WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY
KLASA VI SZKOŁY PODSTAWOWEJ
W procesie oceniania obowiązuje stosowanie zasady kumulowania wymagań (ocenę wyższą otrzymać może uczeń, który spełnia wszystkie wymagania przypisane ocenom niższym)
TEMAT LEKCJI |
WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY |
||||
Poziom konieczny ocena dopuszczająca |
Poziom podstawowy ocena dostateczna |
Poziom rozszerzający ocena dobra |
Poziom dopełniający ocena bardzo dobra |
Poziom wykraczający ocena celująca |
|
|
Uczeń: · rozumie prosty tekst źródłowy, · odczytuje podstawowe dane kartograficzne, wskazuje na mapie wybrane państwa i regiony, · posługuje się podręcznikiem, · ma ogólną orientację w posługiwaniu się osią czasu, przyporządkowuje datę wiekowi, |
Uczeń: · podejmuje próby analizy i interpretacji tekstu źródłowego, · szereguje poznane wydarzenia w czasie, · z niewielką pomocą nauczyciela umiejscawia wydarzenia w przestrzeni (mapa), · samodzielnie pracuje z podręcznikiem, |
Uczeń: · analizuje i interpretuje teksty źródłowe z niewielką pomocą nauczyciela, · wykonuje wszystkie rodzaje ćwiczeń związane z tematyką czasu, · dobrze posługuje się mapą historyczną i planem, poprawnie odczytuje zawarte w nich informacje, |
Uczeń: · samodzielnie analizuje i interpretuje teksty źródłowe, · bardzo dobrze posługuje się mapą historyczną i planem, poprawnie odczytuje zawarte w nich informacje, |
Uczeń: · rozwiązuje zadania złożone, problemowe, o podwyższonym stopniu trudności lub jest laureatem konkursów międzyszkolnych (I, II, III miejsce) lub rejonowych, wojewódzkich i ponad wojewódzkich (I, II, III miejsce lub wyróżnienie) |
Początki epoki nowożytnej |
|||||
1. Wielkie odkrycia geograficzne |
Uczeń zna: · datę: 1492, · postać: Krzysztofa Kolumba, · przykłady roślin i zwierząt sprowadzonych z Ameryki do Europy i odwrotnie. Uczeń rozumie: · pojęcie: Indianie, · na czym polega znaczenie odkrycia Ameryki oraz drogi morskiej do Indii. Uczeń potrafi: · wyjaśnić, dlaczego Europejczycy dążyli do znalezienia drogi morskiej do Indii, · wyjaśnić, na czym polega różnica między celem wyprawy Kolumba a jej ostatecznym efektem. |
Uczeń zna: · daty: 1498, 1519–1522, · postacie: Vasco da Gamy, Ferdynanda Magellana. Uczeń rozumie: · pojęcie: kolonia, · znaczenie przypraw korzennych dla Europejczyków. Uczeń potrafi: · wyjaśnić, dlaczego Europejczycy handlowali z Indiami, · wskazać na mapie szlaki wypraw odkrywczych na przełomie XV i XVI w., · na czym polega znaczenie wyprawy Ferdynanda Magellana, · wskazać na mapie terytoria opanowane przez Hiszpanów i Portugalczyków. |
Uczeń zna: · nazwy cywilizacji amerykańskich podbitych przez Europejczyków. Uczeń rozumie: · pojęcia: przyprawy korzenne, karawela, karaka, · wpływ pojawienia się Turków osmańskich na handel Europy z Indiami. Uczeń potrafi: · dostrzec trudności, jakie musieli pokonać Europejczycy, aby doprowadzić do wypraw oceanicznych, · opisać odkrycia dokonane przez Krzysztofa Kolumba i Vasco da Gamę, · wymienić najważniejsze skutki wielkich odkryć geograficznych z perspektywy Europejczyków i mieszkańców innych kontynentów. |
Uczeń zna: · datę: 1453, · wynalazki, które umożliwiły odbywanie podróży oceanicznych. Uczeń rozumie: · pojęcie: Daleki Wschód, · z czego mogą wynikać różnice w podejściu do znaczenia odkrycia Ameryki. Uczeń potrafi: · przedstawić, w jaki sposób zmiany w nauce i technice umożliwiły organizację wypraw oceanicznych, · opisać przebieg wyprawy Ferdynanda Magellana. |
Uczeń rozumie: · pojęcie: ludobójstwo. Uczeń potrafi: · opisać wygląd azteckiej stolicy, · uzasadnić twierdzenie, że Aztekowie stworzyli zaawansowaną cywilizację, · dostrzec tragedię rdzennych mieszkańców Ameryki po przybyciu Europejczyków na kontynent, · formułować argumenty w debacie. |
2. Renesans w Europie |
Uczeń zna: · postać: Leonarda da Vinci. Uczeń rozumie: · pojęcie: odrodzenie (renesans), · znaczenie wynalezienia druku. Uczeń potrafi: · wyjaśnić, za pośrednictwem jakich środków w średniowieczu przekazywano informacje. |
Uczeń zna: · postacie: Michała Anioła, Rafaela, Erazma z Rotterdamu, Jana Gutenberga, Mikołaja Kopernika, Galileusza. Uczeń rozumie: · pojęcie: humaniści. Uczeń potrafi: · wyjaśnić, czym się zajmowali humaniści, · przedstawić dokonania wybitnych przedstawicieli renesansu, · wskazać cechy charakterystyczne sztuki renesansu. |
Uczeń zna: · datę: ok. 1450. Uczeń rozumie: · pojęcia: człowiek renesansu, teleskop. Uczeń potrafi: · wymienić czynniki, które zadecydowały o narodzeniu się humanizmu we Włoszech, · dokonać charakterystyki wzorca osobowego człowieka renesansu, · scharakteryzować stosunek humanistów do człowieka i religii. |
Uczeń zna: · ramy chronologiczne epoki odrodzenia (renesansu). Uczeń rozumie: · pojęcia: teoria geocentryczna, teoria heliocentryczna, · istotę odkrycia dokonanego przez Kopernika. Uczeń potrafi: · dostrzec różnice w sposobie widzenia człowieka i świata w epoce średniowiecznej i w renesansie, · porównać średniowieczne i nowożytne poglądy na temat budowy wszechświata. |
Uczeń potrafi: · dostrzec związek między rozwojem renesansu a końcem średniowiecznego uniwersalizmu, · argumentować w dyskusji dotyczącej znaczenia zmian, jakie zaszły w Europie w XV i XVI w. |
3. Reformacja w Europie |
Uczeń zna: · datę: 1517, · postać: Marcina Lutra. Uczeń rozumie: · pojęcia: luteranizm (Kościół luterański), reformacja, kalwinizm (Kościół kalwiński), anglikanizm, Uczeń potrafi: · wskazać obszary, na których rozwinęły się główne wyznania reformowane. |
Uczeń zna: · postacie: Jana Kalwina, Henryka VIII. Uczeń rozumie: · dlaczego ruch zapoczątkowany przez Lutra został nazwany reformacją. Uczeń potrafi: · określić zasięg reformacji w Europie. |
Uczeń zna: · daty: 1534, 1555, · główne różnice między katolicyzmem a luteranizmem, · postanowienie pokoju w Augsburgu. Uczeń rozumie: · pojęcie: protestanci, · przyczyny sukcesu luteranizmu w Niemczech. Uczeń potrafi: · dostrzec rolę druku w rozpowszechnianiu informacji o poglądach Lutra, · przedstawić okoliczności, w jakich doszło do powstania anglikanizmu. |
Uczeń zna: · datę: 1536, · główne założenia kalwinizmu i anglikanizmu. Uczeń rozumie: · pojęcia: nepotyzm, kaznodzieja, Rzesza, · związek między założeniami kalwinizmu a sytuacją materialną jego wyznawców. Uczeń potrafi: · wyjaśnić okoliczności, w jakich doszło do reformacji, · scharakteryzować poglądy Marcina Lutra i Jana Kalwina, · przedstawić wpływ reformacji na sytuację w Niemczech. |
Uczeń potrafi: · przedstawić sytuację panującą w Kościele katolickim na przełomie XV i XVI w., · ocenić sposób zakończenia wojen religijnych w Niemczech, · sformułować wniosek na temat możliwych reakcji Kościoła katolickiego na reformację, · wyjaśnić, jakie ludzkie słabości sprawiły, że próba zreformowania Kościoła doprowadziła do wojen i przelewu krwi. |
4. Reforma Kościoła katolickiego |
Uczeń zna: · postanowienia soboru trydenckiego. Uczeń rozumie: · pojęcia: sobór trydencki, kontrreformacja, · przyczyny zwołania soboru trydenckiego. |
Uczeń zna: · postać: Ignacego Loyoli, · cele istnienia zakonu jezuitów. Uczeń rozumie: · pojęcia: jezuici (Towarzystwo Jezusowe), Indeks ksiąg zakazanych. Uczeń potrafi: · wskazać przykłady dzieł, które znalazły się na Indeksie ksiąg zakazanych. |
Uczeń zna: · datę: 1534, 1542, 1545–1563, 1559. Uczeń rozumie: · pojęcia: Tradycja, Święte Oficjum, inkwizycja, kolegia jezuickie, · na czym polega dwojakość znaczenia pojęcia kontrreformacja. Uczeń potrafi: · wyjaśnić, dlaczego niektóre dzieła znalazły się na Indeksie ksiąg zakazanych, · opisać okoliczności powstania zakonu jezuitów, · przedstawić działalność jezuitów. |
Uczeń zna: · postać: Giordana Bruna, · przyczyny końca średniowiecznego uniwersalizmu. Uczeń rozumie: · dlaczego humanizm i reformacja stały w sprzeczności ze średniowiecznym uniwersalizmem. Uczeń potrafi: · przedstawić działalność Świętego Oficjum, · opisać przypadek Giordana Bruna i Galileusza, · określić, w jakim stopniu sobór trydencki i inkwizycja zrealizowały cel, jakim było powstrzymanie reformacji. |
Uczeń potrafi: · ocenić dokonania soboru trydenckiego, · ustosunkować się do argumentów dotyczących niesprawiedliwej oceny działalności inkwizycji, · ocenić działalność inkwizycji oraz jezuitów, · argumentować w dyskusji o sukcesie lub porażce działalności kontrreformacyjnej Kościoła katolickiego. |
Złoty wiek |
|||||
5. Czasy zygmuntowskie |
Uczeń zna: · datę: 1572, · postacie: Zygmunta I Starego, Zygmunta II Augusta, Bony, · ramy chronologiczne czasów zygmuntowskich i złotego wieku. Uczeń rozumie: · znaczenie pojęcia: złoty wiek. Uczeń potrafi: · wyjaśnić, w czym przejawiał się złoty wiek w dziejach państwa polsko- -litewskiego. |
Uczeń zna: · datę: 1525, · postać: Albrechta Hohenzollerna. Uczeń rozumie: · pojęcie: hołd pruski. Uczeń potrafi: · przedstawić okoliczności, w jakich wygasła dynastia Jagiellonów, · wymienić państwa rywalizujące o Inflanty. |
Uczeń zna: · postać: Barbary Radziwiłłówny. Uczeń rozumie: · pojęcie: Inflanty. Uczeń potrafi: · opisać działalność królowej Bony, · scharakteryzować politykę prowadzoną przez Zygmunta I Starego, · wskazać na mapie najważniejsze wydarzenia związane z polityką prowadzoną przez Zygmunta I Starego i Zygmunta II Augusta. |
Uczeń zna: · daty: 1561, 1563–1570. Uczeń rozumie: · pojęcie: zakon kawalerów mieczowych, · znaczenie hołdu pruskiego dla państwa polsko-litewskiego. Uczeń potrafi: · przedstawić okoliczności wznowienia konfliktu między Polską a zakonem krzyżackim, · omówić przebieg wojny polsko-krzyżackiej, · przedstawić okoliczności wybuchu pierwszej wojny północnej, · wyjaśnić, jak zakończyła się pierwsza wojna północna. |
Uczeń potrafi: · zinterpretować symbolikę obrazu Hołd pruski, · omówić politykę Zygmunta I Starego wobec Imperium Osmańskiego i Mazowsza, · zinterpretować obraz Śmierć Zygmunta Augusta w Knyszynie, · ocenić politykę prowadzoną przez Zygmunta I Starego i Zygmunta II Augusta, · uzasadnić, że okres panowania dwóch ostatnich Jagiellonów jest słusznie zaliczany do złotego wieku Polski i Litwy. |
6. Tolerancja religijna w Polsce |
Uczeń rozumie: · znaczenie zdania: „Nie jestem królem waszych sumień”. Uczeń potrafi: · wyjaśnić, co oznacza stwierdzenie: „państwo bez stosów”. |
Uczeń zna: · główne narodowości, religie i wyznania obecne na ziemiach Polski i Litwy w XV i XVI w. Uczeń rozumie: · pojęcie: tolerancja religijna, arianie (bracia polscy). Uczeń potrafi: · przedstawić postawy polskiej szlachty i duchowieństwa wobec reformacji. |
Uczeń rozumie: · pojęcie: kolegia jezuickie, jidysz, · przyczyny, które skłaniały mieszkańców Polski i Litwy do zmiany wyznania na luterańskie i kalwińskie. Uczeń potrafi: · dostrzec negatywne postawy wobec protestantów i katolików, · przedstawić działalność zakonu jezuitów na ziemiach polskich, · wymienić skutki działalności zakonu jezuitów na ziemiach polskich. |
Uczeń zna: · datę: 1564. Uczeń rozumie: · pojęcie: Sejm Czterech Ziem. Uczeń potrafi: · wyjaśnić, jaki wpływ na sytuację religijną Polski i Litwy miało wystąpienie Marcina Lutra, · scharakteryzować politykę wyznaniową prowadzoną przez Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta. |
Uczeń potrafi: · omówić dzieje społeczności żydowskiej na ziemiach polskich, · przedstawić dzieje innych narodowości i wyznań obecnych na ziemiach polskich w XVI w. |
7. Gospodarka dawnej Polski |
Uczeń zna: · przykłady towarów importowanych do Polski i eksportowanych z kraju. Uczeń rozumie: · pojęcia: import, eksport, folwark, pańszczyzna, spichlerz, · dlaczego Polskę nazywano spichlerzem Europy. |
Uczeń zna: · podziały społeczne wewnątrz stanu szlacheckiego. Uczeń potrafi: · wskazać najważniejsze różnice w rozwoju gospodarczym Europy Zachodniej i Europy Wschodniej. |
Uczeń zna: · sposoby, za pomocą których szlachta powiększała folwarki. Uczeń rozumie: · co spowodowało różnice w rozwoju gospodarczym między Wschodem i Zachodem Europy, · motywy, którymi kierowała się szlachta powiększając folwarki, · z czego wynikała rola i znaczenie Gdańska w państwie polsko- -litewskim. Uczeń potrafi: · dostrzec wpływ odzyskania przez Polskę Pomorza Gdańskiego i Gdańska na rozwój gospodarczy państwa, · analizować dane statystyczne. |
Uczeń zna: · datę: 1520. Uczeń rozumie: · pojęcia: spław zboża, flisacy, system folwarczno- -pańszczyźniany, · znaczenie prowadzenia badań historycznych dla poznawania przeszłości. Uczeń potrafi: · scharakteryzować gospodarkę państwa polsko-litewskiego, · wyjaśnić, jaki wpływ na działania szlachty miało zjawisko drożenia żywności, · przedstawić relacje między szlachtą a chłopami, · opisać los chłopów w XV i XVI w., · opisać, jak spławiano zboże do Gdańska. |
Uczeń potrafi: · ocenić postępowanie szlachty wobec chłopów w XV i XVI w., · analizować symbolikę obrazu i wyciągać z niej wnioski na temat roli i pozycji Gdańska w państwie polsko- -litewskim, · dostrzec mocne i słabe strony Gdańska jako miasta portowego, · wskazać mocne i słabe strony gospodarki państwa polsko- -litewskiego w XV i XVI w. |
8. Renesans w Polsce |
Uczeń zna: · największe zabytki polskiego renesansu, w tym we własnym regionie, · najważniejsze uczelnie na ziemiach polskich w epoce renesansu. Uczeń rozumie: · pojęcie: włoszczyzna. Uczeń potrafi: · przedstawić stosunek polskiej szlachty do warzyw. |
Uczeń zna: · postacie: Stańczyka, Mikołaja Reja, Jana Kochanowskiego, Andrzeja Frycza Modrzewskiego, · główne postulaty zawarte w dziele O poprawie Rzeczypospolitej. Uczeń potrafi: · opisać wygląd kaplicy Zygmuntowskiej i ratusza w Poznaniu. |
Uczeń rozumie: · pojęcie: Akademia Zamojska, arrasy. · wpływ królowej Bony na rozwój renesansu na ziemiach polskich. Uczeń potrafi: · wskazać cechy charakterystyczne architektury renesansu na przykładzie ratusza w Poznaniu, · przedstawić dokonania największych polskich twórców literatury pięknej epoki renesansu. |
Uczeń zna: · najważniejsze zmiany dokonane na Wawelu w okresie rządów Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta. Uczeń rozumie: · związek między pojawieniem się renesansu na ziemiach polskich a rozwojem literackiej polszczyzny. Uczeń potrafi: · scharakteryzować system edukacji na ziemiach polskich w okresie renesansu. |
Uczeń rozumie: · na czym polegał rewolucyjny charakter dzieła O poprawie Rzeczypospolitej. Uczeń potrafi: · wyjaśnić, w jakim celu powstało dzieło O poprawie Rzeczypospolitej. |
9. Unia lubelska |
Uczeń zna: · datę: 1569, · ramy chronologiczne istnienia pierwszej Rzeczpospolitej. Uczeń rozumie: · pojęcia: Korona, Rzeczpospolita. Uczeń potrafi: · wskazać na mapie ziemie wcielone przez Zygmunta Augusta do Polski i obszar Rzeczpospolitej po unii lubelskiej. |
Uczeń zna: · postanowienia unii lubelskiej. Uczeń rozumie: · pojęcia: unia realna, Rzeczpospolita Obojga Narodów. Uczeń potrafi: · wyjaśnić, dlaczego Polacy dążyli do zawarcia ściślejszej unii z Litwą, · wymienić elementy wspólne i odrębne dla Polski i Litwy. |
Uczeń rozumie: · przyczyny konfliktu między Polakami i Litwinami dotyczącego realizacji postanowień unii z 1386 r. Uczeń potrafi: · scharakteryzować stanowisko polskiej i litewskiej szlachty oraz litewskich magnatów wobec nowej unii, · wskazać korzyści nowej unii dla Polaków i Litwinów. |
Uczeń zna: · okoliczności zwołania polsko-litewskiego sejmu do Lublina. Uczeń rozumie: · pojęcie: polonizacja. Uczeń potrafi: · omówić przebieg obrad sejmu w Lublinie, · scharakteryzować funkcjonowanie nowej unii łączącej Polskę i Litwę. |
Uczeń rozumie: · z czego wynikają różnice w ocenie unii lubelskiej przez Polaków i Litwinów. Uczeń potrafi: · dokonać oceny unii lubelskiej. |
10. Bezkrólewie i wolna elekcja |
Uczeń zna: · postać: Henryka Walezego. Uczeń rozumie: · pojęcia: wolna elekcja, absolutyzm, artykuły henrykowskie. Uczeń potrafi: · wyjaśnić zasady, na jakich przeprowadzano wolną elekcję. |
Uczeń zna: · główne narodowości zamieszkujące Rzeczpospolitą w XVI w., · postanowienia konfederacji warszawskiej i artykułów henrykowskich. Uczeń rozumie: · pojęcia: konfederacja warszawska, pacta conventa. Uczeń potrafi: · wskazać różnice między artykułami henrykowskimi i pacta conventa. |
Uczeń zna: · daty: 1573, 1574. Uczeń rozumie: · pojęcia: konfederacje wojewódzkie, interreks. Uczeń potrafi: · wyjaśnić, z czego wynikała uprzywilejowana pozycja stanu szlacheckiego, · przedstawić organizację państwa w okresie bezkrólewia. |
Uczeń rozumie: · znaczenie aktu konfederacji warszawskiej. Uczeń potrafi: · scharakteryzować Rzeczpospolitą w drugiej połowie XVI w., · opisać przebieg pierwszej wolnej elekcji, · wyjaśnić, dlaczego każdy władca zobowiązywał się do przestrzegania artykułów henrykowskich. |
Uczeń potrafi: · wyjaśnić, z czego wynikały obawy szlachty przed nowo wybranym władcą, · omówić panowanie Henryka Walezego, · dokonać bilansu korzyści i strat wynikających z funkcjonowania wolnej elekcji. |
11. Panowanie Stefana Batorego |
Uczeń zna: · postacie: Stefana Batorego, Jana Zamoyskiego. Uczeń potrafi: · wyjaśnić przyczyny konfliktu między Litwą a Moskwą. |
Uczeń zna: · datę: 1576, · postać: Anny Jagiellonki. Uczeń rozumie: · zagrożenia dla państwa polsko-litewskiego wynikające z podwójnej elekcji. Uczeń potrafi: · dostrzec rolę, jaką za panowania Batorego odgrywał Jan Zamoyski, · przedstawić główny cel polityki zagranicznej Moskwy za panowania Iwana IV Groźnego. |
Uczeń zna: · daty: 1577–1582, 1582. Uczeń potrafi: · opisać sytuację panującą w Rzeczpospolitej po ucieczce Henryka Walezego, · scharakteryzować Stefana Batorego, · przedstawić przebieg wojny z Moskwą, · wskazać na mapie najważniejsze wydarzenia związane z przebiegiem wojny z Moskwą. |
Uczeń zna: · postacie: Iwana IV Groźnego, Maksymiliana II, Uczeń rozumie: · pojęcia: piechota wybraniecka, car, „trzeci Rzym”. Uczeń potrafi: · przedstawić najważniejsze dokonania Stefana Batorego w polityce wewnętrznej, · omówić działalność Jana Zamoyskiego, · ocenić postać i dokonania Stefana Batorego. |
Uczeń potrafi: · przedstawić dzieje Rusi do XVI w., · scharakteryzować państwo moskiewskie w okresie rządów Iwana IV Groźnego, · zanalizować obraz Batory pod Pskowem. |
Rzeczpospolita w XVII wieku |
|||||
12. Wojny ze Szwecją i z Moskwą |
Uczeń zna: · postać: Zygmunta III Wazy, · lata panowania dynastii Wazów w Polsce. Uczeń rozumie: · dlaczego elekcja z 1587 r. zakończyła się wojną domową. |
Uczeń zna: · datę: 1587, · postacie: Jana Karola Chodkiewicza, Stanisława Żółkiewskiego, · warunki rozejmu kończącego wojnę z Moskwą. Uczeń rozumie: · pojęcie: hetman, · motywy, które kierowały polską szlachtą i polskim władcą podczas konfliktu z Moskwą. Uczeń potrafi: · przedstawić najważniejsze wydarzenia konfliktu polsko-szwedzkiego i polsko-moskiewskiego, · zlokalizować na mapie wydarzenia i miejsca związane z wojną polsko- -szwedzką i polsko- -moskiewską. |
Uczeń zna: · daty: 1600–1611, 1605, 1609, 1610, 1618. Uczeń potrafi: · opowiedzieć o przebiegu elekcji po śmierci Stefana Batorego, · wyjaśnić przyczyny wybuchu wojny Rzeczpospolitej ze Szwecją, · wyjaśnić, co zadecydowało o polskim zwycięstwie pod Kircholmem. |
Uczeń zna: · postać: Dymitra Samozwańca Uczeń rozumie: · pojęcia: wielka smuta, dymitriada. Uczeń potrafi: · scharakteryzować politykę władców Szwecji, · dostrzec wpływ konfliktu Rzeczpospolitej z Moskwą na relacje między mieszkańcami obu państw. |
Uczeń potrafi: · scharakteryzować sytuację w państwie moskiewskim po śmierci Iwana IV Groźnego, · ocenić postępowanie Polaków na terenie państwa moskiewskiego, · zanalizować obraz i na jego podstawie przedstawić przebieg bitwy pod Kłuszynem. |
13. Konflikty z Turcją i ze Szwecją |
Uczeń potrafi: · wyjaśnić, kim byli Kozacy, · dostrzec przesłanki, które wskazywały, że zakończył się złoty wiek. |
Uczeń rozumie: · pojęcia: Zaporoże, srebrny wiek. Uczeń potrafi: · przedstawić najważniejsze wydarzenia konfliktu polsko-tureckiego oraz konfliktu polsko- -szwedzkiego w latach 1626–1629, · zlokalizować na mapie wydarzenia i miejsca związane z wojną polsko- -turecką oraz z konfliktem polsko- -szwedzkim 1626–1629. |
Uczeń zna: · daty: 1620, 1621, 1626, 1627, 1629, · postać: Gustawa V Adolfa, · warunki pokoju kończącego wojnę z Turcją i rozejmu ze Szwecją zawartego w 1629 r. Uczeń potrafi: · scharakteryzować relacje między Rzeczpospolitą i Turcją w XVI w., · wyjaśnić, co oznaczały dla Rzeczpospolitej warunki rozejmu podpisanego w 1629 r. |
Uczeń zna: · postać: Stanisława Koniecpolskiego. Uczeń rozumie: · czynniki, które zadecydowały o sukcesach Szwedów. Uczeń potrafi: · przedstawić okoliczności, w których doszło do wybuchu wojny z Turcją, · określić, jaki wpływ na sytuację Rzeczpospolitej miały konflikty, w których uczestniczyła w pierwszej połowie XVII w. |
Uczeń potrafi: · zanalizować obrazy i na tej podstawie zaprezentować przebieg bitwy pod Cecorą i Chocimiem, · ocenić postać i dokonania Zygmunta III Wazy. |
14. Powstanie Chmielnickiego |
Uczeń zna: · datę: 1648, · postacie: Bohdana Chmielnickiego, Władysława IV Wazy, Jana II Kazimierza. Uczeń rozumie: · przyczyny niechęci mieszkańców Ukrainy do Polaków. |
Uczeń zna: · bezpośrednią przyczynę wybuchu powstania na Ukrainie. Uczeń potrafi: · przedstawić plany polityczne Władysława IV Wazy, · wyjaśnić przyczyny klęski Polaków w pierwszej fazie powstania na Ukrainie. |
Uczeń zna: · daty: 1635, 1649, 1651, 1654, · postać: Jeremiego Wiśniowieckiego, · warunki rozejmu ze Szwecją z 1635 r., · główne żądania szlachty ukraińskiej w okresie rządów Władysława IV Wazy. Uczeń potrafi: · przedstawić skutki przyłączenia Ukrainy do Polski, · dostrzec przyczyny niezadowolenia Kozaków nierejestrowych. |
Uczeń zna: · warunki ugody Zborowskiej i postanowienia ugody w Perejasławiu. Uczeń rozumie: · pojęcie: rejestr Kozaków, · związek między przebiegiem powstania a żądaniami Chmielnickiego, · dlaczego do konfliktu między Polakami a Kozakami wmieszała się Moskwa. Uczeń potrafi: · przedstawić najważniejsze wydarzenia powstania na Ukrainie, · zlokalizować na mapie wydarzenia i miejsca związane z powstaniem na Ukrainie. |
Uczeń potrafi: · wyjaśnić, dlaczego ugoda zborowska nie zakończyła konfliktu polsko-ukraińskiego, · wyjaśnić znaczenie ugody w Perejasławiu dla polskiej polityki na Ukrainie, · wyjaśnić, dlaczego Polacy i Kozacy doprowadzili do wybuchu powstania. |
15. Potop |
Uczeń zna: · daty: 1655–1660, · postacie: Stefana Czarnieckiego, Augustyna Kordeckiego. Uczeń rozumie: · pojęcia: potop, wojna szarpana, · dlaczego oblężenie Jasnej Góry stało się punktem zwrotnym wojny ze Szwecją. |
Uczeń zna: · uczestników i przyczyny konfliktu o panowanie nad Morzem Bałtyckim. Uczeń potrafi: · przedstawić okoliczności, w jakich doszło do szwedzkiego ataku na Rzeczpospolitą w 1655 r., · zlokalizować na mapie wydarzenia i miejsca związane z wojną polsko- -szwedzką. |
Uczeń zna: · warunki pokoju w Oliwie, ugody hadziackiej i rozejmu w Andruszowie. Uczeń rozumie: · pojęcie: śluby lwowskie, · przyczyny, które skłoniły polską szlachtę do popierania króla szwedzkiego. Uczeń potrafi: · wyjaśnić postawy polskiej szlachty w pierwszym etapie wojny ze Szwecją, · przedstawić przebieg oblężenia Jasnej Góry, · dostrzec wpływ postawy wojsk szwedzkich na zmianę stosunku polskiego społeczeństwa do Szwedów. |
Uczeń zna: · daty: 1654–1667, 1656, 1657, 1658, 1660, 1667, · postacie: Karola X Gustawa, Janusza Radziwiłła. Uczeń rozumie: · związek między zawarciem ugody w Perejasławiu a wybuchem wojny Rzeczpospolitej z Moskwą. Uczeń potrafi: · przedstawić najważniejsze wydarzenia konfliktu polsko-moskiewskiego, · przedstawić okoliczności, w jakich doszło do wznowienia wojny z Moskwą. |
Uczeń rozumie: · dlaczego ugoda hadziacka nie mogła spełnić pokładanych w niej nadziei. Uczeń potrafi: · znaczenie decyzji podjętej przez Jana Kazimierza wobec elektora brandenburskiego, · ocenić wpływ wojen prowadzonych ze Szwecją i Moskwą na dalsze losy Rzeczpospolitej. |
16. Kryzys Rzeczpospolitej |
Uczeń rozumie: · pojęcia: magnateria, liberum veto. Uczeń potrafi: · wymienić główne przyczyny słabości Rzeczpospolitej. |
Uczeń zna: · datę: 1668, · główne postulaty programu reform Jana Kazimierza. Uczeń rozumie: · pojęcie: „złota wolność”. Uczeń potrafi: · przedstawić wpływ, jaki miało na państwo nadużywanie liberum veto, · wyjaśnić, komu służyło zrywanie sejmów. |
Uczeń zna: · okoliczności, w jakich doszło do użycia po raz pierwszy zasady liberum veto. Uczeń rozumie: · pojęcia: dewaluacja, zasada jednomyślności (jednozgodności), zasada jedności, rokosz, · jakie czynniki doprowadziły do wzrostu znaczenia magnaterii. Uczeń potrafi: · dostrzec wpływ wojen w XVII w. na odejście szlachty od przestrzegania zasad tolerancji religijnej, · scharakteryzować polską magnaterię w XVII w., · wyjaśnić, z czego wynikała zasada jednomyślności. |
Uczeń zna: · daty: 1652, 1658, 1665, 1666, · postać: Jerzego Lubomirskiego. Uczeń potrafi: · przedstawić najważniejsze skutki wojen prowadzonych przez Rzeczpospolitą w latach 1648–1667, · wyjaśnić, z czego wynikały różne postawy magnaterii w XVII w., · dostrzec związek między wzrostem znaczenia magnaterii a paraliżem pracy sejmu. |
Uczeń potrafi: · scharakteryzować działalność polskiego sejmu w XVII i XVIII w., · przedstawić reakcję szlachty na projekt reform państwa zaproponowany przez Jana Kazimierza, · ocenić sytuację Rzeczpospolitej w drugiej połowie XVII w. |
17. Wojny z Turcją |
Uczeń zna: · daty: 1674, 1683, · postać: Jana III Sobieskiego. Uczeń rozumie: · co zadecydowało o wyborze Jana Sobieskiego na króla Rzeczpospolitej. |
Uczeń zna: · postać: Michała Korybuta Wiśniowieckiego. Uczeń rozumie: · pojęcie: odsiecz Wiednia. Uczeń potrafi: · dostrzec wpływ liberum veto na sytuację Rzeczpospolitej w czasie konfliktu z Turcją. |
Uczeń zna: · daty: 1669, 1672, 1673, 1699, · warunki pokoju w Buczaczu, rozejmu w Żurawnie i pokoju w Karłowicach. Uczeń rozumie: · pojęcie: jasyr, · co oznaczało dla Rzeczpospolitej podpisanie pokoju w Buczaczu, · dlaczego doszło do wznowienia wojny z Turcją. Uczeń potrafi: · przedstawić okoliczności, w jakich doszło do wybuchu wojny z Turcją, · opisać reakcję polskiej szlachty na warunki pokoju w Buczaczu, · przedstawić przebieg odsieczy Wiednia. |
Uczeń zna: · postać: Kara Mustafy. Uczeń rozumie: · pojęcie: wielki wezyr. Uczeń potrafi: · przedstawić okoliczności elekcji z 1669 r., · przedstawić przebieg działań zbrojnych prowadzonych przez Turcję w 1683 r., · przedstawić sytuację wewnętrzną Rzeczpospolitej w okresie rządów Jana III Sobieskiego. |
Uczeń potrafi: · opisać organizację państwa tureckiego, · opisać sytuację Rzeczpospolitej pod rządami Michała Korybuta Wiśniowieckiego, · dostrzec znaczenie tej bitwy dla dalszego przebiegu konfliktu z Turcją, · ocenić postać i dokonania Jana III Sobieskiego. |
18. Barok i sarmatyzm |
Uczeń zna: · główne przyczyny słabości Rzeczpospolitej w XVII w. Uczeń rozumie: · pojęcie: sarmatyzm. Uczeń potrafi: · wymienić główne cechy ideologii sarmackiej. |
Uczeń rozumie: · pojęcie: barok. Uczeń potrafi: · podać przykłady budowli barokowych na ziemiach polskich, w tym we własnym regionie. |
Uczeń zna: · datę: 1568, · ramy chronologiczne epoki baroku. Uczeń rozumie: · pojęcia: lęk przed pustką, światłocień. Uczeń potrafi: · scharakteryzować architekturę, rzeźbę i literaturę baroku, · scharakteryzować polskie malarstwo barokowe, · dostrzec wpływ sarmatyzmu na postawę polskiej szlachty wobec sytuacji wewnętrznej Rzeczpospolitej w XVII w. |
Uczeń zna: · postacie: Giovanniego Lorenza Berniniego, Rembrandta, Jana Andrzeja Morsztyna. Uczeń rozumie: · związek między wzrostem religijności Europejczyków a pojawieniem się baroku. Uczeń potrafi: · scharakteryzować sytuację w Europie w XVII w. |
Uczeń zna: · okoliczności, w jakich doszło do narodzin baroku. Uczeń potrafi: · wyjaśnić, dlaczego na przełomie XVI i XVII w. zakończył się renesans. |
Europa i Ameryka w XVII i XVIII wieku |
|||||
19. Absolutyzm we Francji |
Uczeń zna: · postać: Ludwika XIV. Uczeń rozumie: · pojęcie: absolutyzm. Uczeń potrafi: · wyjaśnić, jaką rolę w absolutyzmie odgrywał monarcha. |
Uczeń rozumie: · pojęcia: monarchia absolutna. Uczeń potrafi: · wymienić najważniejsze skutki rządów Ludwika XIV. |
Uczeń zna: · daty: 1572, 1598, · postacie: Henryka IV, Richelieu, · postanowienia edyktu nantejskiego. Uczeń rozumie: · pojęcia: hugenoci, edykt nantejski, noc św. Bartłomieja. Uczeń potrafi: · scharakteryzować sytuację religijną we Francji w drugiej połowie XVI w., · opisać wygląd pałacu w Wersalu. |
Uczeń zna: · daty: 1661, 1685, · postacie: Jeana Baptiste’a Colberta, Moliera, · cele polityki Richelieu. Uczeń rozumie: · pojęcie: racja stanu, · czym charakteryzowała się polityka gospodarcza Francji w okresie rządów Ludwika XIV. Uczeń potrafi: · przedstawić działania polityczne podjęte przez kardynała Richelieu, · scharakteryzować absolutyzm Ludwika XIV, · omówić politykę zagraniczną Francji epoki Ludwika XIV, · przedstawić dokonania kultury francuskiej epoki Ludwika XIV. |
Uczeń potrafi: · zanalizować obraz Okropności nocy św. Bartłomieja, · ocenić, kto osiągnąłby korzyść z celów, do których realizacji dążył kardynał Richelieu (PP), · przedstawić dokonania Francji Ludwika XIV w dziedzinie wojskowości, · określić wpływ na państwo decyzji o odwołaniu edyktu nantejskiego, · dokonać bilansu rządów Ludwika XIV. |
20. Monarchia parlamentarna w Anglii |
Uczeń zna: · postać: Karola I Stuarta, · ramy chronologiczne rewolucji angielskiej. Uczeń rozumie: · pojęcie: monarchia parlamentarna, Uczeń potrafi: · wyjaśnić, czym charakteryzowała się angielska monarchia parlamentarna. |
Uczeń zna: · postać: Olivera Cromwella, · organizację parlamentu angielskiego, · cele polityki Karola I Stuarta. Uczeń rozumie: · pojęcia: Izba Lordów, Izba Gmin, · przyczyny konfliktu między królem i parlamentem. |
Uczeń zna: · daty: 1649, 1660. Uczeń rozumie: · pojęcia: purytanie, chwalebna rewolucja. Uczeń potrafi: · wyjaśnić, z czego wynikały trudności Karola I Stuarta w realizacji jego celów politycznych, · przedstawić okoliczności, w jakich doszło do wybuchu rewolucji w Anglii, · wymienić najważniejsze wydarzenia związane z przebiegiem rewolucji w Anglii, · wskazać na mapie najważniejsze wydarzenia związane z walką między królem i parlamentem. |
Uczeń zna: · daty: 1588, 1689, · postacie: Karola I Stuarta, Wilhelma III Orańskiego, · okoliczności, w jakich doszło do restauracji monarchii w Anglii, · najważniejsze postanowienia zawarte w Deklaracji praw. Uczeń rozumie: · pojęcia: Armia Nowego Wzoru, lord protektor, Deklaracja praw, · przyczyny, które doprowadziły do restauracji monarchii w Anglii. Uczeń potrafi: · wyjaśnić okoliczności, w jakich doszło do aresztowania i skazania Karola I Stuarta na śmierć, · scharakteryzować rządy Olivera Cromwella. |
Uczeń zna: · postacie: Elżbiety I Wielkiej, Williama Shakespeare’a. Uczeń rozumie: · pojęcia: czasy elżbietańskie, Wielka Armada. Uczeń potrafi: · scharakteryzować czasy elżbietańskie, · porównać i ocenić absolutyzm oraz monarchię parlamentarną na przykładzie Francji Ludwika XIV i Anglii po 1689 r. |
21. Oświecenie w Europie |
Uczeń zna: · postacie: Jeana- -Jacques’a Rousseau, Monteskiusza, · najważniejsze odkrycia i wynalazki XVIII w. Uczeń rozumie: · pojęcia: oświecenie, umowa społeczna, trójpodział władzy. Uczeń potrafi: · wyjaśnić, na czym polegała idea umowy społecznej i trójpodziału władzy. |
Uczeń zna: · elementy starego ładu. Uczeń rozumie: · pojęcie: stary ład. Uczeń potrafi: · wyjaśnić, które grupy społeczne mogły się sprzeciwiać staremu ładowi, · wyjaśnić, na czym opierała się nowożytna nauka. |
Uczeń zna: · postacie: Beniamina Franklina, braci Montgolfier, Denisa Diderota, Woltera, · ramy chronologiczne epoki oświecenia. Uczeń rozumie: · pojęcia: filozofowie, deizm. Uczeń potrafi: · scharakteryzować sytuację polityczną i społeczną Europy starego ładu, · przedstawić najważniejsze poglądy filozofów oświecenia. |
Uczeń rozumie: · pojęcia: Wielka encyklopedia francuska, powiastki filozoficzne, klasycyzm. Uczeń potrafi: · wyjaśnić, w jakim celu powstała Wielka encyklopedia francuska, · przedstawić najważniejsze osiągnięcia epoki oświecenia w literaturze, architekturze i sztuce. |
Uczeń potrafi: · ocenić wpływ nauki na życie i sposób myślenia ludzi żyjących w XVIII w. |
22. Nowe potęgi w Europie |
Uczeń rozumie: · pojęcie: absolutyzm oświecony. Uczeń potrafi: · wskazać na mapie położenie Rosji, Prus i Austrii. |
Uczeń zna: · postać: Katarzyny II Wielkiej. Uczeń potrafi: · wymienić główne działania cara zmierzające do unowocześnienia Rosji, · wskazać na mapie obszary, o które Rosja, Prusy i Austria powiększyły się w ciągu XVIII w. |
Uczeń rozumie: · pojęcia: manufaktura, Królestwo Prus, · dlaczego Piotra I nazwano Wielkim. Uczeń potrafi: · wyjaśnić, jak doszło do uniezależnienia się Prus Książęcych od Polski. |
Uczeń zna: · daty: 1689, 1701, · postacie: Piotra I Wielkiego, Fryderyka II Wielkiego, Marii Teresy, Józefa II. Uczeń rozumie: · pojęcie: militaryzm, · zagrożenia dla Rzeczpospolitej związane z reformami państw sąsiednich prowadzonych w duchu oświeconego absolutyzmu. Uczeń potrafi: · wyjaśnić, na czym polegało zacofanie Rosji na początku rządów Piotra I, · przedstawić główne reformy Katarzyny II Wielkiej, Fryderyka II Wielkiego, Marii Teresy i Józefa II. |
Uczeń potrafi: · opisać okoliczności powstania Sankt Petersburga, · przedstawić uzbrojenie i umundurowanie żołnierzy armii pruskiej, · scharakteryzować politykę dynastyczną Habsburgów, · ocenić, w czyim interesie władcy Rosji, Prus i Austrii prowadzili reformy w duchu oświeconego absolutyzmu. |
23. Powstanie Stanów Zjednoczonych |
Uczeń zna: · postacie: Tadeusza Kościuszki, Kazimierza Pułaskiego. Uczeń rozumie: · pojęcia: Indianie, Deklaracja niepodległości. Uczeń potrafi: · wskazać idee oświecenia, na które powołali się autorzy Deklaracji niepodległości i Konstytucji Stanów Zjednoczonych. |
Uczeń zna: · datę: 4 lipca 1776, · postać: Jerzego Waszyngtona. Uczeń potrafi: · przedstawić polski wkład w walkę o niepodległość Stanów Zjednoczonych. |
Uczeń zna: · datę: 1783, 1787, 1791, · główne zasady polityki prowadzonej przez rząd brytyjski wobec kolonii, · ramy chronologiczne amerykańskiej wojny o niepodległość. Uczeń rozumie: · pojęcia: Korona Brytyjska, bostońska „herbatka”. Uczeń potrafi: · przedstawić okoliczności, w jakich doszło do wybuchu amerykańskiej wojny o niepodległość, · wymienić czynniki, które umożliwiły Amerykanom odniesienie zwycięstwa, · wskazać na mapie najważniejsze miejsca związane z amerykańską wojną o niepodległość. |
Uczeń zna: · daty: 1773, 1781, · przykładowe prawa zapisane w Karcie praw. Uczeń rozumie: · pojęcia: Kongres, Karta praw. Uczeń potrafi: · wyjaśnić, jak doszło do powstania kolonii angielskich w Ameryce Północnej, · wymienić najważniejsze etapy konfliktu między rządem brytyjskim a kolonistami, · wymienić najważniejsze wydarzenia amerykańskiej wojny o niepodległość. |
Uczeń rozumie: · na czym polega system prezydencki. Uczeń potrafi: · wyjaśnić znaczenie Deklaracji niepodległości, · scharakteryzować ustrój Stanów Zjednoczonych, · ocenić wpływ idei oświecenia na powstanie państwa amerykańskiego oraz na jego ustrój polityczny. |
24. Początek rewolucji francuskiej |
Uczeń zna: · datę: 14 lipca 1789, · postać: Ludwika XVI, · prawa zagwarantowane w Deklaracji praw człowieka i obywatela. Uczeń rozumie: · pojęcia: rewolucja francuska, Deklaracja praw człowieka i obywatela, prawa człowieka. Uczeń potrafi: · dostrzec wpływ idei oświeceniowych na Deklarację praw człowieka i obywatela. |
Uczeń zna: · ramy chronologiczne rewolucji francuskiej. Uczeń rozumie: · pojęcie: burżuazja. Uczeń potrafi: · wyjaśnić przyczyny niezadowolenia społecznego we Francji. |
Uczeń rozumie: · pojęcia: Stany Generalne, Zgromadzenie Narodowe, Bastylia. Uczeń potrafi: · wyjaśnić, dlaczego stan trzeci ogłosił się Zgromadzeniem Narodowym, · opisać okoliczności, w jakich doszło do zburzenia Bastylii. |
Uczeń rozumie: · pojęcie: wielka trwoga. Uczeń potrafi: · scharakteryzować strukturę społeczną Francji w XVIII w., · przedstawić sytuację panującą we Francji przed wybuchem rewolucji, · opisać wydarzenia wielkiej trwogi. |
Uczeń potrafi: · zanalizować Deklarację praw człowieka i obywatela pod kątem zawartych w niej zasad dotyczących organizacji państwa i społeczeństwa, · ocenić znaczenie Deklaracji praw człowieka i obywatela. |
25. Od monarchii konstytucyjnej do republiki |
Uczeń zna: · postać: Maksymiliana Robespierre’a. Uczeń rozumie: · pojęcia: jakobini, wielki terror. Uczeń potrafi: · wyjaśnić, jak funkcjonowała Francja w okresie wielkiego terroru. |
Uczeń rozumie: · przesłanie hasła „wolność, równość, braterstwo”. Uczeń potrafi: · wyjaśnić, w jakich okolicznościach Francja stała się republiką. |
Uczeń zna: · daty: 1790, 1791, 1792, 1793, 1794. Uczeń rozumie: · pojęcia: prawica, lewica, centrum, Komitet Ocalenia Publicznego, trybunał rewolucyjny, Ustawa o duchowieństwie, monarchia konstytucyjna. Uczeń potrafi: · przedstawić najważniejsze wydarzenia związane z przebiegiem rewolucji francuskiej, · wyjaśnić, na czym polegał podział w parlamencie francuskim po 1791 r., · przedstawić skutki egzekucji Ludwika XVI, · dostrzec przyczyny popularności jakobinów. |
Uczeń zna: · najważniejsze zasady zawarte w konstytucji francuskiej. Uczeń rozumie: · pojęcia: powstanie w Wandei. Uczeń potrafi: · przedstawić organizację państwa francuskiego po uchwaleniu konstytucji, · omówić okoliczności wybuchu wojny między Francją a Prusami i Austrią, · przedstawić sytuację polityczną i militarną Francji w okresie istnienia republiki. |
Uczeń potrafi: · scharakteryzować ewolucję stosunku rewolucjonistów do Kościoła katolickiego, · wyjaśnić, co zawierała Ustawa o duchowieństwie, · zanalizować XVIII-wieczne rysunki propagandowe związane z rewolucją francuską, · dostrzec jednostronność oceny osiągnięć rewolucji zawartą w tych rysunkach, · ocenić dokonania rewolucji francuskiej. |
Ostatnie stulecie I Rzeczpospolitej |
|||||
26. Czasy saskie |
Uczeń zna: · daty: 1697, 1733, · postacie: Augusta II Sasa, Stanisława Leszczyńskiego, Augusta III Sasa, · ramy chronologiczne czasów saskich. Uczeń rozumie: · pojęcia: czasy saskie. |
Uczeń zna: · postać: Stanisława Konarskiego, · tytuły rozpraw politycznych dotyczących reform państwa polskiego. Uczeń potrafi: · przedstawić plany polityczne władcy Saksonii po elekcji na króla Rzeczpospolitej, · wyjaśnić przyczyny konfliktu między szlachtą a królem Augustem II. |
Uczeń zna: · datę: 1717, · postanowienia sejmu niemego. Uczeń rozumie: · pojęcie: sejm niemy. Uczeń potrafi: · wyjaśnić, na czym polegała szkodliwość działań podejmowanych w czasie trzeciej wojny północnej przez Augusta II i Stanisława Leszczyńskiego, · scharakteryzować projekty reform ustrojowych Stanisława Leszczyńskiego i Stanisława Konarskiego. |
Uczeń zna: · daty: 1700, 1709, · postać: Karola XII. Uczeń rozumie: · pojęcie: Collegium Nobilium, · w jaki sposób Rzeczpospolita stała się państwem zależnym od Rosji. Uczeń potrafi: · przedstawić przebieg elekcji w 1697 r., · scharakteryzować Saksonię pod panowaniem Sasów, · przedstawić przebieg elekcji w 1733 r., · wyjaśnić, w jakim celu powstało Collegium Nobilium. |
Uczeń rozumie: · pojęcie: pijarzy. Uczeń potrafi: · wyjaśnić okoliczności wybuchu trzeciej wojny północnej i przedstawić przebieg konfliktu, · przedstawić skutki trzeciej wojny północnej dla Rzeczpospolitej, · scharakteryzować sytuację polityczną, gospodarczą, społeczną i kulturalną Rzeczpospolitej w czasach Augusta III, · ocenić czasy saskie. |
27. Ostatni król Polski |
Uczeń zna: · datę: 1772, · postać: Stanisława Augusta Poniatowskiego, · państwa uczestniczące w I rozbiorze Polski. Uczeń potrafi: · wskazać na mapie tereny odebrane Rzeczpospolitej w trakcie I rozbioru. |
Uczeń zna: · daty: 1764, 1768, · żądania konfederatów barskich. Uczeń rozumie: · przyczyny I rozbioru Polski. Uczeń potrafi: · wymienić główne reformy dokonane przez króla krótko po elekcji, · wyjaśnić przyczyny wybuchu konfederacji barskiej. |
Uczeń zna: · daty: 1765, 1767, · uchwały sejmu podjęte w 1768 r. Uczeń rozumie: · pojęcia: Familia (Czartoryscy), prawa kardynalne, Szkoła Rycerska, Uczeń potrafi: · wyjaśnić, do czego dążyła rodzina Czartoryskich, · wyjaśnić, w jakim celu została założona Szkoła Rycerska, · przedstawić przebieg sejmu w 1767 r., · wyjaśnić, w jaki sposób zaborcy uzasadniali I rozbiór Polski. |
Uczeń zna: · postać: Nikołaja Repnina, Uczeń rozumie: · do czego dążyła Katarzyna II, doprowadzając do utworzenia trzech konfederacji. Uczeń potrafi: · wskazać różnice w dążeniach Familii i władczyni Rosji, · scharakteryzować obszary odebrane Rzeczpospolitej w wyniku I rozbioru. |
Uczeń potrafi: · omówić przebieg konfederacji barskiej, · zanalizować symboliczną wymowę ryciny ukazującej Rzeczpospolitą jako kołacz królewski. |
28. Czasy stanisławowskie |
Uczeń zna: · ramy chronologiczne czasów stanisławowskich, · cele istnienia KEN. Uczeń rozumie: · pojęcie: Komisja Edukacji Narodowej (KEN). |
Uczeń rozumie: · pojęcie: obiady czwartkowe, czasy stanisławowskie. Uczeń potrafi: · wymienić zabytki architektury oświecenia w Polsce, w tym we własnym regionie, · opisać wygląd pałacu Na Wodzie w Łazienkach Królewskich. |
Uczeń zna: · daty: 1765, 1773, · postacie: Tadeusza Rejtana, Hugo Kołłątaja. Uczeń rozumie: · pojęcie: Rada Nieustająca, · przyczyny, które doprowadziły do utworzenia KEN. Uczeń potrafi: · przedstawić okoliczności zwołania sejmu rozbiorowego, · scharakteryzować system edukacji w Rzeczpospolitej przed utworzeniem KEN, · scharakteryzować zmiany wprowadzone w systemie edukacji przez KEN. |
Uczeń zna: · postacie: Juliana Ursyna Niemcewicza, Ignacego Krasickiego, Marcello Bacciarellego, Canaletta. Uczeń rozumie: · pojęcia: klasycyzm. Uczeń potrafi: · przedstawić najważniejsze dokonania polskiego teatru, literatury, architektury, malarstwa i rzeźby w epoce oświecenia, · na przykładzie pałacu Na Wodzie wskazać główne cechy architektury klasycystycznej. |
Uczeń potrafi: · zanalizować symboliczną wymowę obrazu Rejtan – upadek Polski, · scharakteryzować sytuację gospodarczą Rzeczpospolitej w czasach stanisławowskich, · ocenić czasy stanisławowskie. |
29. Konstytucja 3 maja |
Uczeń zna: · datę: 3 maja 1791, · najważniejsze postanowienia Konstytucji 3 maja. Uczeń rozumie: · pojęcia: Sejm Wielki (Czteroletni), Ustawa rządowa. |
Uczeń zna: · programy stronnictw politycznych istniejących w Rzeczpospolitej. Uczeń rozumie: · pojęcia: stronnictwo królewskie, stronnictwo magnackie, stronnictwo patriotyczne, Straż Praw. Uczeń potrafi: · wyjaśnić, jakie zmiany wprowadziła Konstytucja 3 maja. |
Uczeń zna: · daty: 1788, 1788–1792, 1790, · postacie: Stanisława Staszica, Stanisława Małachowskiego, · najważniejsze reformy Sejmu Wielkiego. Uczeń potrafi: · przedstawić okoliczności zwołania sejmu walnego, · przedstawić okoliczności, w jakich doszło do uchwalenia Ustawy rządowej. |
Uczeń potrafi: · scharakteryzować sytuację polityczną Rzeczpospolitej w przededniu Sejmu Wielkiego, · scharakteryzować stosunek Rosji i Prus do Rzeczpospolitej, · porównać ustrój Rzeczpospolitej przed 3 maja 1791 i po tej dacie. |
Uczeń potrafi: · opowiedzieć o przebiegu obrad Sejmu Wielkiego, · ocenić znaczenie Konstytucji 3 maja jako próby ratowania Rzeczpospolitej. |
30. II rozbiór Polski |
Uczeń zna: · datę: 1793, · postać: Tadeusza Kościuszki, · państwa uczestniczące w II rozbiorze Polski. Uczeń rozumie: · znaczenie pojęcia: targowica. Uczeń potrafi: · wskazać na mapie ziemie odebrane Rzeczpospolitej w II rozbiorze. |
Uczeń zna: · postać: Józefa Poniatowskiego, · miejsca głównych bitew w czasie wojny w obronie Konstytucji 3 maja. Uczeń rozumie: · pojęcie: konfederacja targowicka (targowica). Uczeń potrafi: · przedstawić reakcje na uchwalenie Konstytucji 3 maja, · przedstawić najważniejsze wydarzenia związane z przebiegiem wojny w obronie Konstytucji 3 maja. |
Uczeń zna: · datę: 1792, · postać: Ksawerego Branickiego. Uczeń potrafi: · przedstawić okoliczności wybuchu wojny w obronie Konstytucji 3 maja, · porównać stosunek sił między armią polską a rosyjską, · wyjaśnić, dlaczego król przeszedł do obozu konfederatów targowickich. |
Uczeń rozumie: · pojęcie: Order Virtuti Militari, · dlaczego część magnatów oraz Katarzyna II dążyli do obalenia Konstytucji 3 maja. Uczeń potrafi: · wyjaśnić okoliczności, w jakich doszło do ogłoszenia konfederacji targowickiej, · scharakteryzować obszary odebrane Rzeczpospolitej w II rozbiorze. |
Uczeń potrafi: · ocenić postawę magnatów, którzy ogłosili konfederację targowicką, · przedstawić okoliczności zwołania i przebieg sejmu w Grodnie, · ocenić postawę i działalność króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. |
31. Upadek Rzeczpospolitej |
Uczeń zna: · daty: 1794, 1795, · państwa uczestniczące w III rozbiorze Polski, · główne przyczyny upadku Rzeczpospolitej. Uczeń rozumie: · pojęcia: Naczelnik powstania, insurekcja kościuszkowska (powstanie kościuszkowskie), kosynierzy. Uczeń potrafi: · wskazać na mapie ziemie odebrane Rzeczpospolitej w wyniku III rozbioru. |
Uczeń zna: · bezpośrednią przyczynę wybuchu powstania kościuszkowskiego. Uczeń rozumie: · znaczenie polskiego zwycięstwa pod Racławicami, · dlaczego Rzeczpospolita upadła. Uczeń potrafi: · przedstawić najważniejsze wydarzenia związane z przebiegiem powstania kościuszkowskiego, · wskazać na mapie miejsca związane z przebiegiem powstania kościuszkowskiego. |
Uczeń zna: · postanowienia Uniwersału połanieckiego. Uczeń rozumie: · pojęcie: Uniwersał połaniecki. Uczeń potrafi: · przedstawić plany patriotów polskich, · dostrzec przyczyny, które zadecydowały o klęsce masowego poboru do wojska. |
Uczeń zna: · postać: Antoniego Madalińskiego. Uczeń potrafi: · dostrzec przyczyny klęski powstania kościuszkowskiego, · scharakteryzować obszary odebrane Rzeczpospolitej w wyniku III rozbioru. |
Uczeń potrafi: · scharakteryzować sytuację w Polsce po II rozbiorze, · rozróżniać wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny upadku Rzeczpospolitej. |
Okres napoleoński |
|||||
32. Podboje Napoleona |
Uczeń zna: · postać: Napoleona Bonapartego, · cele polityczne Napoleona. Uczeń potrafi: · wyjaśnić, w jaki sposób Napoleon przejął władzę we Francji, · wskazać na mapie zasięg podbojów dokonanych przez Napoleona. |
Uczeń zna: · datę: 1804, · ramy chronologiczne wojen napoleońskich. Uczeń rozumie: · pojęcie: blokada kontynentalna, Uczeń potrafi: · wskazać na mapie miejsca najważniejszych bitew wojen napoleońskich, · przedstawić wpływ wojen napoleońskich na pozycję Francji w Europie. |
Uczeń rozumie: · pojęcia: dyrektoriat, konsulat, konkordat, Kodeks Napoleona. Uczeń potrafi: · przedstawić okoliczności, w jakich dyrektoriat przejął władzę we Francji, · przedstawić działalność Napoleona w okresie konsulatu. |
Uczeń zna: · postanowienia konstytucji francuskiej z 1795 r., · cel powstania Kodeksu Napoleona. Uczeń rozumie: · pojęcie: kampania włoska, · znaczenie Kodeksu Napoleona dla rozwoju prawa. Uczeń potrafi: · scharakteryzować rządy dyrektoriatu, · opisać działalność Napoleona we Włoszech, · określić, jak zmieniało się nastawienie części społeczeństwa francuskiego do polityki podbojów Napoleona, · wyjaśnić, z czego wynikało negatywne nastawienie do Napoleona wśród innych narodów europejskich. |
Uczeń zna: · daty: 1795, 1796, 1799, 1801, 1805, 1806, 1807, · postanowienia pokoju w Tylży. Uczeń rozumie: · związek między planami Napoleona a relacjami między Francją a innymi krajami Europy. Uczeń potrafi: · przedstawić przebieg wojen napoleońskich, · dostrzec zmiany w Europie zachodzące pod wpływem podbojów Napoleona, · przedstawić stosunek sił austriacko-rosyjskich i francuskich przed bitwą pod Austerlitz, · opowiedzieć o przebiegu bitwy pod Austerlitz, · ocenić działania polityczne i wojskowe Napoleona. |
33. Po III rozbiorze Polski |
Uczeń zna: · datę: 1797, · postacie: Jana Henryka Dąbrowskiego, Józefa Wybickiego. Uczeń rozumie: · pojęcie: Mazurek Dąbrowskiego. Uczeń potrafi: · przedstawić działalność Jana Henryka Dąbrowskiego. |
Uczeń rozumie: · na czym polegała tragedia Legionów Polskich. Uczeń potrafi: · wyjaśnić, w jaki sposób sąsiedzi Rzeczpospolitej usprawiedliwiali swój udział w zaborach, · wyjaśnić okoliczności utworzenia Legionów Polskich we Włoszech. |
Uczeń potrafi: · scharakteryzować sytuację panującą w poszczególnych zaborach, · dostrzec przyczyny zaufania, którym Polacy obdarzyli Napoleona. |
Uczeń potrafi: · przedstawić sytuację poszczególnych grup społeczeństwa byłej Rzeczpospolitej pod zaborem rosyjskim, pruskim i austriackim, · opisać losy Legionów Polskich. |
Uczeń potrafi: · scharakteryzować stosunek Napoleona do sprawy polskiej, · przedstawić okoliczności wkroczenia wojsk francuskich na ziemie polskie. |
34. Księstwo Warszawskie |
Uczeń zna: · daty: 1807, 1815, · postać: Józefa Poniatowskiego, · okoliczności powstania Księstwa Warszawskiego. Uczeń rozumie: · powody rozczarowania Polaków Księstwem Warszawskim. Uczeń potrafi: · wskazać na mapie obszar Księstwa Warszawskiego oraz zmiany terytorialne, do jakich doszło w 1809 r. |
Uczeń rozumie: · pojęcie: Wielka Armia. Uczeń potrafi: · wskazać przejawy zależności i niezależności Księstwa Warszawskiego, · wskazać na mapie miejsca najważniejszych bitew wojen napoleońskich. |
Uczeń rozumie: · pojęcie: sto dni Napoleona. Uczeń potrafi: · podać podstawowe informacje na temat Księstwa Warszawskiego, · scharakteryzować ustrój Księstwa Warszawskiego, · wyjaśnić, jak doszło do klęski Napoleona. |
Uczeń rozumie: · pojęcie: bitwa narodów, · z czego wynikała nazwa, jaką Napoleon nadał utworzonemu przez siebie Księstwu. Uczeń potrafi: · wyjaśnić przyczyny wybuchu wojny z Austrią i przedstawić jej przebieg · wyjaśnić przyczyny wybuchu wojny Napoleona z Rosją. |
Uczeń zna: · daty: 1808, 1809, 1812, 1813, · okoliczności, w jakich doszło do szarży polskich żołnierzy pod Somosierrą. Uczeń rozumie: · cel taktyki stosowanej przez Rosjan podczas wojny z Napoleonem, · przyczyny klęski wyprawy Napoleona na Rosję. Uczeń potrafi: · opowiedzieć o bitwach pod Somosierrą i Raszynem, · przedstawić przygotowania Francuzów do wyprawy na Rosję, · opowiedzieć o przebiegu wyprawy na Rosję, · ocenić politykę Napoleona wobec Polaków. |