zagranicznych
w Polsce

• porównuje przyrost rzeczywisty ludności w Polsce i w wybranych państwach Europy

• omawia przyczyny migracji wewnętrznych w Polsce

· wskazuje na mapie województw podlaskiego i zachodniopomorskiego gminy o dużym spadku liczby ludności

· analizuje współczynnik salda migracji
na przykładzie województw zachodniopomorskiego i podlaskiego

• porównuje strukturę narodowościową ludności Polski ze strukturą narodowościową ludności w wybranych państwach europejskich

• określa na podstawie danych statystycznych różnicemiędzy strukturą zatrudnienia ludności w poszczególnych województwach

• porównuje stopę bezrobocia
w wybranych krajach europejskich

• charakteryzuje funkcje wybranych miast w Polsce

• omawia przyczyny rozwoju miast
w Polsce

• porównuje wskaźnik urbanizacji
w Polsce i wybranych krajach Europy

• analizuje rozmieszczenie oraz wielkość miast w Polsce

· omawia na podstawie map tematycznych zmiany liczby ludności
w strefach podmiejskich Krakowa
i Warszawy

Uczeń:

· omawia podział administracyjny Polski

• omawia na podstawie danych statystycznych uwarunkowania przyrostu naturalnego w Polsce na tle Europy

• omawia strukturę płci i strukturę wiekuludności Polski na tle tych struktur w wybranych państwach europejskich na podstawie piramidy płci i wieku

• omawia przyrodnicze i pozaprzyrodnicze czynniki wpływające na rozmieszczenie ludności w wybranych państwach Europy i Polski

· oblicza przyrost rzeczywisty i współczynnik przyrostu rzeczywistego w Polsce

• charakteryzuje skutki migracji wewnętrznych w Polsce

· wyjaśnia wpływ migracji na strukturę wieku ludności obszarów wiejskich

• omawia przyczyny rozmieszczenia mniejszości narodowych w Polsce

• przedstawia strukturę wyznaniową Polaków na tle innych państw Europy

• omawia strukturę zatrudnienia wg działów gospodarki w poszczególnych województwach

• analizuje wielkość miast w Polsce i ich rozmieszczenie wg grup wielkościowych

• omawia pozytywne i negatywne skutki urbanizacji

· omawia wpływ migracji do stref podmiejskich na przekształcenie struktury demograficznej okolic Krakowa i Warszawy

· określa zmiany w użytkowaniu
i zagospodarowaniu stref podmiejskich na przykładzie Krakowa i Warszawy

Uczeń:

· analizuje na podstawie dostępnych źródeł ekonomiczne skutki utrzymywania się niskich lub ujemnych wartości współczynnika przyrostu naturalnego w krajach Europy i Polski

• analizuje konsekwencje starzenia się społeczeństwa europejskiego

• analizuje skutki nierównomiernego rozmieszczenia ludności w Polsce

• ocenia skutki migracji zagranicznych
w Polsce i w Europie

· ukazuje na wybranych przykładach wpływ procesów migracyjnych
na strukturę wieku i zmiany zaludnienia obszarów wiejskich

• omawia na podstawie dostępnych źródeł problemy mniejszości narodowych w Europie i w Polsce

· analizuje na podstawie dostępnych źródeł skutki bezrobocia w Polsce

• omawia na podstawie dostępnych źródeł zmiany zachodzące w procesie urbanizacji w Polsce po II wojnie światowej

· identyfikuje na wybranych przykładach związki między rozwojem dużych miast a zmianami w użytkowaniu
i zagospodarowaniu terenu, w stylu zabudowy oraz w strukturze demograficznej w strefach podmiejskich

3. Rolnictwo i przemysł Polski

Uczeń:

· wymienia funkcje rolnictwa

• wymienia przyrodnicze
i pozaprzyrodnicze warunki rozwoju rolnictwa w Polsce

• wymienia na podstawie map tematycznych regiony rolnicze w Polsce

• wyjaśnia znaczenie terminów: plon, zbiór, areał

• wymienia główne uprawy w Polsce

• wskazuje na mapie główne obszary upraw w Polsce

• wyjaśnia znaczenie terminów: chów, pogłowie

• wymienia główne zwierzęta gospodarskie w Polsce

• wskazuje na mapie obszary chowu zwierząt gospodarskich

• dokonuje podziału przemysłu na sekcje
i działy

• wymienia funkcje przemysłu

· wymienia podstawowe cechy gospodarki centralnie sterowanej
i gospodarki rynkowej

• wymienia źródła energii

• wymienia typy elektrowni

• wskazuje na mapie największe elektrownie w Polsce

· wymienia główne źródła energii
w województwach pomorskim i łódzkim

• wymienia największe porty morskie
w Polsce i wskazuje je na mapie

· wymienia źródła zanieczyszczeń środowiska przyrodniczego

· podaje przyczyny kwaśnych opadów

Uczeń:

· opisuje warunki przyrodnicze
i pozaprzyrodnicze rozwoju rolnictwa
w Polsce

· prezentuje na podstawie danych statystycznych strukturę wielkościową gospodarstw rolnych w Polsce

· przedstawia znaczenie gospodarcze głównych upraw w Polsce

· prezentuje na podstawie danych statystycznych strukturę upraw w Polsce

· wymienia głównerejony warzywnictwa
i sadownictwa w Polsce

· przedstawia znaczenie gospodarcze produkcji zwierzęcej w Polsce

· wymienia czynniki lokalizacji chowu bydła, trzody chlewnej i drobiu w Polsce

· omawia cechy polskiego przemysłu

· wymienia przyczyny zmian w strukturze przemysłu Polski

· omawia cechy gospodarki Polski przed 1989 rokiem i po nim

· lokalizuje na mapie Polski elektrownie cieplne, wodne i niekonwencjonalne

· opisuje wielkość produkcji energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych

· podaje przyczyny rozwoju energetyki wiatrowej i słonecznej
w województwach pomorskim i łódzkim

· opisuje na podstawie danych statystycznych wielkość przeładunków w polskich portach morskich

· omawia rodzaje zanieczyszczeń i ich źródła

Uczeń:

· przedstawia rolnictwo jako sektor gospodarki oraz jego rolę w rozwoju społeczno-gospodarczym kraju

• charakteryzujeregiony rolnicze
o najkorzystniejszych warunkach
do produkcji rolnej w Polsce

• przedstawia strukturę użytkowania ziemi w Polsce na tle innych krajów Europy

• prezentuje na podstawie danych statystycznych strukturę chowu zwierząt gospodarskich w Polsce

• przedstawia przemysł jako sektor gospodarki i jego rolę w rozwoju społeczno-gospodarczym kraju

• opisuje rozmieszczenie przemysłu
w Polsce

· omawia strukturę zatrudnienia
w konurbacji katowickiej i aglomeracji łódzkiej przed 1989 rokiem

• prezentuje na podstawie danych statystycznych strukturę produkcji energii elektrycznej w Polsce na tle wybranych krajów Europy

· wyjaśnia wpływ warunków pozaprzyrodniczych na wykorzystanie OZE w województwach pomorskim
i łódzkim

• opisuje na podstawie danych statystycznych strukturę przeładunków w polskich portach morskich

• opisuje strukturę połowów ryb w Polsce

· charakteryzuje wpływ poszczególnych sektorów gospodarki na stan środowiska

• wymienia źródła zanieczyszczeń komunalnych

Uczeń:

· omawia poziom mechanizacji
i chemizacji rolnictwa w Polsce

• charakteryzuje czynniki wpływające
na rozmieszczenie upraw w Polsce

• porównuje produkcję roślinną w Polsce na tle produkcji w innych krajach Europy

• porównuje produkcję zwierzęcą
w Polsce na tle produkcji w innych krajach Europy

• omawia rozwój przemysłu w Polsce
po II wojnie światowej

• analizuje przyczyny i skutki restrukturyzacji polskiego przemysłu

· opisuje zmiany, które zaszły
w strukturze produkcji po 1989 roku
w konurbacji katowickiej i aglomeracji łódzkiej

• omawia na podstawie dostępnych źródeł zmiany zachodzące współcześnie w polskiej energetyce

· wymienia korzyści płynące
z wykorzystania źródeł odnawialnych
do produkcji energii

· analizuje dane statystyczne dotyczące liczby farm wiatrowych w Łódzkiem
i Pomorskiem

• określa na podstawie dostępnych źródeł uwarunkowania rozwoju gospodarki morskiej w Polsce

• omawia rozwójprzemysłu stoczniowego w Polsce

· analizuje na podstawie danych statystycznych stopień zanieczyszczenia wód śródlądowych

• omawia skutki zanieczyszczenia środowiska naturalnego

Uczeń:

· przedstawia korzyści dla polskiego rolnictwa wynikające z członkostwa naszego kraju w Unii Europejskiej

• dokonuje na podstawie danych statystycznych analizy zmian pogłowia wybranych zwierząt gospodarskich
w Polsce po 2000 roku i wyjaśnia ich przyczyny

· wykazuje na podstawie dostępnych źródeł wpływ przemian politycznych
i gospodarczych w Polsce po 1998 roku na zmiany struktury zatrudnienia
w wybranych regionach kraju

· analizuje na wybranych przykładach warunki przyrodnicze
i pozaprzyrodnicze sprzyjające produkcji energii ze źródeł odnawialnych
i nieodnawialnych lub ograniczające tę produkcję oraz określa ich wpływ
na rozwój energetyki

• przedstawia perspektywy rozwoju gospodarki morskiej w Polsce

· ustala na podstawie dostępnych źródeł, w których regionach w Polsce występuje największe zanieczyszczenie środowiska przyrodniczego

4. Usługi w Polsce

Uczeń:

· podaje przykłady różnych rodzajów usług w Polsce

· wyjaśnia znaczenie terminu komunikacja

· wyróżnia rodzaje transportu w Polsce

· wskazuje na mapie Polski porty morskie oraz lotnicze

· wyróżnia rodzaje łączności

· wyjaśnia znaczenie terminów: centra logistyczne, spedycja

· wyjaśnia znaczenie terminów: eksport, import, bilans handlu zagranicznego

· wymienia państwa będące głównymi partnerami handlowymi Polski

· wyjaśnia znaczenie terminów: turystyka, walory turystyczne, infrastruktura turystyczna

· wymienia regiony turystyczne Polski
i wskazuje je na mapie

· wymienia główne atrakcje turystyczne wybrzeża Bałtyku i Małopolski

· Uczeń:

· omawia zróżnicowanie usług w Polsce

• omawia rodzaje transportu lądowego
w Polsce

• omawia na podstawie map tematycznych gęstość dróg kołowych
w Polsce

• omawia na podstawie mapy tematycznej gęstość sieci kolejowej
w Polsce

• omawia na podstawie danych statystycznych stan morskiej floty transportowej w Polsce

· omawia na podstawie mapy sieć autostrad i dróg ekspresowych

• wymienia towary, które dominują
w polskim handlu zagranicznym

· wymienia rodzaje usług, które rozwijają się dzięki wzrostowi ruchu turystycznego

• omawia czynniki rozwoju turystyki

• wymienia polskie obiekty znajdujące się na Liście światowego dziedzictwa UNESCO i wskazuje je na mapie

Uczeń:

· przedstawia usługi jako sektor gospodarki oraz ich rolę w rozwoju społeczno-gospodarczym kraju

• charakteryzuje udział poszczególnych rodzajów transportu w przewozach pasażerów i ładunków

• omawia ruch pasażerski w portach lotniczych Polski

• podaje przyczyny nierównomiernego dostępu do środków łączności
na terenie Polski

· wymienia główne inwestycje przemysłowe we Wrocławiu i w jego okolicach

· wskazuje na mapie tematycznej przykłady miejsc, w których przebieg autostrad i dróg ekspresowych sprzyja powstawaniu centrów logistycznych

• przedstawia przyczyny niskiego salda bilansu handlu zagranicznego w Polsce

• charakteryzuje polskie obiekty znajdujące się na Liście światowego dziedzictwa UNESCO

• charakteryzuje na przykładach walory turystyczne Polski

· wskazuje na mapie położenie głównych atrakcji wybrzeża Bałtyku i Małopolski

Uczeń:

· wyjaśnia przyczyny zróżnicowania sieci transportowej w Polsce

• określa znaczenie transportu w rozwoju gospodarczym Polski

• prezentuje na podstawie dostępnych źródeł problemy polskiego transportu wodnego i lotniczego

• określa znaczenie łączności w rozwoju gospodarczym Polski

· omawia rolę transportu morskiego
w rozwoju innych działów gospodarki

• ocenia znaczenie handlu zagranicznego dla polskiej gospodarki

• analizuje na podstawie dostępnych źródeł wpływy z turystyki w Polsce
i w wybranych krajach Europy

• ocenia na podstawie dostępnych źródeł atrakcyjność turystyczną wybranego regionu Polski

· analizuje dane statystyczne dotyczące ruchu turystycznego nad Morzem Bałtyckim i w Krakowie

· określa wpływ walorów przyrodniczych wybrzeża Bałtyku oraz dziedzictwa kulturowego Małopolski na rozwój turystyki na tych obszarach

Uczeń:

· identyfikuje związki między przebiegiem autostrad a lokalizacją przedsiębiorstw przemysłowych oraz centrówlogistycznych i handlowych
na wybranym obszarze kraju

· identyfikuje związki między transportem morskim a lokalizacją inwestycji przemysłowych i usługowych
na przykładzie Trójmiasta

• podaje przykłady sukcesów polskich firm na arenie międzynarodowej

· ocenia na podstawie dostępnych źródeł poziom rozwoju turystyki zagranicznej
w Polsce na tle innych krajów Europy

• omawia na podstawie dostępnych źródeł zmiany,które zaszły
w geograficznych kierunkach wymiany międzynarodowej Polski

5. Mój region i moja mała ojczyzna

Uczeń:

· wyjaśnia znaczenie terminu region

• wskazuje położenie swojego regionu
na mapie ogólnogeograficznej Polski

• wymienia i wskazuje na mapie ogólnogeograficznej sąsiednie regiony

• wymienia najważniejsze walory przyrodnicze regionu

• wyjaśnia znaczenie terminu mała ojczyzna

• wskazuje na mapie ogólnogeograficznej Polski, na mapie topograficznej lub
na planie miasta obszar małej ojczyzny

• przedstawia źródła informacji o małej ojczyźnie

• wymienia walory środowiska geograficznego małej ojczyzny

Uczeń:

· charakteryzuje środowisko przyrodnicze regionu oraz określa jego główne cechy na podstawie map tematycznych

• rozpoznaje skały występujące
w regionie miejsca zamieszkania

• wyróżnia najważniejsze cechy gospodarki regionu na podstawie danych statystycznych i map tematycznych

• określa obszar utożsamiany z własną małą ojczyzną jako symboliczną przestrzenią w wymiarze lokalnym

• rozpoznaje w terenie obiekty charakterystyczne dla małej ojczyzny
i decydujące o jej atrakcyjności

Uczeń:

· wyjaśnia uwarunkowania zróżnicowania środowiska przyrodniczego w swoim regionie

• analizuje genezę rzeźby terenu swojego regionu

• prezentuje główne cechy struktury demograficznej ludności regionu

• prezentuje główne cechy gospodarki regionu

• opisuje walory środowiska geograficznego małej ojczyzny

• omawia historię małej ojczyzny
na podstawie dostępnych źródeł

Uczeń:

· przedstawia w dowolnej formie (np. prezentacji multimedialnej, plakatu, wystawy fotograficznej) przyrodnicze
i kulturowe walory swojego regionu

• prezentuje na podstawie informacji wyszukanych w różnych źródłach
i w dowolnej formie (np. prezentacji multimedialnej, plakatu, wystawy fotograficznej) atrakcyjność osadniczą oraz gospodarczą małej ojczyzny jako miejsca zamieszkania i rozwoju określonej działalności gospodarczej

Uczeń:

• projektuje na podstawie wyszukanych informacji trasę wycieczki krajoznawczej po własnym regionie

• wykazuje na podstawie obserwacji terenowych przeprowadzonych
w wybranym miejscu własnego regionu zależności między elementami środowiska geograficznego

• planuje wycieczkę po swojej małej ojczyźnie

• projektuje na podstawie własnych obserwacji terenowych działania służące zachowaniu walorów środowiska geograficznego (przyrodniczego i kulturowego) oraz poprawie warunków życia lokalnej społeczności

· podaje przykłady osiągnięć Polaków
w różnych dziedzinach życia społeczno-
-gospodarczego na arenie międzynarodowej