TEMAT LEKCJI

WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY

Poziom konieczny

ocena dopuszczająca

Poziom podstawowy

ocena dostateczna

Poziom rozszerzający ocena dobra

Poziom dopełniający ocena bardzo dobra

Poziom wykraczający ocena celująca

Uczeń:

·  rozumie prosty tekst źródłowy,

·  odczytuje podstawowe dane kartograficzne, wskazuje na mapie wybrane państwa i regiony,

·  posługuje się podręcznikiem,

ma ogólną orientację w posługiwaniu się osią czasu,

przyporządkowuje datę wiekowi,

Uczeń:

·  podejmuje próby analizy i interpretacji tekstu źródłowego,

·  szereguje poznane wydarzenia w czasie,

·  z niewielką pomocą nauczyciela umiejscawia wydarzenia w przestrzeni (mapa),

·  samodzielnie pracuje z podręcznikiem,

Uczeń:

·             analizuje i interpretuje teksty źródłowe z niewielką pomocą nauczyciela,

·             wykonuje wszystkie rodzaje ćwiczeń związane z tematyką czasu,

·             dobrze posługuje się mapą historyczną i planem, poprawnie, odczytuje zawarte w nich informacje,

Uczeń:

·  samodzielnie analizuje i interpretuje teksty źródłowe,

·  bardzo dobrze posługuje się mapą historyczną i planem, poprawnie odczytuje zawarte w nich informacje,

Uczeń:

·  rozwiązuje zadania złożone, problemowe, o podwyższonym stopniu trudności  lub  jest laureatem konkursów międzyszkolnych  (I, II, III miejsce) lub rejonowych, wojewódzkich i ponad wojewódzkich    (I, II, III miejsce lub wyróżnienie)

Europa i ziemie polskie po kongresie wiedeńskim

1. Europa po kongresie wiedeńskim

Uczeń zna:

– daty: 1814–1815, 1815,

– postanowienia polityczne kongresu wiedeńskiego.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: „stary ład”, legitymizm, równowaga sił.

Uczeń potrafi:

– wymienić państwa, które miały decydujący głos podczas kongresu wiedeńskiego.

Uczeń zna:

– postanowienia terytorialne kongresu wiedeńskiego.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: naród, ruchy narodowe,

– przyczyny zwołania kongresu wiedeńskiego.

Uczeń potrafi:

– wskazać na mapie obszary, których dotyczyły decyzje terytorialne kongresu wiedeńskiego.

Uczeń zna:

– datę: 1830,

– miejsca głównych wystąpień przeciw porządkowi wiedeńskiemu (do 1830).

Uczeń rozumie:

– przyczyny powstania i cele Świętego Przymierza,

– przyczyny wybuchu rewolucji lipcowej.

Uczeń potrafi:

– wskazać na mapie miejsca głównych wystąpień przeciwko porządkowi wiedeńskiemu (do 1830),

– przedstawić sytuację panującą w Europie po kongresie wiedeńskim,

– opisać przebieg rewolucji lipcowej.

Uczeń zna:

– postać: Klemensa von Metternicha.

Uczeń rozumie:

– pojęcie: konserwatyzm,

– cele istnienia tajnych związków.

Uczeń potrafi:

– przedstawić okoliczności rozwoju ruchów narodowych w Europie w I połowie XIX w.,

– scharakteryzować poglądy XIX-wiecznych konserwatystów.

Uczeń potrafi:

– omówić działalność państw europejskich zmierzającą do uniemożliwienia wybuchu rewolucji w Europie.

2. Wiosna Ludów w Europie

Uczeń zna:

– daty: 1848–1849.

Uczeń rozumie:

– pojęcie: Wiosna Ludów.

Uczeń zna:

– miejsca głównych wystąpień przeciw porządkowi wiedeńskiemu w czasie Wiosny Ludów.

Uczeń rozumie:

– przyczyny, które doprowadziły do wystąpień w różnych krajach europejskich w 1848 i 1849 r.

Uczeń zna:

– postać: Józefa Bema.

Uczeń potrafi:

– omówić przebieg i skutki najważniejszych wystąpień w okresie Wiosny Ludów.

Uczeń zna:

– datę: II 1848.

Uczeń potrafi:

– omówić dalekosiężne skutki najważniejszych wystąpień z okresu Wiosny Ludów.

Uczeń potrafi:

– scharakteryzować wpływ Wiosny Ludów na sytuację polityczno-społeczną Europy.

3. Rewolucja przemysłowa

Uczeń zna:

– postać: Jamesa Watta,

– okres trwania rewolucji przemysłowej w Anglii (Wielkiej Brytanii) oraz w innych krajach europejskich i Stanach Zjednoczonych.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: rewolucja przemysłowa, kolonia, rewolucja agrarna, maszyna parowa.

Uczeń potrafi:

– wyjaśnić, dlaczego Anglię nazywano „warsztatem świata”,

– wyjaśnić, czym była maszyna parowa.

Uczeń zna:

– datę: 1782.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: klasa społeczna (klasa wyższa, klasa średnia, klasa robotnicza),

– przyczyny rewolucji przemysłowej.

Uczeń potrafi:

– wymienić czynniki, które zadecydowały o przewadze gospodarczej Anglii w okresie rewolucji przemysłowej,

– wymienić sposoby zastosowania maszyny parowej w przemyśle i transporcie.

Uczeń zna:

– daty: 1807, 1825,

– postacie: George’a Stephensona, Roberta Fultona.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: płodozmian, związki zawodowe,

– wpływ rewolucji przemysłowej na przemiany społeczne.

Uczeń potrafi:

– opisać zmiany w strukturze społecznej, jakie dokonały się pod wpływem rewolucji przemysłowej.

Uczeń rozumie:

– znaczenie maszyny parowej dla rozwoju różnych gałęzi przemysłu.

Uczeń potrafi:

– ocenić skutki rewolucji przemysłowej w zakresie przemian ekonomicznych i środowiskowych,

– opisać warunki życia klasy robotniczej,

– ocenić skutki rewolucji przemysłowej w zakresie przemian społecznych.

Uczeń potrafi:

– dostrzec związek między sytuacją klasy robotniczej a groźbą rewolucji w Europie.

4. Ziemie polskie po kongresie wiedeńskim

Uczeń zna:

– datę: 1815,

– postacie: Aleksandra I, Adama Czartoryskiego, Fryderyka Chopina, Adama Mickiewicza.

Uczeń rozumie:

– pojęcie: germanizacja.

Uczeń potrafi:

– wymienić decyzje kongresu wiedeńskiego w sprawie polskiej,

– wskazać na mapie podział ziem polskich dokonany podczas kongresu wiedeńskiego.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: ziemie zabrane, autonomia.

Uczeń potrafi:

– wskazać największe wady konstytucji Królestwa Polskiego,

– przedstawić dokonania Królestwa w zakresie gospodarki i edukacji,

– przedstawić dokonania Królestwa w dziedzinie kultury.

Uczeń zna:

– daty: 1819, 1820,

– postać: Ksawerego Druckiego-Lubeckiego.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: ziemianie, inteligencja,

– zasady ustrojowe Królestwa Polskiego (Kongresowego).

Uczeń potrafi:

– omówić założenia konstytucji Królestwa Polskiego.

Uczeń potrafi:

– sformułować przyczyny stosunku cara Aleksandra I do Polaków po klęsce Napoleona,

– scharakteryzować zmiany sytuacji politycznej Królestwa do 1825 r.,

– omówić działalność księcia Ksawerego Druckiego-Lubeckiego,

– omówić organizację ziem polskich pod panowaniem Prus i Austrii,

– opisać funkcjonowanie Rzeczpospolitej Krakowskiej.

Uczeń potrafi:

– opisać położenie Polaków na terenach zaboru pruskiego (i Prus) oraz austriackiego,

– dostrzec różnicę w położeniu Polaków mieszkających pod zaborami oraz na terenie Rzeczpospolitej Krakowskiej.

5. Powstanie listopadowe

Uczeń zna:

– daty: 29 XI 1830,

– postacie: wielkiego księcia Konstantego, Piotra Wysockiego, cara Mikołaja I,

– cele walki powstańców.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: sprzysiężenie podchorążych, noc listopadowa.

Uczeń potrafi:

– przedstawić okoliczności wybuchu powstania listopadowego.

Uczeń zna:

– daty: 1831, 1832.

Uczeń rozumie:

– pojęcie: Statut organiczny,

– przyczyny niezadowolenia Polaków z sytuacji panującej w Królestwie Polskim.

Uczeń potrafi:

– omówić przebieg nocy listopadowej,

– wskazać na mapie miejsca głównych bitew powstania.

Uczeń zna:

– postacie: Józefa Chłopickiego, Jana Skrzyneckiego.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: dyktator, Cytadela.

Uczeń potrafi:

– omówić najważniejsze wydarzenia powstania listopadowego.

Uczeń rozumie:

– wpływ postawy części przywódców powstania na przebieg i rezultat walk.

Uczeń potrafi:

– scharakteryzować stosunek różnych grup społeczeństwa polskiego do powstania.

Uczeń potrafi:

– przedstawić skutki klęski powstania listopadowego w wymiarze politycznym, gospodarczym i społecznym.

6. Wielka Emigracja

Uczeń zna:

– postacie: Adama Czartoryskiego, Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego, Zygmunta Krasińskiego, Fryderyka Chopina.

Uczeń rozumie:

– pojęcie: Wielka Emigracja,

– przyczyny popularności idei mesjanizmu w społeczeństwie polskim.

Uczeń potrafi:

– wskazać na mapie miejsca głównych skupisk polskich emigrantów politycznych po powstaniu listopadowym.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: wieszcz narodowy, epopeja narodowa, polski mesjanizm,

– rolę Wielkiej Emigracji jako przywódców politycznych narodu polskiego po klęsce powstania listopadowego.

Uczeń potrafi:

– przedstawić sytuację uczestników powstania listopadowego po zakończeniu walk z Rosją,

– wyjaśnić przyczyny sporów między stronnictwami politycznymi Wielkiej Emigracji.

Uczeń zna:

– założenia programowe najważniejszych stronnictw Wielkiej Emigracji.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: amnestia, emisariusz,

– związki między sytuacją ziem polskich pod zaborami a tematyką literatury polskiej w I połowie XIX w.

Uczeń potrafi:

– opisać okoliczności narodzin Wielkiej Emigracji,

– przedstawić dokonania polskich wieszczów narodowych,

– przedstawić życie i działalność Fryderyka Chopina.

Uczeń zna:

– postacie: Wiktora Heltmana, Szymona Konarskiego, ks. Piotra Ściegiennego.

Uczeń rozumie:

– przyczyny klęski organizacji spiskowych działających na ziemiach polskich po powstaniu listopadowym.

Uczeń potrafi:

– omówić działalność organizacji spiskowych na ziemiach polskich po klęsce powstania listopadowego.

Uczeń potrafi:

– dostrzec związki między działalnością Wielkiej Emigracji a ruchem spiskowym w kraju,

– ocenić działalność przedstawicieli Wielkiej Emigracji.

7. Powstanie krakowskie i Wiosna Ludów

Uczeń zna:

– datę: II 1846,

– postać: Jakuba Szeli.

Uczeń rozumie:

– pojęcie: rabacja,

– przyczyny i charakter wystąpień chłopskich w Galicji w 1846 r.

Uczeń rozumie:

– cele polityki zaborcy rosyjskiego, pruskiego i austriackiego wobec społeczeństwa polskiego po upadku powstania listopadowego.

Uczeń potrafi:

– wymienić najważniejsze wydarzenia związane z przebiegiem Wiosny Ludów na ziemiach polskich.

Uczeń potrafi:

– omówić sytuację w Królestwie Polskim i na ziemiach zabranych po upadku powstania listopadowego,

– opisać przebieg rabacji galicyjskiej.

Uczeń potrafi:

– omówić sytuację w zaborze pruskim po upadku powstania listopadowego,

– przedstawić okoliczności wybuchu powstania krakowskiego,

– przedstawić skutki powstania krakowskiego.

Uczeń rozumie:

– przyczyny słabości wystąpień na ziemiach polskich w okresie Wiosny Ludów.

8. Powstanie styczniowe

Uczeń zna:

– daty: 22/23 I 1863, 1863–1864, III 1864,

– postać: Romualda Traugutta.

Uczeń rozumie:

– pojęcie: branka.

Uczeń potrafi:

– przedstawić okoliczności wybuchu powstania styczniowego,

– wskazać na mapie miejsca głównych manifestacji patriotycznych w Królestwie oraz zasięg powstania styczniowego.

Uczeń zna:

– postać: cara Aleksandra II,

– cele polityczne stronnictw „białych” i „czerwonych”.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: Rząd Narodowy, tajne państwo, uwłaszczenie,

– z czego wynikał bierny stosunek chłopów do powstania.

Uczeń potrafi:

– wymienić bezpośrednie skutki klęski powstania styczniowego.

Uczeń zna:

– daty: 1861–1862,

– postać: Aleksandra Wielopolskiego.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: rewolucja moralna, dekret o uwłaszczeniu,

– złożoność przyczyn wybuchu powstania styczniowego.

Uczeń potrafi:

– omówić sytuację w Królestwie Polskim przed wybuchem powstania styczniowego,

– wyjaśnić, w jaki sposób funkcjonowało tajne państwo.

Uczeń zna:

– daty: 1853–1856.

Uczeń potrafi:

– opisać przebieg powstania z uwzględnieniem specyfiki działań zbrojnych,

– przedstawić problem chłopski w czasie powstania i sposoby jego rozwiązania.

 Uczeń potrafi:

– wskazać różnice między reformami uwłaszczeniowymi przeprowadzonymi w zaborach pruskim, austriackim i rosyjskim.

9. Zaborcy wobec ziem dawnej Rzeczpospolitej

Uczeń zna:

– daty: 1864 – ok. 1890,

– cele polityki zaborców w stosunku do społeczeństwa polskiego,

– metody walki Polaków z rusyfikacją i germanizacją.

Uczeń rozumie:

– pojęcie: rusyfikacja.

Uczeń zna:

– daty: 1901–1902,

– postać: Michała Drzymały,

– przedstawicieli polskiego pozytywizmu,

– główne założenia programowe polskiego pozytywizmu.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: pozytywizm, praca organiczna, praca u podstaw, ruch spółdzielczy, trójlojalizm.

Uczeń potrafi:

– wskazać przejawy autonomii galicyjskiej.

Uczeń zna:

– daty: 1871–1878, 1885, 1886,

– postać: Ottona von Bismarcka.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: Kulturkampf, rugi pruskie, Komisja Kolonizacyjna.

Uczeń potrafi:

– omówić sytuację w Królestwie Polskim po klęsce powstania styczniowego,

– scharakteryzować program polskiego pozytywizmu.

Uczeń rozumie:

– zależność postaw społeczeństwa polskiego wobec zaborców od polityki prowadzonej przez dane państwo zaborcze.

Uczeń potrafi:

– opisać politykę władz zaborczych wobec społeczeństwa polskiego w zaborze rosyjskim i pruskim,

– omówić reakcję Polaków na działania władz Rosji i Prus.

Uczeń rozumie:

– wyjaśnić okoliczności przyznania autonomii Polakom w zaborze austriackim.

Świat w  drugiej połowie XIX wieku.

10. Zjednoczenie Włoch i Niemiec

Uczeń zna:

– daty: 1861, 1871,

– postacie: Camilla Cavoura, Giuseppe Garibaldiego, Ottona von Bismarcka.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: zjednoczenie oddolne, zjednoczenie odgórne,

– dlaczego Włosi dążyli do zjednoczenia.

Uczeń potrafi:

– wskazać na mapie zjednoczone Królestwo Włoch i obszar Cesarstwa Niemieckiego,

– wymienić skutki zjednoczenia Włoch i Niemiec dla kontynentu europejskiego.

Uczeń zna:

– daty: 1859, 1860, 1864, 1866, 1870, 1870–1871.

Uczeń rozumie:

– pojęcie: wyprawa tysiąca.

Uczeń potrafi:

– wskazać na mapie główne państwa istniejące na Półwyspie Apenińskim przed zjednoczeniem Włoch,

– lokalizować na mapie najważniejsze miejsca i obszary związane z kolejnymi etapami jednoczenia Włoch i Niemiec.

Uczeń zna:

– daty: 1862, 1867,

– postacie: Napoleona III, Wilhelma I.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: „czerwone koszule”, Związek Północnoniemiecki.

Uczeń potrafi:

– przedstawić i omówić sytuację polityczną Włoch i Niemiec po kongresie wiedeńskim.

Uczeń rozumie:

– rolę Camilla Cavoura i Giuseppe Garibaldiego w procesie jednoczenia Włoch i Ottona von Bismarcka w procesie jednoczenia Niemiec.

Uczeń potrafi:

– omówić cele i etapy jednoczenia Włoch i Niemiec.

Uczeń potrafi:

– dostrzec podobieństwa i różnice w procesie jednoczenia Włoch i Niemiec.

11. Wojna secesyjna

Uczeń zna:

– daty: 1861–1865,

– postać: Abrahama Lincolna.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: rasizm, secesja, Unia, Konfederacja, wojna secesyjna,

– przyczyny istnienia niewolnictwa w południowych stanach USA.

Uczeń potrafi:

– wymienić najważniejsze różnice między Północą a Południem Stanów Zjednoczonych,

– wymienić przyczyny wojny secesyjnej.

Uczeń zna:

– daty: 1860, 1861,

– postać: Roberta Lee.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: federacja, abolicjonizm,

– związek między wydaniem proklamacji znoszącej niewolnictwo a przebiegiem działań zbrojnych.

Uczeń potrafi:

– przedstawić okoliczności, w których doszło do secesji 11 stanów Południa,

– wskazać na mapie najważniejsze miejsca związane z przebiegiem wojny secesyjnej.

Uczeń zna:

– daty: 1863, 1865.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: jankes, taktyka spalonej ziemi.

Uczeń potrafi:

– omówić sytuację niewolników w USA,

– omówić przebieg wojny secesyjnej,

– porównać stosunek sił Unii i Konfederacji.

Uczeń zna:

– postać: Williama Shermana.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: Ku Klux Klan, segregacja rasowa.

Uczeń potrafi:

– opisać skutki wojny secesyjnej,

– omówić cele Ku Klux Klanu.

Uczeń potrafi:

– przedstawić sytuację czarnoskórych mieszkańców USA po wojnie.

12. Kolonializm w XIX wieku

Uczeń zna:

– ramy chronologiczne kolonializmu i imperializmu.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: kolonia, kolonializm, imperializm, rasizm.

Uczeń potrafi:

– wymienić główne mocarstwa kolonialne,

– wymienić czynniki, które umożliwiły państwom europejskim podporządkowanie sobie w XIX w. większości świata,

– wymienić skutki

XIX-wiecznego imperializmu.

Uczeń zna:

– metody wykorzystywane przez państwa kolonialne w celu podporządkowania sobie kolonizowanych terenów.

Uczeń rozumie:

– pojęcie: polityka „pośredniego panowania”.

Uczeń potrafi:

– wskazać cechy charakterystyczne kolonializmu od XV do XVIII w.,

– wyjaśnić przyczyny i sytuować w przestrzeni kierunki oraz zasięg ekspansji kolonialnej państw europejskich w XIX w.

Uczeń zna:

– postać: Cecila Rhodes’a.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: gubernator, sati.

Uczeń potrafi:

– opisać różne formy oporu wobec kolonizatorów i wyjaśnić przyczyny niepowodzeń tych działań,

– przedstawić następstwa polityczne i kulturowe ekspansji kolonialnej,

– wskazać na mapie tereny skolonizowane przez główne państwa europejskie.

Uczeń zna:

– daty: 1881–1889.

Uczeń rozumie:

– pojęcie: powstanie Mahdiego.

Uczeń potrafi:

– przedstawić politykę imperialną Wielkiej Brytanii,

– omówić i ocenić skutki polityki kolonialnej prowadzonej przez państwa europejskie.

Uczeń zna:

– ramy chronologiczne wojen opiumowych,

– przyczyny wojen opiumowych.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: opium,

wojny opiumowe.

Uczeń potrafi:

– omówić przebieg wojen opiumowych.

13. Nowe idee w Europie

Uczeń zna:

– postacie: Karola Marksa, Marii Skłodowskiej-Curie.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: socjalizm, komunizm, marksizm, walka klas, proletariat, rewolucja socjalistyczna, powszechne prawo wyborcze, kultura masowa.

Uczeń potrafi:

– wymienić główne założenia idei socjalizmu i komunizmu,

– wyjaśnić, w jaki sposób kobiety w XIX w. walczyły o prawa wyborcze.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: nadprodukcja, kryzys gospodarczy, strajk, partia polityczna, feminizm, sufrażystki.

Uczeń potrafi:

– wskazać najważniejsze błędy w poglądach wyrażanych przez Karola Marksa,

– wymienić cele, do których dążyli robotnicy, i stosowane przez nich metody walki.

Uczeń rozumie:

– pojęcie: związek zawodowy,

– wpływ przemian gospodarczych na kształtowanie się socjalizmu i komunizmu.

Uczeń potrafi:

– opisać funkcjonowanie gospodarek uprzemysłowionych krajów Europy,

– przedstawić poglądy Karola Marksa,

– przedstawić nowe zjawiska kulturowe, w tym narodziny kultury masowej i przemiany obyczajowe.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: koncern, monopol, socjaldemokracja, ateizm, partia robotnicza.

Uczeń potrafi:

– przedstawić sytuację robotników do lat 80. XIX w.,

– omówić zmiany w położeniu robotników w XIX w.,

– omówić sytuację kobiet w I połowie XIX w.,

– omówić metody i efekty walki kobiet o zrównanie w prawach z mężczyznami.

Uczeń rozumie:

– dlaczego okres między latami 70. XIX w. a 1914 r. był nazywany piękną epoką.

Uczeń potrafi:

– dostrzec wpływ ideologii socjalistycznej na kształtowanie się świadomości społecznej i politycznej robotników,

– scharakteryzować przyczyny i następstwa procesu demokratyzacji życia politycznego.

14. Pierwsze polskie partie polityczne

Uczeń zna:

– postacie: Romana Dmowskiego, Józefa Piłsudskiego,

– główne cele narodowej demokracji,

– założenia programowe Polskiej Partii Socjalistycznej, Socjaldemokracji Królestwa Polskiego i Litwy oraz Polskiego Stronnictwa Ludowego.

Uczeń potrafi:

– przedstawić główne nurty życia politycznego pod zaborami na przełomie XIX i XX w.

Uczeń zna:

– postacie: Stanisława Wojciechowskiego, Wincentego Witosa,

– okres narodzin ruchu narodowego na ziemiach polskich.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: świadomość narodowa, nacjonalizm, endecja, realizm polityczny.

Uczeń potrafi:

– wyjaśnić, w jaki sposób narodowcy realizowali ideę realizmu politycznego.

Uczeń zna:

– daty: 1893, 1895, 1897,

1900, 1903.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: antysemityzm, egoizm narodowy.

Uczeń potrafi:

– opisać zmiany w sposobie rozumienia narodu w okresie rewolucji francuskiej i wojen napoleońskich,

– scharakteryzować program polityczny Narodowej Demokracji.

Uczeń zna:

– postacie: Róży Luksemburg, Feliksa Dzierżyńskiego.

Uczeń potrafi:

– scharakteryzować strukturę narodową ziem polskich w II połowie XIX w.,

– opisać formowanie się ruchu socjalistycznego i ludowego na ziemiach polskich,

– opisać działalność Polskiego Stronnictwa Ludowego.

Uczeń rozumie:

– wpływ idei nacjonalizmu i socjalizmu na kształtowanie się polskiego ruchu politycznego.

Uczeń potrafi:

– dostrzec różnice między programami różnych partii socjalistycznych.

15. Ostatnie lata pod zaborami

Uczeń zna:

– daty: 22 I 1905,

1905–1907,

– przyczyny rewolucji 1905 roku w Rosji i w Królestwie Polskim.

Uczeń rozumie:

– pojęcie: „krwawa niedziela”.

Uczeń potrafi:

– wymienić skutki rewolucji 1905 roku na ziemiach polskich.

Uczeń zna:

– postulaty Polskiej Partii Socjalistycznej.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: orientacja proaustriacka, orientacja prorosyjska.

Uczeń potrafi:

– wymienić osiągnięcia Polaków w pierwszym okresie rewolucji,

– wyjaśnić, na czym polegał spór orientacyjny w społeczeństwie polskim w pierwszych latach XX w.,

– wskazać słabe strony obu orientacji.

Uczeń zna:

– daty: 1904–1905,

– założenia programowe orientacji proaustriackiej i prorosyjskiej.

Uczeń rozumie:

– pojęcie: bojówka,

– podłoże i charakter konfliktu między endecją a PPS.

Uczeń potrafi:

– wyjaśnić okoliczności i charakter konfliktu między przedstawicielami Narodowej Demokracji a Polskiej Partii Socjalistycznej.

Uczeń potrafi:

– omówić przebieg rewolucji 1905 roku na ziemiach polskich,

– wskazać okoliczności, które doprowadziły do porażki rewolucji 1905 roku,

– wskazać mocne i słabe strony rewolucji 1905 roku na ziemiach polskich.

Uczeń potrafi:

– przedstawić i ocenić dokonania Polaków w ostatnich latach zaborów.

I wojna światowa

16. Od „zbrojnego pokoju” do I wojny światowej

Uczeń zna:

– daty: 28 VI 1914, 28 VII 1914,

– postać: arcyksięcia Franciszka Ferdynanda.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: trójprzymierze (państwa centralne), trójporozumienie (ententa).

Uczeń potrafi:

– wskazać na mapie państwa należące do wrogich bloków polityczno-militarnych i ich sojuszników.

Uczeń zna:

– daty: 1882, 1907, 1914.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: wojna błyskawiczna, wojna manewrowa, wojna pozycyjna.

Uczeń potrafi:

– wymienić główne przyczyny narastania konfliktów między państwami europejskimi na przełomie XIX i XX w.,

Uczeń rozumie:

– pojęcia: państwo militarystyczne, kocioł bałkański, wyścig zbrojeń, „zbrojny pokój”, plan Schlieffena,

– znaczenie określenia: „wrzenie w bałkańskim kotle”,

– przyczyny niepowodzenia planu Schlieffena.

Uczeń potrafi:

– wyjaśnić przyczyny i wskazać obszary rywalizacji między państwami europejskimi,

– opisać sytuację panującą na Bałkanach,

– przedstawić okoliczności, w jakich doszło do wybuchu I wojny światowej,

– scharakteryzować specyfikę działań wojennych.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: wywiad, ultimatum, propaganda, Prusy Wschodnie,

– złożoność przyczyn, które doprowadziły do wybuchu I wojny światowej,

– z czego wynikał entuzjazm ludności państw europejskich na wieść o wybuchu wojny.

Uczeń potrafi:

– opisać przygotowania państw europejskich do wybuchu wojny,

– opisać postawy społeczeństw państw europejskich wobec wybuchu wojny,

– opisać przebieg działań zbrojnych w 1914 r.

Uczeń rozumie:

– w jaki sposób propaganda kształtowała opinię społeczeństw oraz wizerunek wroga.

Uczeń potrafi:

– dostrzec elementy propagandowe w sposobie przedstawiania przeciwnika podczas I wojny światowej,

– dostrzec złożoność problemu związanego z odpowiedzialnością państw europejskich za wybuch I wojny światowej.

17. Dwie rewolucje w Rosji

Uczeń zna:

– daty: 3 III 1917,

6/7 XI 1917,

– postać: Włodzimierza Lenina.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: rewolucja lutowa, bolszewicy, rewolucja październikowa, Rosja Radziecka.

Uczeń potrafi:

– wymienić główne wydarzenia związane z przebiegiem działań zbrojnych na froncie wschodnim.

Uczeń zna:

– daty: XI 1917 – III 1918, III 1918,

– główne założenia programu politycznego Rządu Tymczasowego i bolszewików,

– postanowienia dekretów o pokoju i o ziemi oraz pokoju brzeskiego.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: Rząd Tymczasowy, rady delegatów robotniczych i żołnierskich, dwuwładza, pokój brzeski.

Uczeń potrafi:

– wskazać na mapie linie frontu wschodniego w poszczególnych latach konfliktu.

Uczeń zna:

– daty: 1914, 1915, 1916.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: Duma, ofensywa Brusiłowa, zamach stanu, aneksja.

Uczeń potrafi:

– wyjaśnić polityczne i społeczno-gospodarcze przyczyny wybuchu rewolucji w Rosji,

– opisać przebieg rewolucji lutowej i październikowej,

– scharakteryzować okres dwuwładzy w Rosji,

– opisać bezpośrednie następstwa rewolucji październikowej.

Uczeń potrafi:

– opisać sytuację polityczną i gospodarczą Rosji na początku XX w.,

– opisać działalność Włodzimierza Lenina,

– wyjaśnić powody wzrostu poparcia dla bolszewików w społeczeństwie rosyjskim,

– omówić politykę wewnętrzną i zewnętrzną bolszewików po przejęciu władzy w Rosji.

Uczeń rozumie:

– rolę propagandy jako środka umożliwiającego zdobycie władzy.

Uczeń potrafi:

– dostrzec wpływ jednostki na losy państw i społeczeństw na przykładzie działalności Włodzimierza Lenina.

18. Klęska państw centralnych

Uczeń zna:

– daty: II 1917, IV 1917, 11 XI 1918,

– okoliczności przystąpienia USA do wojny.

Uczeń rozumie:

– pojęcie: nieograniczona wojna podwodna.

Uczeń potrafi:

– wyjaśnić, co chcieli osiągnąć Niemcy, ogłaszając nieograniczoną wojnę podwodną.

Uczeń zna:

– rodzaje broni zastosowane podczas walk na frontach I wojny światowej.

Uczeń rozumie:

– wpływ przystąpienia USA do wojny na przebieg konfliktu.

Uczeń potrafi:

– wskazać na mapie najważniejsze wydarzenia na froncie zachodnim,

– wymienić państwa, które powstały na gruzach Austro-Węgier.

Uczeń zna:

– daty: 1916, 1918,

1918–1919.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: alianci, dzika demobilizacja, pandemia.

Uczeń potrafi:

– opisać przebieg działań zbrojnych na froncie zachodnim w 1916 r.,

– opisać stosunek Amerykanów do toczącej się w Europie wojny,

– omówić sytuację panującą na froncie zachodnim w 1918 r.

Uczeń potrafi:

– dostrzec konsekwencje wojny wynikające z typu prowadzonych działań zbrojnych,

– opisać okoliczności zakończenia I wojny światowej,

– opisać proces rozpadu Austro-Węgier w ostatnim etapie wojny,

– opisać kulturowe i cywilizacyjne skutki I wojny światowej.

Uczeń potrafi:

– dostrzec wpływ nowych rodzajów broni na przebieg działań wojennych,

– przedstawić polityczny, kulturowy i cywilizacyjny obraz Europy po zakończeniu konfliktu.

19. O wolną Polskę

Uczeń zna:

– datę: 5 XI 1916,

– postać: Józefa Hallera,

– postanowienia aktu 5 listopada.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: Pierwsza Kompania Kadrowa, Legiony Polskie, akt 5 listopada,

– znaczenie aktu 5 listopada dla umiędzynarodowienia sprawy polskiej.

Uczeń zna:

– daty: VIII 1914, 6 VIII 1914, I 1918, VI 1918,

– postać: Woodrowa Wilsona,

– treść odezw wydanych przez dowództwa wojsk państw zaborczych,

– treści dotyczące sprawy polskiej w orędziu Wilsona i deklaracji wersalskiej.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: kryzys przysięgowy, deklaracja wersalska.

Uczeń potrafi:

– przedstawić polski czyn zbrojny podczas I wojny światowej,

– wyjaśnić przyczyny i przebieg kryzysu przysięgowego.

Uczeń zna:

– daty: 1915, 1916, VI 1917, 1917.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: błękitna armia, Komitet Narodowy Polski, Rada Regencyjna,

– znaczenie orędzia Wilsona i deklaracji wersalskiej dla sprawy polskiej.

Uczeń potrafi:

– wyjaśnić międzynarodowe uwarunkowania sprawy polskiej,

– omówić sytuację Polaków pod koniec 1917 r.

Uczeń rozumie:

– pojęcie: Legion Puławski.

Uczeń potrafi:

– scharakteryzować stosunek państw zaborczych do sprawy polskiej na początku i w czasie I wojny światowej,

– opisać zmiany stanowiska państw centralnych oraz Rosji i pozostałych państw ententy w stosunku do sprawy polskiej na przełomie 1916 i 1917 r.

Uczeń potrafi:

– ocenić wysiłek zbrojny Polaków,

– opisać działalność polityków Narodowej Demokracji we Francji.

Świat w dwudziestoleciu międzywojennym

20. Europa i Ameryka po I wojnie światowej

Uczeń zna:

– daty: I 1918, VI 1919,

– postanowienia traktatu wersalskiego w sprawie Niemiec,

– postanowienia układów w Rapallo i Locarno.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: „wielka trójka”, traktat wersalski, ład wersalski, wielki kryzys.

Uczeń potrafi:

– wyjaśnić, do czego dążyły zwycięskie mocarstwa po zakończeniu I wojny światowej,

– wyjaśnić, czym był ład wersalski,

– wskazać na mapie nowe państwa powstałe po I wojnie światowej,

– wymienić najważniejsze przejawy i skutki wielkiego kryzysu.

Uczeń zna:

– daty: 1920, 1922, 1925, 1929,

– postać: Davida Lloyda George’a,

– cele istnienia i główne słabości Ligi Narodów,

– przyczyny wielkiego kryzysu gospodarczego.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: obszar zdemilitaryzowany, Liga Narodów, izolacjonizm, zasada samostanowienia narodów,

– skutki polityczne zawarcia układów w Rapallo i Locarno.

Uczeń potrafi:

– wymienić najważniejsze powody krytyki ładu wersalskiego,

– wskazać na mapie państwa poddające krytyce ład wersalski,

– wyjaśnić, jak zmieniało się międzynarodowe położenie Polski i Czechosłowacji po Locarno.

Uczeń zna:

– datę: 1933.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: kontrybucja, krach,

– dlaczego ład wersalski był poddawany krytyce.

Uczeń potrafi:

– opisać działalność Ligi Narodów,

– wyjaśnić, jak zmieniał się stosunek Amerykanów do spraw europejskich,

– omówić sytuację gospodarczą Europy i USA po zakończeniu I wojny światowej.

Uczeń rozumie:

– dlaczego między zwycięskimi państwami istniała sprzeczność interesów.

Uczeń potrafi:

– przedstawić przyczyny i okoliczności, w jakich doszło do podpisania porozumienia między Niemcami a ZSRR,

– przedstawić okoliczności podpisania układu w Locarno,

– opisać okoliczności rozpoczęcia się wielkiego kryzysu.

Uczeń potrafi:

– ocenić działalność Ligi Narodów.

21. Nazizm w Niemczech

Uczeń zna:

– daty: 1919–1933, 1933–1945,

– postać: Adolfa Hitlera,

– główne założenia ideologii narodowego socjalizmu.

Uczeń rozumie:

– Republika Weimarska, narodowy socjalizm (nazizm), obóz koncentracyjny, Trzecia Rzesza, Führer.

Uczeń potrafi:

– dostrzec zagrożenia dla demokracji na przykładzie sposobu przejęcia władzy przez Hitlera w Niemczech.

Uczeń zna:

– datę: 1918,

– główne cechy państwa totalitarnego.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: NSDAP, państwo totalitarne (totalitaryzm), militaryzm, antysemityzm,

– związek między sytuacją gospodarczą a radykalizacją społeczeństwa niemieckiego.

Uczeń potrafi:

– dostrzec przyczyny wzrostu popularności Hitlera w społeczeństwie niemieckim.

Uczeń zna:

– daty: 1919, 1923, 1928, 1929, 1933, 1934, 1938.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: Mein Kampf, ustawy norymberskie, noc kryształowa.

Uczeń potrafi:

– opisać okoliczności powstania Republiki Weimarskiej,

– omówić drogę Hitlera do władzy,

– wskazać cechy niemieckiego państwa totalitarnego,

– scharakteryzować politykę nazistów wobec Żydów.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: hiperinflacja, pucz, gestapo, SA, SS.

Uczeń potrafi:

– omówić sytuację Niemiec po I wojnie światowej,

– scharakteryzować sytuację gospodarczą Republiki Weimarskiej,

– przedstawić okoliczności i skutki puczu monachijskiego,

– omówić założenia polityki Trzeciej Rzeszy i ich realizację.

Uczeń potrafi:

– zinterpretować i ocenić ideologię narodowego socjalizmu (nazizmu).

22. Komunizm w ZSRR

Uczeń zna:

– daty: 1917–1922,

– postać: Józefa Stalina.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: Armia Czerwona, łagry, Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich (ZSRR), kult jednostki,

– cele polityki Stalina,

– zbrodniczy charakter działalności Stalina.

Uczeń potrafi:

– wyjaśnić przyczyny sukcesu komunistów w wojnie domowej,

– przedstawić skutki uprzemysłowienia i kolektywizacji rolnictwa,

– wymienić różne przejawy uwielbienia dla Stalina.

Uczeń zna:

– daty: 1918, 1921, 1929, 1932–1933,

– główne założenia komunizmu wojennego i gospodarki centralnie planowanej,

– założenia polityki

NEP-u,

– dane liczbowe związane ze zbrodniczą działalnością NKWD oraz z wielką czystką.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: komunizm wojenny, Nowa Polityka Ekonomiczna (NEP), centralne planowanie, uprzemysłowienie, kolektywizacja, wielki głód, NKWD, wielka czystka.

Uczeń zna:

– daty: 1922, 1924.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: „czerwoni”, „biali”, czerwony terror, Czeka, kułacy,

– wpływ totalitaryzmu sowieckiego na każdą dziedzinę życia obywateli.

Uczeń potrafi:

– opisać przebieg wojny domowej w Rosji,

– przedstawić okoliczności powstania Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich,

– opisać funkcjonowanie systemu totalitarnego w ZSRR,

– opisać cele i metody działania NKWD.

Uczeń zna:

– stronnictwa walczące z komunistami podczas wojny domowej.

Uczeń potrafi:

– scharakteryzować etapy formowania się systemu socjalistycznego w Rosji,

– opisać funkcjonowanie komunizmu wojennego w Rosji,

– opisać przebieg procesów uprzemysłowienia i kolektywizacji rolnictwa w ZSRR.

Uczeń potrafi:

– dostrzec wpływ totalitaryzmu na funkcjonowanie społeczeństwa oraz relacje między jego członkami,

– ocenić system totalitarny w ZSRR.

II Rzeczpospolita –formowanie państwa

23. Odzyskanie niepodległości

Uczeń zna:

– 10 XI 1918,

11 XI 1918, 10 II 1919, 20 II 1920,

– postać: Ignacego Paderewskiego,

– najważniejsze postanowienia Małej konstytucji.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: Sejm Ustawodawczy, Mała konstytucja.

Uczeń potrafi:

– wyjaśnić, co się wydarzyło 11 listopada 1918 r.

Uczeń zna:

– datę: 1918,

– postać: Jędrzeja Moraczewskiego.

Uczeń rozumie:

– pojęcie: Rada Regencyjna,

– zagrożenia wynikające z istnienia rządu Jędrzeja Moraczewskiego.

Uczeń potrafi:

– opisać okoliczności, w jakich doszło do odrodzenia państwa polskiego,

– wskazać na mapie miejsca powstania pierwszych ośrodków władzy państwowej.

Uczeń zna:

– 6/7 XI 1918, 1919,

– postać: Ignacego Daszyńskiego,

– ugrupowania rywalizujące o władzę na ziemiach polskich.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: Polska Organizacja Wojskowa, lewica, prawica, Prezydent Ministrów,

– wpływ Józefa Piłsudskiego na uspokojenie sytuacji na ziemiach polskich.

Uczeń potrafi:

– przedstawić okoliczności powołania rządu Ignacego Daszyńskiego.

Uczeń rozumie:

– wpływ jednostki na losy państwa na przykładzie postaci Józefa Piłsudskiego.

Uczeń potrafi:

– omówić działalność rządu Jędrzeja Moraczewskiego,

– dokonać charakterystyki ustroju państwa polskiego na podstawie Małej konstytucji.

Uczeń potrafi:

– omówić sytuację międzynarodową i jej wpływ na wydarzenia na ziemiach polskich jesienią 1918 r.,

– opisać działalność ugrupowań rywalizujących o władzę na ziemiach polskich.

24. Walka o granice

Uczeń zna:

– daty: 1 XI 1918,

26 XII 1918, VI 1919, VIII 1919, VIII 1920,

III 1921, V 1921,

– postać: Wojciecha Korfantego,

– decyzje paryskiej konferencji pokojowej w sprawie granic Polski,

– przyczyny powstań śląskich.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: Orlęta Lwowskie, powstanie wielkopolskie, powstania śląskie,

– z czego wynikały niekorzystne decyzje konferencji pokojowej w sprawie granic Polski,

– czym kierowali się mieszkańcy Śląska, walcząc o przynależność tego obszaru do Polski.

Uczeń potrafi:

– wskazać na mapie decyzje terytorialne konferencji pokojowej w sprawie granic Polski.

Uczeń zna:

– główne założenia koncepcji federacyjnej i inkorporacyjnej granic państwa polskiego,

– wyniki plebiscytu w sprawie przynależności terytorialnej Śląska.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: koncepcja federacyjna, koncepcja inkorporacyjna, wolne miasto, plebiscyt,

– przyczyny korzystnego dla Niemców wyniku plebiscytu,

– wpływ trzeciego powstania śląskiego na ostateczny kształt granicy polsko-niemieckiej na Śląsku.

Uczeń potrafi:

– dostrzec tragizm walk prowadzonych o Lwów,

– wskazać na mapie obszar plebiscytowy na Śląsku,

– przedstawić decyzje alianckiej komisji plebiscytowej w sprawie Śląska,

– wskazać na mapie obszary Śląska przyznane Polsce.

Uczeń zna:

– daty: I 1919, VII 1920,

– wyniki plebiscytu na Warmii i Mazurach.

Uczeń rozumie:

– trudności wynikające z realizacji zasady samostanowienia narodów na obszarze Ukrainy,

– przyczyny utraty przez Polskę Zaolzia oraz wyników plebiscytu na Warmii i Mazurach.

Uczeń potrafi:

– opisać przebieg walk na obszarze Galicji w listopadzie 1918 r.,

– omówić przyczyny i przebieg powstania wielkopolskiego,

– opisać okoliczności, w jakich doszło do utraty przez Polskę Zaolzia.

Uczeń potrafi:

– omówić stosunek państw zachodnich do granic polskich,

– omówić przebieg powstań śląskich,

– wyjaśnić, z czego wynikały negatywne relacje między Polską a Niemcami i Czechosłowacją.

Uczeń potrafi:

– dostrzec konflikt interesów między oczekiwaniami Polaków dotyczącymi granic państwa polskiego a dążeniami narodów sąsiednich.

25. Wojna polsko--radziecka

Uczeń zna:

– daty: 13–16 VIII 1920, III 1921,

– postanowienia pokoju ryskiego.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: Bitwa Warszawska, Cud nad Wisłą, pokój ryski,

– znaczenie Bitwy Warszawskiej dla ocalenia państwowości polskiej.

Uczeń potrafi:

– wskazać na mapie ostateczne granice II Rzeczpospolitej,

– wymienić państwa sąsiednie będące wrogami i przyjaciółmi Polski.

Uczeń zna:

– daty: IX 1920, X 1920.

Uczeń rozumie:

– pojęcie: bunt generała Żeligowskiego.

Uczeń potrafi:

– przedstawić przebieg i skutki Bitwy Warszawskiej,

– wyjaśnić przyczyny buntu gen. Żeligowskiego,

– wskazać na mapie teren Wileńszczyzny.

Uczeń zna:

– daty: II 1919, V 1919, V 1920, III 1923,

– postacie: Symona Petlury, Lucjana Żeligowskiego.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: Rada Obrony Państwa, apel „Ojczyzna w niebezpieczeństwie!”.

Uczeń potrafi:

– opisać sytuację panującą na Ukrainie w 1919 r.,

– wyjaśnić przyczyny i okoliczności wybuchu wojny między Polską a Rosją Radziecką,

– wskazać na mapie obszary walk w I połowie 1919 r.

Uczeń rozumie:

– związek między zmianą relacji z Ukrainą a przebiegiem walk między Polakami a Armią Czerwoną,

– na czym polegały plany polityczne komunistycznych władz radzieckich.

Uczeń potrafi:

– opisać przebieg wyprawy kijowskiej,

– omówić przebieg radzieckiej ofensywy w 1920 r.,

– dostrzec zagrożenie dla państwowości polskiej wynikające z ofensywy Armii Czerwonej,

– omówić okoliczności zakończenia wojny polsko-radzieckiej.

Uczeń rozumie:

– jakie czynniki zadecydowały o sukcesie koncepcji inkorporacyjnej.

Uczeń potrafi:

– dostrzec zagrożenia dla państwa polskiego powstałe w trakcie formowania się jego granic.

26. Rzeczpospolita Polska

Uczeń zna:

– daty: 17 III 1921, 16 XII 1922,

– postacie: Gabriela Narutowicza, Stanisława Wojciechowskiego,

– główne założenia ustrojowe państwa polskiego w myśl konstytucji marcowej.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: państwo wielonarodowe, Konstytucja marcowa, republika parlamentarna.

Uczeń zna:

– datę: 9 XII 1922,

– najważniejsze dane statystyczne dotyczące II Rzeczpospolitej,

– prawa i wolności obywatelskie zagwarantowane w Konstytucji marcowej.

Uczeń potrafi:

– wyjaśnić, jaki wpływ na gospodarkę miały walki prowadzone na ziemiach polskich w latach

1914–1921,

– wskazać mocne i słabe strony ustroju II Rzeczpospolitej w myśl postanowień Konstytucji marcowej.

Uczeń zna:

– daty: 1919, XI 1922, 20 XII 1922.

Uczeń rozumie:

– pojęcie: traktat o ochronie mniejszości narodowych.

Uczeń potrafi:

– scharakteryzować strukturę narodowościową i społeczną II Rzeczpospolitej,

– opisać okoliczności zamachu na prezydenta II Rzeczpospolitej.

Uczeń potrafi:

– dostrzec różnice gospodarcze, kulturowe i społeczne utrudniające unifikację ziem polskich,

– scharakteryzować główne postanowienia Konstytucji marcowej i omówić wprowadzony przez nią ustrój państwa,

– opisać okoliczności wyboru pierwszego prezydenta Rzeczpospolitej.

Uczeń potrafi:

– dostrzec zagrożenia dla integralności państwa wynikające z wielonarodowości społeczeństwa II Rzeczpospolitej.

27. Pierwsze lata niepodległej Polski

Uczeń zna:

– postać: Władysława Grabskiego.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: Wojsko Polskie, szkoła powszechna.

Uczeń potrafi:

– wymienić pierwsze problemy Wojska Polskiego.

Uczeń zna:

– daty: 1918, 1923,

– polskie formacje wojskowe walczące podczas I wojny światowej.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: hiperinflacja, reformy Grabskiego, reforma walutowa, złoty polski, Bank Polski, reforma rolna.

Uczeń potrafi:

– przedstawić podstawowe założenia reform Władysława Grabskiego.

Uczeń zna:

– daty: 1919, 1932,

– strukturę systemu edukacji po reformie Jędrzejewiczowskiej.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: reforma Jędrzejewiczowska, emisja, parcelacja.

Uczeń potrafi:

– omówić okoliczności utworzenia Wojska Polskiego,

– omówić funkcjonowanie systemu edukacji w pierwszych latach istnienia Rzeczpospolitej i po 1932 r.

Uczeń zna:

– postać: Franciszka Ksawerego Fiericha.

Uczeń potrafi:

– opisać sytuację prawną państwa polskiego w pierwszych latach niepodległości,

– przedstawić dokonania komisji zajmującej się ujednoliceniem prawa.

Uczeń potrafi:

– ocenić podstawowe założenia reform Władysława Grabskiego,

– ocenić skutki reform przeprowadzonych przez Władysława Grabskiego.

II Rzeczpospolita – sukcesy i niepowodzenia

28. Pod rządami sanacji

Uczeń zna:

– daty: 12–14 V 1926, 1926–1939, 1935,

– postać: Ignacego Mościckiego,

– przyczyny niezadowolenia ludności z sytuacji panującej w państwie polskim,

– główne założenia ustrojowe Rzeczpospolitej w myśl Konstytucji kwietniowej.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: sejmokracja, zamach majowy, autorytaryzm, sanacja, Konstytucja kwietniowa.

Uczeń zna:

– postać: Józefa Becka,

– obozy polityczne walczące o władzę po śmierci Józefa Piłsudskiego.

Uczeń rozumie:

– pojęcie: Pierwszy Marszałek Polski.

Uczeń potrafi:

– omówić przyczyny, przebieg i skutki zamachu majowego,

– wymienić grupy popierające zamach majowy i sprzeciwiające się mu.

Uczeń zna:

– daty: VIII 1926, 1928, 1929, 1930,

– postać: Edwarda Rydza-

-Śmigłego,

– okoliczności, które poprzedziły zamach majowy w Polsce.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: nowela sierpniowa, BBWR, proces brzeski,

– argumenty, które skłoniły Piłsudskiego do przeprowadzenia zamachu majowego.

Uczeń potrafi:

– opisać sytuację panującą w państwie polskim do 1925 r.,

– opisać stosunek rządów sanacji do opozycji,

– opisać ustrój Rzeczpospolitej na podstawie Konstytucji kwietniowej.

Uczeń zna:

– bilans ofiar starć podczas walk między stroną rządową a oddziałami wiernymi Piłsudskiemu.

Uczeń rozumie:

– przyczyny uchwalenia noweli sierpniowej oraz utworzenia Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem (BBWR).

Uczeń potrafi:

– scharakteryzować ustrój autorytarny,

– porównać autorytarny sposób rządzenia z demokratycznym i totalitarnym,

– opisać rządy sanacji,

– opisać sytuację w obozie sanacji po śmierci Józefa Piłsudskiego.

Uczeń potrafi:

– ocenić system autorytarny w Polsce,

– ocenić postać Marszałka Józefa Piłsudskiego i jego dokonania.

29. Polityka zagraniczna II Rzeczpospolitej

Uczeń zna:

– sąsiadów II Rzeczpospolitej,

– postanowienia układów w Rapallo i Locarno,

– postanowienia paktu o nieagresji z ZSRR.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: układ w Rapallo, układ w Locarno, pakt o nieagresji z ZSRR, deklaracja o nieagresji, polityka równowagi.

Uczeń potrafi:

– wskazać na mapie II Rzeczpospolitą i jej sąsiadów.

Uczeń zna:

– daty: 1921, 1922, 1925, 1932, 1934.

Uczeń rozumie:

– pojęcie: wojna celna,

– z czego wynikało niekorzystne położenie geopolityczne państwa polskiego w okresie międzywojennym.

Uczeń potrafi:

– wyjaśnić przyczyny wybuchu wojny celnej z Niemcami,

– wyjaśnić, w jakim celu obóz sanacji prowadził politykę równowagi.

Uczeń zna:

– daty: III 1938, 2 X 1938.

Uczeń rozumie:

– jaki wpływ na międzynarodową pozycję Polski miały układy w Rapallo i Locarno,

– z czego wynikała pozorna poprawa położenia międzynarodowego Polski po dojściu Hitlera do władzy w Niemczech.

Uczeń potrafi:

– przedstawić okoliczności podpisania układów w Rapallo i Locarno,

– opisać przebieg i wymienić skutki wojny celnej z Niemcami.

Uczeń rozumie:

– z czego wynikała niechęć Piłsudskiego do zbiorowych układów bezpieczeństwa.

Uczeń potrafi:

– omówić stosunki dyplomatyczne Polski z sąsiadami oraz z Francją,

– opisać politykę zagraniczną obozu sanacji,

– podać przykłady łamania postanowień traktatu wersalskiego przez Niemcy i wyjaśnić ich wpływ na polską politykę.

Uczeń potrafi:

– dostrzec związek między agresywną polityką Hitlera a realizacją celów dyplomacji polskiej,

– ocenić politykę prowadzoną przez II Rzeczpospolitą w 1938 r.

30. Problemy gospodarcze i narodowościowe

Uczeń zna:

– postać: Eugeniusza Kwiatkowskiego,

– główne mniejszości narodowe zamieszkujące II Rzeczpospolitą oraz ich liczebność.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: magistrala węglowa, Centralny Okręg Przemysłowy (COP).

Uczeń potrafi:

– wskazać na mapie Gdynię i położenie Centralnego Okręgu Przemysłowego.

Uczeń zna:

– datę: 1922.

Uczeń rozumie:

– przyczyny trudności gospodarczych państwa polskiego.

Uczeń potrafi:

– wyjaśnić przyczyny podjęcia decyzji o budowie portu w Gdyni.

Uczeń zna:

– daty: 1926, 1926–1933, 1926–1929, 1929–1935, 1936.

Uczeń rozumie:

– pojęcie: Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów (OUN).

Uczeń potrafi:

– opisać przebieg procesu powstawania miasta i portu,

– omówić przebieg i skutki wielkiego kryzysu na ziemiach polskich,

– przedstawić działalność mniejszości ukraińskiej i żydowskiej w Polsce.

Uczeń zna:

– najważniejsze zakłady zlokalizowane w obrębie Centralnego Okręgu Przemysłowego.

Uczeń rozumie:

– dlaczego przebieg wielkiego kryzysu był na ziemiach polskich dotkliwszy niż w innych krajach.

Uczeń potrafi:

– opisać sytuację gospodarczą Polski w latach 1926–1929,

– wyjaśnić, jaki wpływ na gospodarkę polską miała budowa COP-u.

Uczeń potrafi:

– dostrzec wpływ istnienia portu w Gdyni i magistrali węglowej na sytuację gospodarczą państwa polskiego,

– omówić i ocenić politykę narodowościową władz II Rzeczpospolitej z punktu widzenia mniejszości ukraińskiej i żydowskiej.

31. Nauka i kultura II Rzeczpospolitej

Uczeń potrafi:

– dostrzec wpływ radia na życie mieszkańców Polski międzywojennej,

– przedstawić stosunek mieszkańców II Rzeczpospolitej do sportu.

Uczeń potrafi:

– opisać rozwój kina w Polsce w okresie międzywojennym.

Uczeń zna:

– daty: 1895, 1921, 1924, 1926, 1928, 1932, 1938,

– postacie: Józefa Kostrzewskiego, Eugeniusza Romera, braci Lumière.

Uczeń rozumie:

– pojęcie: szkoła lwowsko--warszawska.

Uczeń potrafi:

– przedstawić dokonania wybitnych polskich naukowców.

Uczeń zna:

– przedstawicieli polskiej literatury, sztuki, polskich aktorów i sportowców okresu międzywojennego.

Uczeń rozumie:

– pojęcie: Instytut Radowy.

Uczeń potrafi:

– omówić działalność szkoły lwowsko-

-warszawskiej,

– omówić dokonania polskich twórców sztuki okresu międzywojennego,

– omówić dokonania polskich sportowców w okresie międzywojennym.

Uczeń potrafi:

– omówić osiągnięcia polskiej literatury okresu międzywojennego.

Ku wojnie

32. Japońska ekspansja

Uczeń rozumie:

– pojęcie: okres Meiji.

Uczeń potrafi:

– wskazać na mapie terytoria opanowane przez Japonię i od niej uzależnione.

Uczeń zna:

– cel polityki zagranicznej Japonii na przełomie XIX i XX w.

Uczeń potrafi:

– wskazać korzyści odniesione przez Japonię w wyniku wojen, w których uczestniczyło to państwo,

– wymienić przyczyny ekspansji Japonii w latach 30. XX w.

Uczeń zna:

– daty: 1894–1895,

1904–1905, 1911, 1924, 1931, 1932, 1933, 1937.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: izolacja, traktaty nierównoprawne, samuraj, militaryzm,

– związek między zawarciem traktatów nierównoprawnych a początkiem reform w Japonii.

Uczeń potrafi:

– omówić reformy przeprowadzone przez władze Japonii w okresie Meiji,

– omówić politykę zagraniczną Japonii na przełomie XIX i XX w.

Uczeń zna:

– postać: Czang

Kaj-szeka.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: Republika Chińska, Mandżukuo, masakra nankińska.

Uczeń potrafi:

– opisać sytuację Japonii do połowy XIX w.,

– omówić sytuację panującą w Chinach w XIX w.,

– dostrzec podobieństwa i różnice w położeniu Chin i Japonii w XIX w.,

– wyjaśnić, jaki wpływ na sytuację Chin miał sprzeciw władz wobec reform państwa,

– omówić japońską agresję w Chinach w latach 30. XX w.

Uczeń potrafi:

– przedstawić okoliczności wybuchu rewolucji w 1911 r.,

– omówić sytuację panującą w Chinach po 1911 r.,

– ocenić politykę Japonii prowadzoną w latach 30. XX w.

33. Włochy i Hiszpania

Uczeń zna:

– daty: 1922,

1936–1939,

– postacie: Benito Mussoliniego, generała Francisca Franco.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: faszyzm, marsz na Rzym, duce, ustrój totalitarny (totalitaryzm), wojna domowa,

– zagrożenia, jakie niósł ze sobą faszyzm.

Uczeń potrafi:

– wskazać na mapie kolonie włoskie oraz zasięg Włoskiej Afryki Wschodniej.

Uczeń rozumie:

– co oznacza stwierdzenie „okaleczone zwycięstwo”,

– przyczyny sukcesu Mussoliniego.

Uczeń potrafi:

– wyjaśnić, z czego wynikało poparcie dla faszyzmu w Europie.

Uczeń zna:

– daty: 1896, 1919,

1935–1936, 1937,

– grupy wchodzące w\skład zwalczających się obozów w czasie wojny domowej w Hiszpanii.

Uczeń rozumie:

– pojęcie: konkordat.

Uczeń potrafi:

– omówić sytuację panującą we Włoszech po I wojnie światowej,

– przedstawić okoliczności przejęcia władzy we Włoszech przez faszystów,

– omówić przyczyny wybuchu, przebieg i skutki wojny domowej w Hiszpanii,

– przedstawić okoliczności wybuchu wojny w Hiszpanii.

Uczeń rozumie:

– przyczyny włoskiej ekspansji w Afryce,

– znaczenie wojny domowej w Hiszpanii jako wstępu do II wojny światowej.

Uczeń potrafi:

– opisać politykę Włoch przed wybuchem I wojny światowej i w jej trakcie,

– scharakteryzować funkcjonowanie systemu totalitarnego na przykładzie Włoch,

– omówić przebieg wojny włosko-etiopskiej,

– opisać reakcję Europy na politykę zagraniczną Włoch.

Uczeń potrafi:

– wskazać cele udziału w hiszpańskiej wojnie domowej wojsk Trzeciej Rzeszy i faszystowskich Włoch oraz cele udziału ZSRR,

– opisać reakcję demokracji europejskich na wojnę domową w Hiszpanii.

34. Marsz ku wojnie

Uczeń zna:

– daty: 1935–1939, 1937, III 1938, IX 1938, 23 VIII 1939, 25 VIII 1939,

– postacie: Joachima von Ribbentropa, Wiaczesława Mołotowa,

– państwa będące sojusznikami Trzeciej Rzeszy,

– żądania Hitlera wobec Polski,

– postanowienia paktu Ribbentrop–Mołotow.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: Anschluss, układ monachijski, pakt Ribbentrop–Mołotow.

Uczeń potrafi:

– przedstawić cele polityki Hitlera,

– wymienić państwa uczestniczące w konferencji w Monachium,

– wskazać na mapie terytoria opanowane przez Trzecią Rzeszę.

Uczeń zna:

– decyzję układu monachijskiego.

Uczeń rozumie:

– przyczyny prowadzenia przez państwa zachodnie polityki ustępstw.

Uczeń potrafi:

– wskazać na mapie okręg sudecki,

– przedstawić reakcję państw zachodnich na agresję Hitlera wobec Czechosłowacji.

Uczeń zna:

– daty: 1935, 1936, X 1938, III 1939, IV 1939,

– postać: Neville'a Chamberlaina.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: remilitaryzacja Nadrenii, oś Berlin–Rzym––Tokio.

Uczeń potrafi:

– omówić kroki podejmowane przez władze Trzeciej Rzeszy w celu zniesienia „dyktatu” wersalskiego,

– przedstawić okoliczności, w jakich doszło do Anschlussu Austrii,

– omówić okoliczności rozpadu Czechosłowacji.

Uczeń rozumie:

– pojęcia: pakt antykominternowski, Wehrmacht,

– związek między podpisaniem paktu o nieagresji między Trzecią Rzeszą i ZSRR a wybuchem II wojny światowej.

Uczeń potrafi:

– wymienić etapy formowania się państw osi,

– wyjaśnić okoliczności konfliktu między Trzecią Rzeszą a Czechosłowacją o okręg sudecki,

– omówić relacje między Polską a Niemcami w pierwszych miesiącach 1939 r.

Uczeń potrafi:

– ocenić stanowisko rządu polskiego wobec żądań Hitlera.