Jak emocje wpływają na przystosowanie psychiczne i społeczne dzieci?

            Wszelkie emocje, nie tylko te przyjemne, odgrywają ważną rolę w życiu i każda z nich wywiera wpływ na charakterystyczne dla danego dziecka przystosowanie psychiczne i społeczne. 

            Główne kierunki oddziaływania emocji dziecięcych na przystosowanie:

• Emocje przyjemnie zabarwiają codzienne przeżycia.  Nawet takie emocje, jak gniew czy strach, zabarwiają przyjemnie życie, dostarczając dzieciom pewnego podniecenia. Radość dzieci pochodzi głównie z przyjemnych następstw emocji.

• Emocje przygotowują organizm do działania. Im bardziej intensywna jest dana emocja, tym bardziej zakłóca homeostazę, przygotowując w ten sposób organizm do działania. Jeśli stan gotowości do działania okaże się zbędny, dziecko będzie napięte i zdenerwowane.

• Napięcie emocjonalne zakłóca sprawności motoryczne. Przygotowanie organizmu do działania dezorganizuje sprawności motoryczne, powodując, że dziecko staje się niezgrabne i niezręczne, lub prowadząc do zaburzeń mowy, takich jak jąkanie.

• Emocje służą jako forma komunikowania się. Zmiany w wyrazie mimicznym twarzy i w zachowaniu, towarzyszące emocjom, stanowią formę informowania otoczenia o uczuciach dziecka i określają rodzaj uczuć płynących od innych osób do dziecka.

• Emocje zakłócają czynności umysłowe. Silne emocje mają znaczny wpływ na koncentrację uwagi, pamięć, zdolność rozumowania i inne czynności umysłowe, toteż dzieci w stanie podniecenia emocjonalnego działają na poziomie niższym, niż wskazywałyby ich możliwości intelektualne.

• Emocje dostarczają podstaw do oceny społecznej i samooceny. Dorośli oceniają dzieci zarówno pod względem rodzaju dominujących emocji, jak i sposobu ich uzewnętrzniania. To, jak traktują dzieci, jest ściśle związane z posiadanymi
  o nich opiniami, a dzieciom służy za podstawę do samooceny.

• Emocje zabarwiają dziecięce spojrzenie na życie. Rola, jaką wyznacza sobie dziecko w życiu i jego pozycja w grupie społecznej zależą w dużym stopniu od tego, czy jest ono nieśmiałe, bojaźliwe, agresywne, ciekawe czy pełne radości.

• Emocje wpływają na interakcje społeczne. Wszelkie emocje, przyjemne i nieprzyjemne, sprzyjają interakcjom społecznym. Dzięki nim dzieci uczą się modyfikować swoje zachowanie, tak aby było ono zgodne ze społecznymi oczekiwaniami i standardami.

• Emocje wpływają na klimat psychiczny. W domu, w szkole, w środowisku sąsiedzkim lub w grupie zabawowej emocje dziecka wpływają na klimat psychiczny panujący w danym otoczeniu, a ten z kolei oddziałuje zwrotnie na dziecko. Dziecięce wybuchy złego humoru drażnią i denerwują otoczenie, przepełniając klimat emocjonalny gniewem i złością. 

• Często powtarzające się reakcje emocjonalne przekształcają się w nawyki. Wszelkie reakcje emocjonalne, które dostarczają dziecku zadowolenie, są zwykle powtarzane i z czasem przekształcają się w nawyki.

Opracowanie K. Procek-Hryniewicz

na podstawie książki E. Hurlock „Rozwój dziecka”