Charakterystyczne cechy emocji dziecięcych

• Emocje dziecka są intensywne. Małe dzieci reagują jednakowo silnie zarówno na błahe wydarzenia, jak i na poważne sytuacje. Nawet młodzież w okresie wczesnej adolescencji reaguje bardzo silnymi uczuciami na sytuacje, które dorośli traktują jako drobne frustracje.

• Emocje pojawiają się często. Dzieci manifestują swoje uczucia z dużą częstotliwością. W miarę dorastania uczą się przystosowywać do sytuacji wyzwalających emocje, gdyż przekonują się, że wybuchy emocji często sprowadzają naganę lub karę. Starają się zatem powstrzymać od wybuchów lub reagują w bardziej akceptowany sposób.

• Emocje mają charakter przejściowy. Małe dziecko szybko przechodzi od śmiechu do łez, od złości do uśmiechu, od zazdrości do czułości, co przypisuje się trzem czynnikom: oczyszczaniu się systemu zablokowanych uczuć przez ich ekspresję; brakowi pełnego zrozumienia sytuacji z powodu niedojrzałości intelektualnej i niewielkiego doświadczenia; wreszcie krótkotrwałości uwagi, co sprawia, że łatwo ją rozproszyć. U starszych dzieci uczucia stają się coraz trwalsze.

• Reakcje ukazują indywidualność dziecka. Wszystkie noworodki reagują
  w podobny sposób. Stopniowo, pod wpływem uczenia się i oddziaływania środowiska, różnicuje się zachowanie towarzyszące różnym emocjom. Przykładowo pod wpływem strachu niektóre dzieci uciekają z pokoju, inne krzyczą, a jeszcze inne chowają się za meble lub spódnicę matki.

• Zmienia się nasilenie uczuć. Uczucia, które są bardzo silne w pewnych okresach, słabną wraz z dorastaniem dziecka, podczas gdy inne uczucia, początkowo słabe, stają się później silniejsze. Różnice te są częściowo wynikiem zmian siły popędu, częściowo rezultatem rozwoju intelektualnego,
  a częściowo są spowodowane zmianami w zainteresowaniach i wartościach.

• Uczucia uzewnętrzniają się w zachowaniu. Dzieci nie zawsze ujawniają bezpośrednio swoje reakcje emocjonalne. Mogą je wyrażać pośrednio w postaci niepokoju, marzeń sennych, krzyku, trudności w wymowie oraz takich przejawów nerwowości, jak ogryzanie paznokci i ssanie kciuka.

Opracowanie K. Procek-Hryniewicz

na podstawie książki E. Hurlock „Rozwój dziecka”