TEMAT LEKCJI

WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY

Poziom konieczny

ocena dopuszczająca

Poziom podstawowy

ocena dostateczna

Poziom rozszerzający  ocena dobra

Poziom dopełniający

ocena bardzo dobra

Poziom wykraczający  ocena celująca

Uczeń:

·  rozumie prosty tekst źródłowy,

·  odczytuje podstawowe dane kartograficzne, wskazuje na mapie wybrane państwa i regiony,

·  posługuje się podręcznikiem,

Uczeń:

·  podejmuje próby analizy i interpretacji tekstu źródłowego,

·  z niewielką pomocą nauczyciela umiejscawia wydarzenia w przestrzeni (mapa),

·  samodzielnie pracuje z podręcznikiem,

Uczeń:

·             analizuje i interpretuje teksty źródłowe z niewielką pomocą nauczyciela,

·             dobrze posługuje się mapą historyczną i planem, poprawnie odczytuje zawarte w nich informacje,

Uczeń

·  samodzielnie analizuje i interpretuje teksty źródłowe,

·  bardzo dobrze posługuje się mapą historyczną i planem, poprawnie odczytuje zawarte w nich informacje,

Uczeń:

·  rozwiązuje zadania złożone, problemowe, o podwyższonym stopniu trudności  lub  jest laureatem konkursów międzyszkolnych  (I, II, III miejsce) lub rejonowych, wojewódzkich i ponad wojewódzkich    (I, II, III miejsce lub wyróżnienie)

1.

Czas

w historii

Uczeń zna:

•  sposób mierzenia czasu, którym posługują się ludzie w Europie

•  wydarzenie, które dało początek obowiązującemu w Europie systemowi datacji

•  rzymski system zapisywania liczb

Uczeń rozumie:

•  pojęcia: nasza era (n.e.), przed naszą erą (p.n.e.), wiek (stulecie),  historia, tysiąclecie

•  zasady ustalania wieku i połowy wieku dla danego wydarzenia historycznego

Uczeń rozumie:

•    pojęcia: prehistoria, epoka

Uczeń potrafi:

•    wyjaśnić, czym historia różni się od prehistorii

•    wymienić epoki należące do prehistorii i historii

•    przedstawić ramy chronologiczne epok historycznych

Uczeń rozumie:

•     pojęcie: chronologia

Uczeń potrafi:

•     wyjaśnić, co oznacza stwierdzenie, że podział na epoki jest umowny

Początki   cywilizacji

2.

Od  myśliwych

do rolników

Uczeń rozumie:

•  pojęcie: rewolucja neolityczna

Uczeń potrafi:

•  zlokalizować na mapie obszar Bliskiego Wschodu

•  porównać koczowniczy tryb życia z osiadłym

Uczeń rozumie:

•    pojęcia: paleolit (starsza epoka kamienna), neolit (młodsza epoka kamienna), rzemiosło

Uczeń potrafi:

•    wyjaśnić skutki rewolucji neolitycznej

Uczeń zna:

•     podstawowe zajęcia ludzi epoki paleolitu i neolitu

Uczeń potrafi:

•     wymienić najważniejsze informacje dotyczące warunków życia ludzi w epoce paleolitu i neolitu

•     wyjaśnić, dlaczego zmiany w sposobie życia ludzi epoki neolitu nazwano rewolucją neolityczną

Uczeń zna:

•     ramy chronologiczne epoki paleolitu i neolitu

Uczeń potrafi:

•       scharakteryzować epokę paleolitu i neolitu

Uczeń rozumie:

•   znaczenie rewolucji neolitycznej

3.

Cywilizacje Sumerów,

doliny Indusu

i Chin

Uczeń zna:

•  nazwy rzek, nad którymi powstały pierwsze cywilizacje

Uczeń rozumie:

•  pojęcia: Mezopotamia, Żyzny Półksiężyc

Uczeń potrafi:

•  wskazać na mapie Żyzny Półksiężyc

•  zlokalizować w czasie i przestrzeni cywilizacje Starożytnego Wschodu (Mezopotamii), cywilizacje nad wielkimi rzekami (Indie i Chiny)

Uczeń rozumie:

•    pojęcie: pismo obrazkowe

Uczeń potrafi:

•    wymienić wspólne cechy pierwszych cywilizacji

Uczeń rozumie:

•     pojęcia: społeczeństwo, miasto-państwo

Uczeń potrafi:

•     wymienić osiągnięcia Sumerów

Uczeń rozumie:

•     pojęcia: cywilizacja, podział pracy

Uczeń potrafi:

•     przedstawić dokonania mieszkańców doliny Indusu oraz Chin

Uczeń potrafi:

•   wyjaśnić, w jaki sposób narodziła się cywilizacja Sumerów

4.

Starożytny

Egipt

Uczeń rozumie:

•  pojęcia: państwo, faraon, monarchia

Uczeń potrafi:

•  zlokalizować w czasie i przestrzeni cywilizację starożytnego Egiptu

•  przedstawić warunki naturalne panujące w Egipcie

•  rozpoznać starożytne pismo egipskie

Uczeń zna:

•    system sprawowania władzy w Egipcie

•    organizację społeczeństwa w starożytnym Egipcie

•    rodzaje pisma stosowane w starożytnym Egipcie

Uczeń rozumie:

•    pojęcia: pisarz, hieroglify, papirus

Uczeń potrafi:

•    umiejscowić w czasie istnienie monarchii w Egipcie

•    wytłumaczyć, co oznacza stwierdzenie, że Egipt był darem Nilu i jakie znaczenie miała ta rzeka dla starożytnego Egiptu

Uczeń rozumie:

•     pojęcie: danina

•     na czym polegała trudność w posługiwaniu się pismem hiero-glificznym

Uczeń potrafi:

•     wymienić uprawnienia faraona

•     wyjaśnić, jaką rolę w państwie egipskim odgrywali pisarze

Uczeń rozumie:

•   pojęcia: ustrój, wezyr, prowincja

•   z czego wynikała i na czym polegała nieograniczona władza faraona

Uczeń potrafi:

•   dostrzec zależność między położeniem geograficznym a narodzinami cywilizacji egipskiej

•   scharakteryzować strukturę społeczeństwa w Egipcie

Uczeń rozumie:

•   pojęcie: monarchia despotyczna

Uczeń potrafi:

•   scharakteryzować funkcjonowanie państwa egipskiego

5.

Wierzenia starożytnych Egipcjan

Uczeń zna:

•  głównych bogów starożytnego Egiptu

Uczeń rozumie:

•  pojęcia: politeizm (wielobóstwo), mumia, piramida

Uczeń potrafi:

•   scharakteryzować system wierzeń w Egipcie

Uczeń rozumie:

•     pojęcia: balsamowanie, sarkofag

Uczeń potrafi:

•     wyjaśnić, jaką rolę w wierzeniach Egipcjan odgrywał faraon

•     opowiedzieć, w jaki sposób faraonowie próbowali zapewnić sobie życie wieczne

Uczeń potrafi:

•   przedstawić jedną z teorii na temat sposobu, w jaki budowano piramidy

•   przedstawić wyobrażenia Egipcjan na temat życia pozagrobowego

Uczeń rozumie:

•   pojęcia: sąd Ozyrysa, tzw. Księga Umarłych

Uczeń potrafi:

•   wymienić etapy procesu mumifikacji zwłok

•   omówić poszczególne etapy sądu Ozyrysa nad duszą zmarłego Egipcjanina

6.

Starożytny

Izrael

Uczeń zna:

•  postacie: Abrahama, Dawida, Salomona

Uczeń rozumie:

•  pojęcia: Biblia, monoteizm (jedynobóstwo), Stary Testament, Nowy Testament, judaizm, Dekalog

Uczeń potrafi:

•  wyjaśnić różnicę między monoteizmem a politeizmem

•  wskazać na mapie Palestynę, królestwo Judy, królestwo Izraela oraz Jerozolimę

Uczeń zna:

•    symbole judaizmu

Uczeń rozumie:

•    pojęcia: Ziemia Obiecana, Izrael

•    dwoistość znaczenia słowa Żydzi

Uczeń potrafi:

•   zlokalizować na mapie pierwsze siedziby Żydów

•   scharakteryzować system wierzeń w starożytnym Izraelu

Uczeń rozumie:

•     pojęcia: Biblia hebrajska, Tora

Uczeń potrafi:

•     wyjaśnić znaczenie Biblii

•     podać różnicę między Biblią hebrajską a Biblią chrześcijańską

Uczeń zna:

•  daty związane z dziejami Żydów

Uczeń rozumie:

•   pojęcie: tzw. niewola babilońska

•   z czego wynika ostrożność, z jaką historycy podchodzą do Biblii jako źródła historycznego

Uczeń potrafi:

•  ocenić znaczenie Biblii w dziejach ludzkości

Uczeń potrafi:

• opowiedzieć o losach narodu żydowskiego

Starożytna Grecja

7.

Demokracja ateńska

Uczeń zna:

•  postać: Peryklesa

Uczeń rozumie:

•  pojęcia: polis, demokracja

•  na czym polegała demokracja ateńska

Uczeń potrafi:

•  zlokalizować na mapie Grecję i Ateny

Uczeń rozumie:

•    pojęcia: zgromadzenie ludowe, rada pięciuset, sąd ludowy, ostracyzm

•    na czym polega wyjątkowość demokracji ateńskiej

Uczeń potrafi:

•    umiejscowić w czasie powstanie i rozwój demokracji ateńskiej

Uczeń rozumie:

•      pojęcia: Hellada, Hellenowie, barbarzyńcy

Uczeń potrafi:

•     scharakteryzować organizację polityczną starożytnej Grecji

•     przedstawić procedurę ostracyzmu

•     porównać pozycję mężczyzny, kobiety i niewolnika w społeczeństwie ateńskim

Uczeń zna:

•   organizację społeczeństwa w Atenach peryklejskich

Uczeń rozumie:

•   dlaczego Grecy nie utworzyli jednego państwa

Uczeń potrafi:

•   scharakteryzować system sprawowania władzy w Atenach peryklejskich

•   dostrzec różnice między demokracją ateńską a demokracją współczesną

Uczeń potrafi:

•   scharakteryzować strukturę społeczeństwa Grecji

8.

Mitologia

grecka

Uczeń zna:

•  najważniejszych bogów greckich

Uczeń rozumie:

•  pojęcie: bogowie olimpijscy

Uczeń potrafi:

•  zlokalizować na mapie Olimp

•  wyjaśnić, jak mieszkańcy Grecji wyobrażali sobie bogów

Uczeń zna:

•    bohaterów mitów greckich: Prometeusza, Heraklesa

Uczeń rozumie:

•    pojęcia: mitologia, mit, heros, Hades

Uczeń potrafi:

•      zlokalizować na mapie Delfy

•      wymienić główne cechy religii starożytnych Greków

Uczeń zna:

•     dziedziny życia i zajęcia, którym patronowali bogowie greccy

Uczeń potrafi:

•     scharakteryzować system wierzeń w Grecji

Uczeń rozumie:

•   pojęcia: Chaos, Tartar, wyrocznia, Pytia

Uczeń potrafi:

•   przedstawić wyobrażenia Greków na temat życia po śmierci

Uczeń rozumie:

•   rolę, jaką w greckiej religii odgrywała mitologia

Uczeń potrafi:

•   wytłumaczyć, w jakim celu Grecy korzystali z wyroczni

9.

Na olimpijskim stadionie

Uczeń zna:

•  datę: 776 p.n.e.

Uczeń rozumie:

•  pojęcia: igrzyska olimpijskie, olimpiada

Uczeń potrafi:

•  wskazać na mapie Olimpię

•  przedstawić najważniejsze podobieństwa i różnice między igrzyskami rozgrywanymi w starożytności i współcześnie

Uczeń zna:

•    dyscypliny sportowe rozgrywane podczas starożytnych igrzysk olimpijskich

Uczeń rozumie:

•    pojęcia: dyscypliny lekkoatletyczne, ciężka atletyka, wieniec oliwny

Uczeń potrafi:

•    wymienić cechy starożytnych igrzysk olimpijskich

•    dostrzec na przykładzie igrzysk olimpijskich wpływ starożytności na współczesność

Uczeń zna:

•     zasady obowiązujące zawodników uczestniczących w starożytnych igrzyskach olimpijskich

Uczeń potrafi:

•     przedstawić zasady organizacji igrzysk

Uczeń rozumie:

•   pojęcia: pokój boży, atleci

•   cele wychowania starożytnych Greków

Uczeń potrafi:

•   wskazać budowle odnoszące się do sportowego i religijnego charakteru igrzysk

Uczeń rozumie:

•   pojęcia: gimnazjon, stadion

•   rolę i charakter igrzysk organizowanych w starożytnej Grecji

Uczeń potrafi:

•   przedstawić przebieg igrzysk olimpijskich

10.

Co zawdzięczamy starożytnym Grekom?

Uczeń zna:

•  postacie: Fidiasza, Homera

Uczeń rozumie:

•  pojęcia: Akropol, Partenon, tragedia, komedia

Uczeń potrafi:

•  opisać wygląd ateńskiego Akropolu

•  wskazać różnice między grecką tragedią a komedią

Uczeń zna:

•    postać: Sokratesa

Uczeń rozumie:

•    pojęcia: filozofia, filozofowie przyrody

•    co oznacza stwierdzenie Sokratesa: Wiem, że nic nie wiem

Uczeń potrafi:

·    przedstawić dokonania Greków w dziedzinie architektury i teatru

·    wyjaśnić, czym zajmowali się pierwsi filozofowie

·    dostrzec wpływ kultury starożytnej Grecji na współczesną kulturę

Uczeń rozumie:

•     pojęcie: maska

Uczeń potrafi:

·     opisać wygląd starożytnego teatru greckiego

·     wskazać wyrazy pochodzenia greckiego obecne we współczesnym języku polskim

Uczeń zna:

·   postacie: Myrona, Sofoklesa, Archimedesa, Hipokratesa

Uczeń potrafi:

·   opowiedzieć o okolicznościach narodzin teatru

·   wymienić najważniejsze osiągnięcia naukowe starożytnych Greków

·   ocenić dokonania starożytnych Greków

Uczeń potrafi:

·   streścić Iliadę i Odyseję

·   omówić działalność Sokratesa

Antyczny Rzym

11.

Od republiki

do cesarstwa

Uczeń zna:

·  daty: 753 p.n.e., ok. 500 p.n.e.

·  postacie: Juliusza Cezara, Oktawiana Augusta

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: Imperium Rzymskie, legion, imperium, republika, cesarstwo

Uczeń potrafi:

·  zlokalizować na mapie Italię i Rzym

·  zlokalizować w czasie okres istnienia monarchii w Rzymie

Uczeń zna:

·    bohaterów mitów rzymskich: Romulusa i Remusa

Uczeń rozumie:

·    pojęcia: zgromadzenia ludowe, konsulowie, senat, senatorowie, trybun ludowy, prawo weta

Uczeń potrafi:

·    określić zasięg terytorialny Imperium Rzymskiego w II w. n.e.

·    wymienić elementy uzbrojenia rzymskiego legionisty

Uczeń zna:

·     daty: 49 p.n.e., 30 p.n.e.

·     legendę o założeniu Rzymu

Uczeń rozumie:

·     pojęcie: arystokracja

Uczeń potrafi:

·     opowiedzieć o organizacji armii rzymskiej

Uczeń potrafi:

·   przedstawić organizację republiki rzymskiej

·   przedstawić organizację cesarstwa rzymskiego

Uczeń rozumie:

·   różnice w sposobie rządzenia państwem w okresie istnienia republiki i cesarstwa

Uczeń potrafi:

·   porównać republikę rzymską i demokrację ateńską

12.

Społeczeństwo antycznego

Rzymu

Uczeń potrafi:

·  przedstawić warunki życia mieszkańców starożytnego Rzymu

Uczeń potrafi:

·    przedstawić stosunek Rzymian do niewolników

Uczeń zna:

·     różne grupy wchodzące w skład społeczeństwa rzymskiego

Uczeń rozumie:

·     pojęcia: proletariusze, niewolnik, wyzwoleniec, arystokraci

Uczeń potrafi:

·     określić pozycję arysto-kratów i proletariuszy oraz niewolników i wyzwoleńców w rzymskim społeczeństwie

Uczeń zna:

·   uprawnienia kobiety i mężczyzny w rzymskiej rodzinie

Uczeń potrafi:

·   wymienić najważniejsze informacje na temat trybu życia arystokratów, proletariuszy, niewolników i wyzwoleńców

·   opowiedzieć o życiu rzymskiej rodziny

Uczeń potrafi:

·   opowiedzieć o wyglądzie Rzymu w starożytności

13.

Osiągnięcia starożytnych Rzymian

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: Forum Romanum, akwedukt, amfiteatr, igrzyska, gladiator, amfiteatr Flawiuszów (Koloseum)

Uczeń potrafi:

·  wyjaśnić, do czego służyły amfiteatry i akwedukty

Uczeń zna:

·    przykłady rozwiązań architektonicznych stosowanych przez Rzymian

Uczeń rozumie:

·    pojęcia: łuk architektoniczny, kopuła, Panteon, łuk triumfalny, termy, cyrk, łacina

Uczeń potrafi:

·    wyjaśnić, do czego służyły termy i cyrki

·    dostrzec na przykładzie prawa rzymskiego i łaciny wpływ starożytności na współczesność

Uczeń rozumie:

·     pojęcia: bazylika, Circus Maximus, języki romańskie

·     znaczenie dróg w starożytnym Rzymie

Uczeń potrafi:

·     opisać wygląd Forum Romanum

·     zinterpretować sformułowanie: Wszystkie drogi prowadzą do Rzymu

Uczeń potrafi:

·   scharakteryzować osiągnięcia starożytnego Rzymu

·   przedstawić sposób budowy akweduktu

·   wyjaśnić, w jaki sposób Rzymianie budowali drogi

Uczeń zna:

·   postacie: Wergiliusza, Horacego, Owidiusza

Uczeń potrafi:

·   przedstawić dokonania wybitnych przedstawicieli literatury rzymskiej

14.

Narodziny chrześcijaństwa

Uczeń zna:

·  daty: 6 p.n.e., 30 n.e.

·  postać: Jezusa Chrystusa

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: tolerancja religijna, Ewangelia, chrześcijaństwo, Kościół, chrześcijanie

Uczeń potrafi:

·  wskazać na mapie Palestynę

·  opowiedzieć o życiu i działalności Jezusa Chrystusa

Uczeń zna:

·    daty: 64, 313, 380

·    wybranych bogów rzymskich i ich greckich odpowiedników

Uczeń rozumie:

·    pojęcie: apostoł

Uczeń potrafi:

·    wymienić główne cechy systemu wierzeń starożytnych Rzymian

·    przedstawić metody prześladowania pierwszych chrześcijan

·    zlokalizować obszary rozprzestrzeniania się chrześcijaństwa               w III–V w.

Uczeń zna:

·     postacie: Nerona, Konstantyna Wielkiego

Uczeń potrafi:

·     wyjaśnić, dlaczego Żydzi i Rzymianie prześladowali pierwszych chrześcijan

Uczeń zna:

·   postacie: św. Pawła, św. Piotra

Uczeń rozumie:

·   przyczyny, które spowodowały, że chrześcijaństwo przetrwało mimo prześladowań

Uczeń potrafi:

·   opowiedzieć o narodzinach chrześcijaństwa i jego rozpowszechnianiu się w czasach starożytnych

Czasy średniowiecza

15.

Cesarstwo bizantyjskie

Uczeń zna:

·  daty: 476, 1453

·  postać: Justyniana I Wielkiego

·  podstawowe różnice między Kościołem katolickim i Kościołem prawosławnym

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: Bizancjum, wielka schizma wschodnia, Kościół katolicki, Kościół prawosławny

·  przyczyny rozłamu chrześcijaństwa

Uczeń potrafi:

·  wskazać na mapie Konstantynopol

·  wymienić wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny upadku zachodniego cesarstwa rzymskiego

Uczeń zna:

·    przyczyny podziału Imperium Rzymskiego na część zachodnią i wschodnią

Uczeń rozumie:

·    pojęcia: Hagia Sophia, spór o pierwszeństwo w Kościele

Uczeń potrafi:

·    umiejscowić w przestrzeni zasięg i zmiany terytorialne cesarstwa bizantyjskiego

·    wymienić największe osiągnięcia Bizancjum w dziedzinie kultury

·    opowiedzieć o dokonaniach Bizancjum w dziedzinie architektury

Uczeń zna:

·  datę: 1054

Uczeń rozumie:

·     pojęcia: Germanie, tzw. Kodeks Justyniana

Uczeń potrafi:

·     opisać wygląd świątyni Hagia Sophia

·     scharakteryzować relacje między wschodnimi i zachodnimi chrześcijanami

Uczeń zna:

·   datę: 395

Uczeń rozumie:

·   pojęcia: „Nowy Rzym”, ikona, patriarcha, klątwa

Uczeń potrafi:

·   przedstawić okoliczności upadku cesarstwa bizantyjskiego

·   przedstawić dokonania Justyniana Wielkiego

·   przedstawić okoliczności, w których doszło do wielkiej schizmy wschodniej

Uczeń potrafi:

·   przedstawić okoliczności powstania i rozwój Konstantynopola

·   ocenić postać Justyniana Wielkiego

16.

Początki

islamu

Uczeń zna:

·  datę: 622

·  postać: Mahometa

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: Arabowie, islam, muzułmanin, Koran

Uczeń potrafi:

·  wskazać na mapie Półwysep Arabski, Mekkę i Medynę

·  zlokalizować na mapie podboje dokonane przez Arabów od VII do IX w.

Uczeń zna:

·    zasady islamu

·    przykłady osiągnięć cywilizacji arabskiej

Uczeń rozumie:

·    pojęcia: ramadan, dżihad (święta wojna)

Uczeń potrafi:

·    opisać warunki naturalne panujące na Półwyspie Arabskim

·    opowiedzieć o podbojach arabskich

·    wskazać wyrazy pochodzenia arabskiego obecne we współczesnym języku polskim

Uczeń rozumie:

·     pojęcia: Al-Kaba, hidżra

·     rolę Arabów jako pośredników między cywilizacją Wschodu i Zachodu

Uczeń potrafi:

·      scharakteryzować życie i wierzenia plemion arabskich przed VII w.

·      wyjaśnić, co zadecydowało o sukcesach podbojów arabskich

·      zlokalizować na mapie główne ośrodki polityczne Arabów

·      dostrzec wpływ kultury islamskiej na Europę

Uczeń rozumie:

·   pojęcia: kalif, kalifat

·   wpływ religii na politykę ekspansji prowadzoną przez Arabów

Uczeń potrafi:

·   scharakteryzować system religijny stworzony przez Mahometa

·   opowiedzieć o osiągnięciach cywilizacji arabskiej

Uczeń potrafi:

·   wyjaśnić, jak doszło do powstania islamu

·   dostrzec związki między islamem a judaizmem i chrześcijaństwem

17.

Państwo

Karola

Wielkiego

Uczeń zna:

·  postać: Karola Wielkiego

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: odrodzenie karolińskie

Uczeń potrafi:

·  wskazać na mapie zasięg Imperium Karolińskiego

Uczeń rozumie:

·    przyczyny, które skłoniły Chlodwiga do przyjęcia chrztu

Uczeń potrafi:

·    wskazać na mapie pierwsze siedziby Franków

·    określić rolę chrześcijaństwa w umacnianiu państwa Franków

·    wyjaśnić, w czym przejawiało się odrodzenie karolińskie

Uczeń zna:

·     daty: 756, 800

·     postacie: Chlodwiga, Pepina Krótkiego

Uczeń potrafi:

·     opowiedzieć o podbojach dokonanych przez Karola Wielkiego

·     przedstawić okoliczności odnowienia zachodniego cesarstwa rzymskiego

Uczeń rozumie

·   pojęcie: sztuki wyzwolone

Uczeń potrafi:

·   przedstawić okoliczności utworzenia Państwa Kościelnego

·   scharakteryzować organizację państwa Karola Wielkiego

Uczeń rozumie:

·   znaczenie porozumienia między Pepinem Krótkim a papieżem dla losów obu tych przywódców

Uczeń potrafi:

·   porównać Imperium Karolińskie ze starożytnym cesarstwem rzymskim

·   ocenić rolę Karola Wielkiego w rozwoju cywilizacji europejskiej

18.

Nowe

państwa

w Europie

Uczeń zna:

·  datę: 843

·  postać: Ottona I

·  postanowienia traktatu w Verdun

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: Słowianie

Uczeń potrafi:

·  zlokalizować na mapie państwa powstałe w wyniku postanowień traktatu w Verdun

·  wymienić państwa słowiańskie utworzone w X w.

Uczeń rozumie:

·    pojęcia: możnowładca, Święte Cesarstwo Rzymskie

Uczeń potrafi:

·    zlokalizować na mapie obszary wchodzące w skład Świętego Cesarstwa Rzymskiego

·    zlokalizować na mapie nowe państwa powstałe w Europie od IX w.

Uczeń zna:

·     datę: 962

·     postacie: Lotara, Karola Łysego, Ludwika Niemieckiego

·     największe zagrożenia dla wczesno-średniowiecznej Europy

Uczeń rozumie:

·     pojęcie: Normanowie

Uczeń potrafi:

·     przedstawić okoliczności rozpadu monarchii Karola Wielkiego

·     opowiedzieć o dokonaniach Ottona I

Uczeń zna:

·   datę: 955

Uczeń potrafi:

·   przedstawić sytuację polityczną w Europie od II połowy IX w.

·   przedstawić okoliczności powstania Świętego Cesarstwa Rzymskiego

·   scharakteryzować relacje między Słowianami a władcami niemieckimi

Uczeń potrafi:

·   wyjaśnić, jak doszło do powstania Królestwa Niemiec i Królestwa Węgier

19.

Walka

cesarza

z papieżem

Uczeń zna:

·  postacie: Grzegorza VII, Henryka IV

·  postanowienia ugody w Wormacji

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: inwestytura

·  istotę sporu o inwestyturę

Uczeń potrafi:

·  przedstawić poglądy Grzegorza VII na temat pozycji papieża w Europie

·  przedstawić poglądy Henryka IV na temat pozycji cesarza w Europie

Uczeń zna:

·    datę: 1122

Uczeń rozumie:

·    istotę sporu między Grzegorzem VII a Henrykiem IV

Uczeń potrafi:

·    wyjaśnić, jaki wpływ na pozycję papieża i cesarza w Europie miał spór o inwestyturę

Uczeń zna:

·     daty: 1059, 1077

Uczeń rozumie:

·     pojęcie: konklawe

Uczeń potrafi:

·    scharakteryzować sytuację panującą we wczesno-średniowiecznym Kościele

Uczeń rozumie:

·   pojęcia: pastorał, reforma kluniacka, kardynał, antypapież

Uczeń potrafi:

·   wyjaśnić założenia reformy kluniackiej

Uczeń potrafi:

·   przedstawić relacje między papieżem a cesarzem do X w.

·   opisać przebieg sporu o inwestyturę

20.

Wyprawy krzyżowe

Uczeń zna:

·  postać: Urbana II

·  nazwy zakonów rycerskich utworzonych przez krzyżowców

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: krucjata (wyprawa krzyżowa), zakon rycerski

·  cele istnienia zakonów rycerskich

Uczeń potrafi:

·  wskazać na mapie państwa założone na Bliskim Wschodzie przez krzyżowców

Uczeń zna:

·    daty: 1095, 1096, 1099

Uczeń rozumie:

·    pojęcie: Turcy seldżuccy

·    znaczenie Jerozolimy dla wyznawców trzech wielkich religii monoteistycznych

Uczeń potrafi:

·    wyjaśnić przyczyny krucjat

·    przedstawić skutki wypraw krzyżowych

Uczeń rozumie:

·     pojęcie: krzyżowiec

Uczeń potrafi:

·     przedstawić przebieg pierwszej krucjaty

Uczeń zna:

·   daty: 1204, 1291

Uczeń rozumie:

·   pojęcie: rekonkwista

Uczeń potrafi:

·   wyjaśnić okoliczności, w jakich Jerozolima i Palestyna znalazły się w rękach Turków seldżuckich

·   wyjaśnić, co wydarzyło się na synodzie w Clermont

Uczeń potrafi:

·   scharakteryzować organizację państw założonych przez krzyżowców

·   przedstawić przebieg i skutki czwartej wyprawy krzyżowej

Społeczeństwo średniowiecznej  Europy

21.

Feudalna

Europa

Uczeń zna:

·  stany średniowiecznego społeczeństwa

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: stan, rycerstwo, lenno, senior, wasal, feudalizm

Uczeń potrafi:

·  przedstawić prawa oraz obowiązki seniora i wasala

Uczeń zna:

·    ramy chronologiczne feudalizmu

·    podstawowe zasady obowiązujące w systemie feudalnym

Uczeń rozumie:

·    pojęcia: suzeren, poddany, hołd lenny, inwestytura, rozdrobnienie feudalne

·    zasady, na jakich opierała się organizacja społeczeństwa średniowiecznej Europy

Uczeń potrafi:

·    przedstawić zależności społeczne oparte na prawie lennym

Uczeń rozumie:

·     pojęcie: ciężkozbrojny

Uczeń potrafi:

·     określić cechy charakterystyczne feudalizmu

·     wyjaśnić, jak przebiegała uroczystość nadania lenna

Uczeń rozumie:

·   wpływ feudalizmu na sytuację polityczną, gospodarczą i społeczną średniowiecznej Europy

Uczeń potrafi:

·   przedstawić proces kształtowania się rycerstwa

Uczeń potrafi:

·   ocenić funkcjonowanie systemu feudalnego

22.

Na rycerskim

zamku

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: rycerz, rycerz bez skazy

Uczeń potrafi:

·  przedstawić cechy charakterystyczne wzoru osobowego średniowiecznego rycerza

Uczeń zna:

·    najważniejsze elementy zabudowy średnio-wiecznego zamku

Uczeń rozumie:

·    pojęcia: turniej rycerski, rozejm boży, pasowanie na rycerza

Uczeń potrafi:

·    wyjaśnić, jakie były cele organizowania turniejów rycerskich

Uczeń zna:

·     elementy uzbrojenia średniowiecznego rycerza

Uczeń rozumie:

·     pojęcia: paź, giermek

Uczeń potrafi:

·     opowiedzieć o przebiegu turnieju rycerskiego

·     wyjaśnić, jakie warunki należało spełnić, aby zostać rycerzem

Uczeń rozumie:

·   rolę Kościoła w zmianie wizerunku średniowiecznego rycerza

Uczeń potrafi:

·   scharakteryzować zamek średniowieczny

·   wyjaśnić, jakie warunki należało spełnić, aby zostać rycerzem

·   przedstawić wycho-wanie dziewczynek w średniowieczu i pozycję kobiety w średniowiecznym społeczeństwie

Uczeń potrafi:

·   opowiedzieć, jak wyglądała uroczystość pasowania na rycerza

23.

Średniowieczni mieszczanie

i chłopi

Uczeń zna:

·      najważniejsze budowle średniowiecznego miasta

·      główne zajęcia mieszkańców średniowiecznych miast

·      rodzaje prac wykonywanych przez średniowiecznych chłopów

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: mury miejskie, rynek, ratusz, mieszczanin, cech

Uczeń potrafi:

·      wyjaśnić, czym różniło się średniowieczne miasto od średniowiecznej wsi

Uczeń zna:

·    grupy społeczne zamieszkujące średniowieczne miasto

Uczeń rozumie:

·    pojęcia: baszta, patrycjat, pospólstwo, plebs, rada miejska, pańszczyzna, dziesięcina

Uczeń potrafi:

·    wyjaśnić, kto i w jaki sposób zarządzał średniowiecznym miastem

·    przedstawić pozycję chłopów na tle pozycji przedstawicieli innych stanów społecznych

·    wyjaśnić znaczenie cechów w życiu gospodarczym miasta

Uczeń rozumie:

·     pojęcia: prawa miejskie, sołtys

Uczeń potrafi:

·     przedstawić warunki życia w średniowiecznym mieście

·     przedstawić warunki życia w średniowiecznej wsi

Uczeń rozumie:

·   pojęcia: czeladnik, majstersztyk

Uczeń potrafi:

·   scharakteryzować mieszkańców średniowiecznego miasta i ich życie

·   scharakteryzować stan chłopski w średniowieczu

Uczeń potrafi:

·   opisać wygląd średniowiecznego miasta

·   porównać kulturę miejską z kulturą rycerską

24. Duchowieństwo

i kultura średniowiecza

Uczeń zna:

·      nazwy największych zakonów w średnio-wiecznej Europie

Uczeń rozumie:

·      pojęcia: średniowieczny uniwersalizm, benedyktyni, franciszkanie

Uczeń potrafi:

·      wyjaśnić istotę średniowiecznego uniwersalizmu

Uczeń zna:

·    cechy charakterystyczne stylu romańskiego i stylu gotyckiego w architekturze

Uczeń rozumie:

·    pojęcia: styl romański, styl gotycki, ostrołuki, uniwersytet

Uczeń potrafi:

·    odróżnić styl romański od gotyckiego

·    podać przykłady budowli w stylu romańskim i gotyckim

·    wymienić miasta, w których powstały pierwsze uniwersytety

Uczeń zna:

·     ramy chronologiczne występowania stylu romańskiego i stylu gotyckiego w architekturze

Uczeń rozumie:

·     pojęcie: zakon żebraczy

Uczeń potrafi:

·     opisać wygląd klasztoru w Sankt Gallen

·     wyjaśnić przyczyny powstania uniwersytetów

Uczeń zna:

·   postacie: św. Benedykta, św. Franciszka z Asyżu

·   główne zalecenia reguły zakonnej benedyktynów

Uczeń rozumie:

·   pojęcie: reguła

·   znaczenie religii i Kościoła w funkcjonowaniu średniowiecznego społeczeństwa

Uczeń potrafi:

·   ocenić rolę uniwersytetów

Uczeń rozumie:

·   wkład benedyktynów w rozwój kultury średniowiecznej Europy

Uczeń potrafi:

·   przedstawić główne założenia działalności średniowiecznych zakonów

Polska pierwszych Piastów

25.

Początki

Polski

Uczeń zna:

·  daty: 966, 972

·  postacie: Mieszka I, Dobrawy

·  nazwy plemion zamieszkujących ziemie polskie w IX w.

·  legendy dotyczące początków państwa polskiego

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: Słowianie, Piastowie, Polanie

Uczeń potrafi:

·  zlokalizować na mapie obszar państwa Polan oraz terytorium państwa Mieszka I na początku i pod koniec jego panowania

·  wymienić najważniejsze przyczyny chrztu Polski

·  wskazać na mapie Cedynię

Uczeń zna:

·    datę: ok. 960

·    ramy chronologiczne panowania dynastii Piastów w Polsce

Uczeń rozumie:

·    pojęcia: plemię, monarchia patry-monialna, drużyna

·    dlaczego o Polsce w X w. mówi się państwo Mieszka I

·    znaczenie przyjęcia chrztu przez Mieszka dla państwa polskiego

Uczeń potrafi:

·    wyjaśnić, jakie zmiany w państwie i w społeczeństwie spowodował chrzest Mieszka

·    wymienić tereny podbite przez Mieszka I

Uczeń zna:

·     postać: Hodona

·     grupy społeczne zamieszkujące państwo Mieszka I

Uczeń potrafi:

·     wyjaśnić, w jakich okolicznościach władzę na ziemiach polskich przejęli Piastowie

·     przedstawić okoliczności przyjęcia chrztu przez Mieszka

Uczeń potrafi:

·   przedstawić organizację państwa Mieszka I

Uczeń potrafi:

·   przedstawić polityczne i militarne dokonania władcy po przyjęciu chrztu

26.

Polska

Bolesława Chrobrego

Uczeń zna:

·  daty: 1000, 1025

·  postacie: Bolesława Chrobrego, biskupa Wojciecha

·  decyzje dotyczące organizacji kościelnej w Polsce podjęte przez papieża

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: zjazd gnieźnieński

Uczeń potrafi:

·  opowiedzieć o zjeździe gnieźnieńskim

·  wskazać na mapie arcybiskupstwo i biskupstwa utworzone w Polsce w 1000 r.

Uczeń zna:

·    datę: 997

·    postać: Ottona III

Uczeń rozumie:

·    pojęcia: Prusowie, wyprawa misyjna

·    znaczenie zjazdu gnieźnieńskiego dla rozwoju organizacji kościelnej i państwowej

Uczeń potrafi:

·    wskazać na mapie tereny podbite przez Bolesława Chrobrego

·    przedstawić okoliczności koronacji królewskiej Bolesława Chrobrego

Uczeń zna:

·     daty: 1002–1018

Uczeń rozumie:

·      pojęcie: wojna podjazdowa

·      przyczyny, które skłoniły księcia Bolesława do zorganizowania wyprawy misyjnej do Prus

Uczeń potrafi:

·     przedstawić wygląd i uzbrojenie wojownika należącego do drużyny książęcej

·     przedstawić rozwój terytorialny państwa Bolesława Chrobrego

Uczeń zna:

·   daty: 1004, 1018

Uczeń potrafi:

·   ocenić skutki zjazdu gnieźnieńskiego

·   przedstawić przyczyny, przebieg i skutki wyprawy na Kijów

·   ocenić polityczne znaczenie koronacji

Uczeń rozumie:

· rolę i znaczenie drużyny książęcej

Uczeń potrafi:

·   przedstawić przebieg i skutki wyprawy misyjnej biskupa Wojciecha

·   przedstawić przyczyny, przebieg i skutki wojen polsko-niemieckich w latach 1002–1018

·   ocenić dokonania Bolesława Chrobrego

27.

W najdawniejszej Polsce

Uczeń zna:

·  przykładowe obowiązki mieszkańców najdawniejszej Polski

Uczeń potrafi:

·  wyjaśnić, jakie było przeznaczenie grodów w państwie pierwszych Piastów

Uczeń zna:

·    zadania drużyny książęcej

Uczeń potrafi:

·    przedstawić organizację państwa polskiego w X i XI w.

·    przedstawić strukturę i zadania mieszkańców Polski w X i XI w.

Uczeń zna:

·     produkty wchodzące w skład jadłospisu mieszkańców Polski

Uczeń rozumie:

·     zależności między księciem, drużyną a mieszkańcami w państwie Mieszka

Uczeń potrafi:

·     opisać wygląd grodu na Ostrowie Lednickim

Uczeń potrafi:

·   przedstawić warunki życia mieszkańców Polski pierwszych Piastów

·   opisać życie i obyczaje mieszkańców Polski w X i XI w.

Uczeń potrafi:

·   scharakteryzować państwo pierwszych Piastów

·   ocenić wpływ chrztu i tworzenia się państwowości polskiej na życie mieszkańców państwa pierwszych Piastów

28.

Upadek

i odbudowa państwa

Uczeń zna:

·  datę: 1031

·  postacie: Mieszka II, Kazimierza Odnowiciela, biskupa Stanisława

Uczeń potrafi:

·  wskazać przyczyny kry-zysu państwa polskiego za panowania Mieszka II

·  przedstawić skutki powstania ludowego w Wielkopolsce i najazdu Brzetysława na ziemie polskie

Uczeń zna:

·    daty: 1038, 1058, 1076

Uczeń rozumie:

·    pojęcie: powstanie ludowe

Uczeń potrafi:

·     synchronizować wyda-rzenia w Polsce z wyda-rzeniami w Europie Zachodniej w XI w.

·     przedstawić podłoże i konsekwencje konfliktu Bolesława Śmiałego z biskupem Stanisławem

Uczeń potrafi:

·    omówić sposób utrzymania wojska, który rozwinął się za panowania Kazimierza Odnowiciela

·    omówić zmiany terytorialne państwa pierwszych Piastów

Uczeń zna:

·   daty: 1039, 1079

·   postać: Brzetysława

Uczeń potrafi:

·   opisać sytuację na ziemiach polskich po śmierci Mieszka II

·   ocenić skutki polityki Bolesława Śmiałego w stosunku do cesarza Henryka IV

Uczeń potrafi:

·   scharakteryzować i ocenić dokonania Mieszka II, Kazimierza Odnowiciela i Bolesława Śmiałego

29.

Polska

Bolesława Krzywoustego

Uczeń zna:

·  datę: 1138

·  postacie: Bolesława Krzywoustego, Anonima tzw. Galla

·  władców piastowskich rządzących Polską od X do XII w.

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: ustawa sukcesyjna, zasada senioratu, senior, dzielnica senioralna, dzielnice dziedziczne

Uczeń potrafi:

·  wyjaśnić przyczyny wydania ustawy sukcesyjnej

·  wskazać na mapie dzielnice utworzone na mocy ustawy sukcesyjnej

Uczeń zna:

·    daty: 1108, 1109

·    postacie: Władysława Hermana, Zbigniewa, Henryka V

Uczeń potrafi:

·    przedstawić przyczyny  sporu między Bolesławem a Zbigniewem i wyjaśnić, jaki był jego finał

·    wymienić żądania Henryka V wobec Bolesława

·    wskazać na mapie Głogów

·    przedstawić założenia ustawy sukcesyjnej

·    wskazać skutki wydania ustawy sukcesyjnej

Uczeń zna:

·     daty: 1079, 1102

·     pojęcie: trybut

Uczeń potrafi:

·     wskazać na mapie podział ziem polskich po śmierci Władysława Hermana

·     przedstawić charakter działań zbrojnych prowadzonych przez Bolesława w czasie wojny z Niemcami

Uczeń rozumie:

·   dlaczego Bolesław Krzywousty zdecydował się na odbycie publicznej pokuty po śmierci Zbigniewa

Uczeń potrafi:

·   przedstawić przebieg wojny Bolesława Krzywoustego z Niemcami

·   przedstawić okoliczności podboju Pomorza

Uczeń potrafi:

·   wyjaśnić znaczenie Pomorza dla funkcjonowania gospodarki państwa polskiego

·   ocenić dokonania Bolesława Krzywoustego

Polska rozbita na dzielnice i zjednoczona

30.

Rozbicie dzielnicowe

Polski

Uczeń zna:

·  daty: 1228, 1230

·  postać: Konrada Mazowieckiego

·  ramy chronologiczne rozbicia dzielnicowego Polski

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: rozbicie dzielnicowe Polski, Krzyżacy (zakon krzyżacki)

Uczeń potrafi:

·  wyjaśnić przyczyny i okoliczności pojawienia się Krzyżaków na ziemiach polskich

·  wskazać na mapie ziemię chełmińską

Uczeń zna:

·    postać: Władysława Wygnańca

·    przyczyny upadku zasady senioratu

Uczeń rozumie:

·    pojęcie: Inflanty

Uczeń potrafi:

·    wskazać na mapie ziemie utracone przez Polskę w okresie rozbicia dzielnicowego

·    przedstawić konsekwencje rozbicia dzielnicowego Polski

Uczeń zna

·     daty: 1190, 1283

Uczeń rozumie:

·     dlaczego pojawienie się Krzyżaków było zagrożeniem dla państwa polskiego

Uczeń potrafi:

·      wskazać przejawy i skutki słabej obronności granic Polski w okresie rozbicia dzielnicowego

·      scharakteryzować działalność Krzyżaków prowadzoną na opanowanych terenach

Uczeń potrafi:

·   przedstawić okoliczności wygnania Władysława z Polski

·   opowiedzieć o roli Brandenburgii i celach politycznych tego państwa

Uczeń potrafi:

·   scharakteryzować okres rozbicia dzielnicowego

·   przedstawić rozwój terytorialny państwa krzyżackiego

·   ocenić skutki sprowadzenia zakonu krzyżackiego dla państwa polskiego

31.

Polska

w XIII wieku

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: kolonizacja niemiecka

Uczeń potrafi:

·  określić ramy czasowe kolonizacji niemieckiej

·  wskazać na mapie obszary objęte kolonizacją niemiecką

·  przedstawić skutki kolonizacji niemieckiej

Uczeń zna:

·    postać: Henryka Brodatego

·    podstawowe założenia lokacji na prawie niemieckim

Uczeń rozumie:

·    pojęcia: czynsz, wolnizna, prawo składu

·    na czym polegała lokacja na prawie niemieckim

Uczeń potrafi:

·    wskazać szanse i zagrożenia dla Polski i Polaków wynikające z pojawienia się dużej grupy ludności obcej językowo i kulturowo

·    wymienić towary sprzedawane przez mieszkańców Polski, a także sprowadzane do Polski ze Wschodu i z Zachodu

Uczeń rozumie:

·     pojęcie: gospodarka towarowo-pieniężna

Uczeń potrafi:

·     przedstawić politykę Henryka Brodatego

·     wyjaśnić, jak doszło do powstania gospodarki towarowo-pieniężnej na ziemiach polskich

Uczeń rozumie:

·   przyczyny, które skłaniały osadników niemieckich do przybywania na ziemie polskie

Uczeń potrafi:

·   scharakteryzować rozwój cywilizacyjny Śląska w XIII w.

·   dostrzec związki między rozwojem ruchu osadniczego a ożywieniem gospodarczym

Uczeń potrafi:

·   przedstawić sytuację gospodarczą miast i wsi w XIII w.

32.

Dążenie

do jedności państwa

Uczeń potrafi:

·  wymienić przedstawicieli społeczeństwa polskiego, którzy popierali ideę zjednoczenia ziem polskich

·  wyjaśnić, z jakich powodów niektóre grupy społeczeństwa popierały ideę zjednoczenia ziem polskich

Uczeń zna:

·    datę: 1241

·    postać: Henryka Pobożnego

Uczeń rozumie:

·    pojęcie: Mongołowie (Tatarzy)

Uczeń potrafi:

·    porównać armię mongolską z europejskim rycerstwem

Uczeń zna:

·      postać: Wincentego Kadłubka

Uczeń rozumie:

·     znaczenie klęski w bitwie pod Legnicą dla przebiegu procesu jednoczenia ziem polskich

Uczeń potrafi:

·      opowiedzieć o przebiegu bitwy pod Legnicą

·      opisać uzbrojenie wojownika mongolskiego

Uczeń zna:

·   daty: 1238, 1240

·   postać: Czyngis-chana

Uczeń potrafi:

·   przedstawić okoliczności, przebieg i skutki najazdu Mongołów na ziemie polskie

·   scharakteryzować rolę Kościoła w procesie jednoczenia ziem polskich

Uczeń potrafi:

·   ocenić rolę Kościoła w utrzymaniu jedności ziem polskich

33.

Zjednoczona Polska

Uczeń zna:

·  datę: 1320

·  postać: Władysława Łokietka

Uczeń potrafi:

·  wskazać na mapie ziemie zajęte przez Władysława Łokietka i pozostające poza granicami państwa

Uczeń zna:

·    daty: 1296, 1300, 1308, 1309, 1331

·    postać: Przemysła II

Uczeń rozumie:

·    pojęcie: rzeź Gdańska

Uczeń potrafi:

·    wyjaśnić, jak doszło do śmierci Przemysła II

·    wskazać na mapie zasięg terytorialny państwa Przemysła II

·    wymienić etapy jednoczenia ziem polskich przez Władysława Łokietka

Uczeń zna:

·     daty: 1295, 1305,

1327–1332

·     postać: Wacława II

Uczeń rozumie:

·     pojęcia: starosta, proces w Inowrocławiu

Uczeń potrafi:

·     przedstawić okoliczności koronacji królewskiej Przemysła II

·     scharakteryzować rządy Wacława II

Uczeń potrafi:

·   scharakteryzować relacje polsko-

-krzyżackie w latach 1308–1309 oraz w latach 1320–1332

Uczeń potrafi:

·   ocenić panowanie Władysława Łokietka

34.

Polska

Kazimierza Wielkiego

Uczeń zna:

·  daty: 1333, 1364, 1370

·  postać: Kazimierza Wielkiego

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: uniwersytet, zjazd monarchów w Krakowie

Uczeń potrafi:

·  wskazać na mapie zmiany terytorialne państwa polskiego w okresie panowania Kazimierza Wielkiego

·  wyjaśnić przyczyny założenia Akademii Krakowskiej

Uczeń zna:

·    datę: 1343

·    najważniejsze zagrożenia zewnętrzne państwa polskiego po 1333 r.

·    postanowienia pokoju w Kaliszu

Uczeń rozumie:

·    pojęcia: pokój wieczysty w Kaliszu, tolerancja religijna

Uczeń potrafi:

·    wyjaśnić rolę Kazimierza Wielkiego w tworzeniu pozycji Polski w Europie

Uczeń zna:

·     wyrok sądu papieskiego w Warszawie

Uczeń rozumie:

·     pojęcia: proces w Warszawie, statuty praw

Uczeń potrafi:

·     przedstawić dokonania Kazimierza Wielkiego w dziedzinie obronności kraju

Uczeń zna:

·  daty: 1339, 1340

Uczeń potrafi:

·   scharakteryzować pozycję międzynarodową Polski na początku panowania Kazimierza Wielkiego

·   omówić dokonania Kazimierza Wielkiego w polityce wewnętrznej

Uczeń potrafi:

·   scharakteryzować zmiany struktury społecznej i wyznaniowej na ziemiach polskich po zajęciu Rusi Halickiej

·   ocenić dokonania Kazimierza Wielkiego w dziedzinie polityki wewnętrznej i zagranicznej

Polska  i Litwa

35.

Unia

Polski

z Litwą

Uczeń zna:

·  daty: 1370, 1385, 1386

·  postacie: Jadwigi Andegaweńskiej, Władysława Jagiełły

·  postanowienia umowy o unii zawartej w Krewie

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: unia personalna

Uczeń potrafi:

·  wyjaśnić przyczyny unii polsko-litewskiej

·  wskazać na mapie państwo polsko-

-litewskie po zawarciu unii

Uczeń zna:

·    datę: 1384

·    postać: Ludwika Węgierskiego

·    wrogów Wielkiego Księstwa Litewskiego

Uczeń rozumie:

·    korzyści wynikające z unii dla Polski i dla Wielkiego Księstwa Litewskiego

Uczeń potrafi:

·    wyjaśnić okoliczności zawarcia unii personalnej między Polską i Węgrami

·    wskazać na mapie państwo polsko-

-węgierskiej powstałe w wyniku unii personalnej oraz Wielkie Księstwo Litewskie

Uczeń zna:

·      datę: 1400

Uczeń rozumie:

·     pojęcie: Uniwersytet Jagielloński

Uczeń potrafi:

·     wyjaśnić przyczyny nadania przez Ludwika Węgierskiego przywileju polskiemu rycerstwu

·     przedstawić okoliczności, w jakich doszło do odnowienia Akademii Krakowskiej

Uczeń rozumie:

·   pojęcie: bojarzy

Uczeń potrafi:

·   przedstawić dokonania Ludwika Węgierskiego jako króla Polski

·   przedstawić najważniejsze problemy Wielkiego Księstwa Litewskiego w XIV w.

Uczeń potrafi:

·   ocenić znaczenie odnowienia Akademii Krakowskiej

36.

Wielka

wojna

z zakonem krzyżackim

Uczeń zna:

·  daty: 1409–1411, 15 VII 1410, 1411

·  siły walczące w bitwie pod Grunwaldem po stronie polsko-

-litewskiej oraz krzyżackiej

·  postanowienia pierwszego pokoju toruńskiego

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: wielka wojna, pierwszy pokój toruński

Uczeń potrafi:

·  wskazać na mapie Grunwald

·  wskazać na mapie miejsca związane z postanowieniami pierwszego pokoju toruńskiego

Uczeń rozumie:

·    znaczenie polsko-

-litewskiego zwycięstwa pod Grunwaldem

Uczeń potrafi:

·    wyjaśnić przyczyny konfliktu polsko-

-krzyżackiego za panowania Władysława Jagiełły

·    wyjaśnić okoliczności wybuchu wielkiej wojny z zakonem krzyżackim

Uczeń potrafi:

·     przedstawić relacje między Polakami i Litwinami a Krzyżakami po zawarciu unii

·     dostrzec dysproporcje między zwycięstwem grunwaldzkim a postanowieniami pierwszego pokoju toruńskiego

·     wyjaśnić przyczyny klęski Krzyżaków pod Grunwaldem

Uczeń rozumie:

·   dlaczego unia polsko-

-litewska negatywnie odbiła się na sytuacji politycznej zakonu krzyżackiego

Uczeń potrafi:

·  opisać wygląd zamku krzyżackiego w Malborku

·  przedstawić przebieg bitwy pod Grunwaldem

Uczeń potrafi:

·   ocenić skutki wielkiej wojny dla państwa polsko-litewskiego oraz dla zakonu krzyżackiego

37.

Synowie

Jagiełły

Uczeń zna:

·  daty: 1454, 1466

·  postacie: Władysława Warneńczyka, Kazimierza Jagiellończyka

·  okres, w którym istniała w Polsce monarchia dziedziczna

·  postanowienia drugiego pokoju toruńskiego

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: monarchia dziedziczna, monarchia elekcyjna, wojna trzynastoletnia, drugi pokój toruński, lenno, Prusy Zakonne, Prusy Królewskie

·  charakter monarchii Jagiellonów

Uczeń potrafi:

·  wskazać na mapie tereny odzyskane przez Polskę w wyniku wojny trzynastoletniej

Uczeń zna:

·    daty: 1444, 1453

Uczeń rozumie:

·    pojęcia: Związek Pruski, inkorporacja, pospolite ruszenie

·    charakter monarchii Jagiellonów

Uczeń potrafi:

·    wymienić przyczyny wybuchu wojny z Krzyżakami

Uczeń zna:

·  datę: 1440

Uczeń rozumie:

·     pojęcia: Turcy osmańscy, wojsko najemne

Uczeń potrafi:

·     lokalizować na mapie imperium Turków osmańskich i państwa zagrożone ich najazdem

·     przedstawić przebieg wojny trzynastoletniej

Uczeń zna:

·   daty: 1434, 1447, 1462

Uczeń rozumie:

·   znaczenie klęski warneńskiej dla unii Polski z Węgrami oraz z Litwą

Uczeń potrafi:

·   wyjaśnić, na czym polegało zagrożenie tureckie w Europie w XV w.

·   przedstawić okoliczności zawarcia drugiej unii Polski z Węgrami

·   wyjaśnić okoliczności klęski w bitwie pod Warną

·   zanalizować przyczyny i skutki wystąpienia Związku Pruskiego przeciw Krzyżakom

Uczeń potrafi:

·   przedstawić przebieg wojny z Turcją

·   ocenić znaczenie odzyskania Pomorza Gdańskiego i ujścia Wisły dla dalszego rozwoju państwa polskiego

38.

Od rycerstwa

do szlachty

Uczeń zna:

·  stany sejmujące w sejmie walnym oraz ich uprawnienia

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: przywilej, szlachta, przywilej szlachecki, posłowie, sejm walny

Uczeń potrafi:

·  wyjaśnić wpływ przywilejów na pozycję króla w Polsce

Uczeń zna:

·    treść przywilejów koszyckiego i cerekwicko-

-nieszawskiego oraz wydanych w Czerwińsku, Jedlni i Krakowie

·    treść konstytucji Nihil novi

Uczeń rozumie:

·    pojęcia: przywilej koszycki, przywilej cerekwicko-nieszawski, sejmiki szlacheckie, sejm walny, monarchia stanowa

·    przyczyny słabości miast i mieszczaństwa w Polsce

Uczeń potrafi:

·    wyjaśnić, dlaczego wykształciła się polityczna reprezentacja stanu szlacheckiego

·    wyjaśnić, dlaczego w Polsce nie doszło do wykształcenia się monarchii stanowej

Uczeń zna:

·     daty: 1374, 1422, 1430, 1433, 1454, 1505

Uczeń rozumie:

·     pojęcie: konstytucja (ustawa sejmowa)

·     wpływ przywilejów na proces przekształcania się rycerstwa w szlachtę

·     relacje między instytucjami sprawującymi władzę w Polsce

Uczeń potrafi:

·     opisać wygląd

XVI-wiecznych przedstawicieli stanu szlacheckiego

·     opisać wygląd

XVIII-wiecznego dworu szlacheckiego

Uczeń rozumie:

·   pojęcie: ustrój monarchiczno-

-szlachecki

·   związek między nadawanymi szlachcie przywilejami a jej rosnącą pozycją polityczną w państwie

·   znaczenie uchwalenia konstytucji Nihil novi

Uczeń potrafi:

·   scharakteryzować rozwój uprawnień stanu szlacheckiego

·   wyjaśnić organizację oraz sposób działania sejmu walnego

Uczeń rozumie:

·   rolę i znaczenie szlachty w kształtowaniu ustroju Polski

Uczeń potrafi:

·   opisać sposób funkcjonowania sejmików szlacheckich

·   przedstawić okoliczności wykształcenia się sejmu walnego

·   scharakteryzować ustrój Polski od XVI do XVIII w.

·   ocenić wpływ rosnącej pozycji szlachty na pozycję króla i innych stanów społecznych

39.

Polska

i Litwa

w XV wieku

Uczeń zna:

·  postać: Mikołaja Kopernika

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: tolerancja religijna

Uczeń potrafi:

·  przedstawić dokonania Mikołaja Kopernika

Uczeń zna:

·    postacie: Wita Stwosza, Pawła Włodkowica, Jana Długosza

·    główne narodowości i wyznania w Polsce średniowiecznej

Uczeń rozumie:

·    przyczyny istnienia tolerancji religijnej w Polsce

Uczeń potrafi:

·      przedstawić dorobek kultury schyłku średniowiecza w Polsce

·      przedstawić dokonania Pawła Włodkowica i Jana Długosza

Uczeń rozumie:

·     pojęcia: szkoła parafialna, szkoła katedralna

Uczeń potrafi:

·     porównać rozwój cywilizacyjny ziem polskich i Europy Zachodniej w średniowieczu

·     opisać wygląd ołtarza Wita Stwosza

·     scharakteryzować działalność Akademii Krakowskiej w okresie późnego średniowiecza

Uczeń zna:

·   sytuację przedstawicieli innych religii i wyznań w Europie Zachodniej

Uczeń rozumie:

·   pojęcie: stypendium

Uczeń potrafi:

·   przedstawić strukturę i funkcjonowanie średniowiecznego szkolnictwa

·   scharakteryzować społeczeństwo Polski późnego średniowiecza

Uczeń potrafi:

·   ocenić rolę Kościoła w systemie edukacji w średniowieczu