TEMAT LEKCJI

WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY

Poziom konieczny

ocena dopuszczająca

Poziom podstawowy

ocena dostateczna

Poziom rozszerzający

ocena dobra

Poziom dopełniający

ocena bardzo dobra

Poziom wykraczający ocena celująca

Uczeń:

·  rozumie prosty tekst źródłowy,

·  odczytuje podstawowe dane kartograficzne, wskazuje na mapie wybrane państwa i regiony,

·  posługuje się podręcznikiem,

·  ma ogólną orientację w posługiwaniu się osią czasu, przyporządkowuje datę wiekowi,

Uczeń:

·  podejmuje próby analizy i interpretacji tekstu źródłowego,

·  szereguje poznane wydarzenia w czasie,

·  z niewielką pomocą nauczyciela umiejscawia wydarzenia w przestrzeni (mapa),

·  samodzielnie pracuje z podręcznikiem,

Uczeń:

·             analizuje i interpretuje teksty źródłowe z niewielką pomocą nauczyciela,

·             wykonuje wszystkie rodzaje ćwiczeń związane z tematyką czasu,

·             dobrze posługuje się mapą historyczną i planem, poprawnie odczytuje zawarte w nich informacje,

Uczeń:

·  samodzielnie analizuje i interpretuje teksty źródłowe,

·  bardzo dobrze posługuje się mapą historyczną i planem, poprawnie odczytuje zawarte w nich informacje,

Uczeń:

·  rozwiązuje zadania złożone, problemowe, o podwyższonym stopniu trudności  lub  jest laureatem konkursów międzyszkolnych  (I, II, III miejsce) lub rejonowych, wojewódzkich i ponad wojewódzkich    (I, II, III miejsce lub wyróżnienie)

Początki epoki nowożytnej

1.

Wielkie

odkrycia geograficzne

Uczeń zna:

·  datę: 1492,

·  postać: Krzysztofa Kolumba,

·  przykłady roślin i zwierząt sprowadzonych z Ameryki do Europy i odwrotnie.

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: Indianie,

·  na czym polega znaczenie odkrycia Ameryki oraz drogi morskiej do Indii.

Uczeń potrafi:

·  wyjaśnić, dlaczego Europejczycy dążyli do znalezienia drogi morskiej do Indii,

·  wyjaśnić, na czym polega różnica między celem wyprawy Kolumba a jej ostatecznym efektem.

Uczeń zna:

·  daty: 1498, 1519–1522,

·  postacie: Vasco da Gamy, Ferdynanda Magellana.

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: kolonia,

·  znaczenie przypraw korzennych dla Europejczyków.

Uczeń potrafi:

·  wyjaśnić, dlaczego Europejczycy handlowali z Indiami,

·  wskazać na mapie szlaki wypraw odkrywczych na przełomie XV i XVI w.,

·   na czym polega znaczenie wyprawy Ferdynanda Magellana,

·  wskazać na mapie terytoria opanowane przez Hiszpanów i Portugalczyków.

Uczeń zna:

·  nazwy cywilizacji amerykańskich podbitych przez Europejczyków.

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: przyprawy korzenne, karawela, karaka,

·  wpływ pojawienia się Turków osmańskich na handel Europy z Indiami.

Uczeń potrafi:

·  dostrzec trudności, jakie musieli pokonać Europejczycy, aby doprowadzić do wypraw oceanicznych,

·  opisać odkrycia dokonane przez Krzysztofa Kolumba i Vasco da Gamę,

·  wymienić najważniejsze skutki wielkich odkryć geograficznych z perspektywy Europejczyków i mieszkańców innych kontynentów.

Uczeń zna:

·  datę: 1453,

·  wynalazki, które umożliwiły odbywanie podróży oceanicznych.

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: Daleki Wschód,

·  z czego mogą wynikać różnice w podejściu do znaczenia odkrycia Ameryki.

Uczeń potrafi:

·  przedstawić, w jaki sposób zmiany w nauce i technice umożliwiły organizację wypraw oceanicznych,

·  opisać przebieg wyprawy Ferdynanda Magellana.

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: ludobójstwo.

Uczeń potrafi:

·  opisać wygląd azteckiej stolicy,

·  uzasadnić twierdzenie, że Aztekowie stworzyli zaawansowaną cywilizację,

·  dostrzec tragedię rdzennych mieszkańców Ameryki po przybyciu Europejczyków na kontynent,

·  formułować argumenty w debacie.

2.

Renesans w Europie

Uczeń zna:

·  postać: Leonarda da Vinci.

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: odrodzenie (renesans),

·  znaczenie wynalezienia druku.

Uczeń potrafi:

·  wyjaśnić, za pośrednictwem jakich środków w średniowieczu przekazywano informacje.

Uczeń zna:

·  postacie: Michała Anioła, Rafaela, Erazma z Rotterdamu, Jana Gutenberga, Mikołaja Kopernika, Galileusza.

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: humaniści.

Uczeń potrafi:

·  wyjaśnić, czym się zajmowali humaniści,

·  przedstawić dokonania wybitnych przedstawicieli renesansu,

·  wskazać cechy charakterystyczne sztuki renesansu.

Uczeń zna:

·  datę: ok. 1450.

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: człowiek renesansu, teleskop.

Uczeń potrafi:

·  wymienić czynniki, które zadecydowały o narodzeniu się humanizmu we Włoszech,

·  dokonać charakterystyki wzorca osobowego człowieka renesansu,

·  scharakteryzować stosunek humanistów do człowieka i religii.

Uczeń zna:

·  ramy chronologiczne epoki odrodzenia (renesansu).

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: teoria geocentryczna, teoria heliocentryczna,

·  istotę odkrycia dokonanego przez Kopernika.

Uczeń potrafi:

·  dostrzec różnice w sposobie widzenia człowieka i świata w epoce średniowiecznej i w renesansie,

·  porównać średniowieczne i nowożytne poglądy na temat budowy wszechświata.

Uczeń potrafi:

·  dostrzec związek między rozwojem renesansu a końcem średniowiecznego uniwersalizmu,

·  argumentować w dyskusji dotyczącej znaczenia zmian, jakie zaszły w Europie w XV i XVI w.

3.

Reformacja

w Europie

Uczeń zna:

·  datę: 1517,

·  postać: Marcina Lutra.

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: luteranizm (Kościół luterański), reformacja, kalwinizm (Kościół kalwiński), anglikanizm,

Uczeń potrafi:

·  wskazać obszary, na których rozwinęły się główne wyznania reformowane.

Uczeń zna:

·  postacie: Jana Kalwina, Henryka VIII.

Uczeń rozumie:

·  dlaczego ruch zapoczątkowany przez Lutra został nazwany reformacją.

Uczeń potrafi:

·  określić zasięg reformacji w Europie.

Uczeń zna:

·  daty: 1534, 1555,

·  główne różnice między katolicyzmem a luteranizmem,

·  postanowienie pokoju w Augsburgu.

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: protestanci,

·  przyczyny sukcesu luteranizmu w Niemczech.

Uczeń potrafi:

·  dostrzec rolę druku w rozpowszechnianiu informacji o poglądach Lutra,

·  przedstawić okoliczności, w jakich doszło do powstania anglikanizmu.

Uczeń zna:

·  datę: 1536,

·  główne założenia kalwinizmu i anglikanizmu.

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: nepotyzm, kaznodzieja, Rzesza,

·  związek między założeniami kalwinizmu a sytuacją materialną jego wyznawców.

Uczeń potrafi:

·  wyjaśnić okoliczności, w jakich doszło do reformacji,

·  scharakteryzować poglądy Marcina Lutra i Jana Kalwina,

·  przedstawić wpływ reformacji na sytuację w Niemczech.

Uczeń potrafi:

·  przedstawić sytuację panującą w Kościele katolickim na przełomie XV i XVI w.,

·  ocenić sposób zakończenia wojen religijnych w Niemczech,

·  sformułować wniosek na temat możliwych reakcji Kościoła katolickiego na reformację,

·  wyjaśnić, jakie ludzkie słabości sprawiły, że próba zreformowania Kościoła doprowadziła do wojen i przelewu krwi.

4.

Reforma

Kościoła katolickiego

Uczeń zna:

·  postanowienia soboru trydenckiego.

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: sobór trydencki, kontrreformacja,

·  przyczyny zwołania soboru trydenckiego.

Uczeń zna:

·  postać: Ignacego Loyoli,

·  cele istnienia zakonu jezuitów.

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: jezuici (Towarzystwo Jezusowe), Indeks ksiąg zakazanych.

Uczeń potrafi:

·  wskazać przykłady dzieł, które znalazły się na Indeksie ksiąg zakazanych.

Uczeń zna:

·  datę: 1534, 1542,

1545–1563, 1559.

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: Tradycja, Święte Oficjum, inkwizycja, kolegia jezuickie,

·  na czym polega dwojakość znaczenia pojęcia kontrreformacja.

Uczeń potrafi:

·  wyjaśnić, dlaczego niektóre dzieła znalazły się na Indeksie ksiąg zakazanych,

·  opisać okoliczności powstania zakonu jezuitów,

·  przedstawić działalność jezuitów.

Uczeń zna:

·  postać: Giordana Bruna,

·  przyczyny końca średniowiecznego uniwersalizmu.

Uczeń rozumie:

·  dlaczego humanizm i reformacja stały w sprzeczności ze średniowiecznym uniwersalizmem.

Uczeń potrafi:

·  przedstawić działalność Świętego Oficjum,

·  opisać przypadek Giordana Bruna i Galileusza,

·  określić, w jakim stopniu sobór trydencki i inkwizycja zrealizowały cel, jakim było powstrzymanie reformacji.

Uczeń potrafi:

·  ocenić dokonania soboru trydenckiego,

·  ustosunkować się do argumentów dotyczących niesprawiedliwej oceny działalności inkwizycji,

·  ocenić działalność inkwizycji oraz jezuitów,

·  argumentować w dyskusji o sukcesie lub porażce działalności kontrreformacyjnej Kościoła katolickiego.

Złoty wiek

5.

Czasy zygmuntowskie

Uczeń zna:

·  datę: 1572,

·  postacie: Zygmunta I Starego, Zygmunta II Augusta, Bony,

·  ramy chronologiczne czasów zygmuntowskich i złotego wieku.

Uczeń rozumie:

·  znaczenie pojęcia: złoty wiek.

Uczeń potrafi:

·  wyjaśnić, w czym przejawiał się złoty wiek w dziejach państwa polsko-

-litewskiego.

Uczeń zna:

·  datę: 1525,

·  postać: Albrechta Hohenzollerna.

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: hołd pruski.

Uczeń potrafi:

·  przedstawić okoliczności, w jakich wygasła dynastia Jagiellonów,

·  wymienić państwa rywalizujące o Inflanty.

Uczeń zna:

·  postać: Barbary Radziwiłłówny.

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: Inflanty.

Uczeń potrafi:

·  opisać działalność królowej Bony,

·  scharakteryzować politykę prowadzoną przez Zygmunta I Starego,

·  wskazać na mapie najważniejsze wydarzenia związane z polityką prowadzoną przez Zygmunta I Starego i Zygmunta II Augusta.

Uczeń zna:

·  daty: 1561, 1563–1570.

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: zakon kawalerów mieczowych,

·  znaczenie hołdu pruskiego dla państwa polsko-litewskiego.

Uczeń potrafi:

·  przedstawić okoliczności wznowienia konfliktu między Polską a zakonem krzyżackim,

·  omówić przebieg wojny polsko-krzyżackiej,

·  przedstawić okoliczności wybuchu pierwszej wojny północnej,

·  wyjaśnić, jak zakończyła się pierwsza wojna północna.

Uczeń potrafi:

·  zinterpretować symbolikę obrazu Hołd pruski,

·  omówić politykę Zygmunta I Starego wobec Imperium Osmańskiego i Mazowsza,

·  zinterpretować obraz Śmierć Zygmunta Augusta w Knyszynie,

·  ocenić politykę prowadzoną przez Zygmunta I Starego i Zygmunta II Augusta,

·  uzasadnić, że okres panowania dwóch ostatnich Jagiellonów jest słusznie zaliczany do złotego wieku Polski i Litwy.

6.

Tolerancja

religijna

w Polsce

Uczeń rozumie:

·  znaczenie zdania: „Nie jestem królem waszych sumień”.

Uczeń potrafi:

·  wyjaśnić, co oznacza stwierdzenie: „państwo bez stosów”.

Uczeń zna:

·  główne narodowości, religie i wyznania obecne na ziemiach Polski i Litwy w XV i XVI w.

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: tolerancja religijna, arianie (bracia polscy).

Uczeń potrafi:

·  przedstawić postawy polskiej szlachty i duchowieństwa wobec reformacji.

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: kolegia jezuickie, jidysz,

·  przyczyny, które skłaniały mieszkańców Polski i Litwy do zmiany wyznania na luterańskie i kalwińskie.

Uczeń potrafi:

·  dostrzec negatywne postawy wobec protestantów i katolików,

·  przedstawić działalność zakonu jezuitów na ziemiach polskich,

·  wymienić skutki działalności zakonu jezuitów na ziemiach polskich.

Uczeń zna:

·  datę: 1564.

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: Sejm Czterech Ziem.

Uczeń potrafi:

·  wyjaśnić, jaki wpływ na sytuację religijną Polski i Litwy miało wystąpienie Marcina Lutra,

·  scharakteryzować politykę wyznaniową prowadzoną przez Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta.

Uczeń potrafi:

·  omówić dzieje społeczności żydowskiej na ziemiach polskich,

·  przedstawić dzieje innych narodowości i wyznań obecnych na ziemiach polskich w XVI w.

7.

Gospodarka dawnej

Polski

Uczeń zna:

·  przykłady towarów importowanych do Polski i eksportowanych z kraju.

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: import, eksport, folwark, pańszczyzna, spichlerz,

·  dlaczego Polskę nazywano spichlerzem Europy.

Uczeń zna:

·  podziały społeczne wewnątrz stanu szlacheckiego.

Uczeń potrafi:

·  wskazać najważniejsze różnice w rozwoju gospodarczym Europy Zachodniej i Europy Wschodniej.

Uczeń zna:

·  sposoby, za pomocą których szlachta powiększała folwarki.

Uczeń rozumie:

·  co spowodowało różnice w rozwoju gospodarczym między Wschodem i Zachodem Europy,

·  motywy, którymi kierowała się szlachta powiększając folwarki,

·  z czego wynikała rola i znaczenie Gdańska w państwie polsko-

-litewskim.

Uczeń potrafi:

·  dostrzec wpływ odzyskania przez Polskę Pomorza Gdańskiego i Gdańska na rozwój gospodarczy państwa,

·  analizować dane statystyczne.

Uczeń zna:

·  datę: 1520.

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: spław zboża, flisacy, system folwarczno-

-pańszczyźniany,

·  znaczenie prowadzenia badań historycznych dla poznawania przeszłości.

Uczeń potrafi:

·  scharakteryzować gospodarkę państwa polsko-litewskiego,

·  wyjaśnić, jaki wpływ na działania szlachty miało zjawisko drożenia żywności,

·  przedstawić relacje między szlachtą a chłopami,

·  opisać los chłopów w XV i XVI w.,

·  opisać, jak spławiano zboże do Gdańska.

Uczeń potrafi:

·  ocenić postępowanie szlachty wobec chłopów w XV i XVI w.,

·  analizować symbolikę obrazu i wyciągać z niej wnioski na temat roli i pozycji Gdańska w państwie polsko-

-litewskim,

·  dostrzec mocne i słabe strony Gdańska jako miasta portowego,

·  wskazać mocne i słabe strony gospodarki państwa polsko-

-litewskiego w XV i XVI w.

8.

Renesans

w Polsce

Uczeń zna:

·  największe zabytki polskiego renesansu, w tym we własnym regionie,

·  najważniejsze uczelnie na ziemiach polskich w epoce renesansu.

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: włoszczyzna.

Uczeń potrafi:

·  przedstawić stosunek polskiej szlachty do warzyw.

Uczeń zna:

·  postacie: Stańczyka, Mikołaja Reja, Jana Kochanowskiego, Andrzeja Frycza Modrzewskiego,

·  główne postulaty zawarte w dziele O poprawie Rzeczypospolitej.

Uczeń potrafi:

·  opisać wygląd kaplicy Zygmuntowskiej i ratusza w Poznaniu.

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: Akademia Zamojska, arrasy.

·  wpływ królowej Bony na rozwój renesansu na ziemiach polskich.

Uczeń potrafi:

·  wskazać cechy charakterystyczne architektury renesansu na przykładzie ratusza w Poznaniu,

·  przedstawić dokonania największych polskich twórców literatury pięknej epoki renesansu.

Uczeń zna:

·  najważniejsze zmiany dokonane na Wawelu w okresie rządów Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta.

Uczeń rozumie:

·  związek między pojawieniem się renesansu na ziemiach polskich a rozwojem literackiej polszczyzny.

Uczeń potrafi:

·  scharakteryzować system edukacji na ziemiach polskich w okresie renesansu.

Uczeń rozumie:

·  na czym polegał rewolucyjny charakter dzieła O poprawie Rzeczypospolitej.

Uczeń potrafi:

·  wyjaśnić, w jakim celu powstało dzieło O poprawie Rzeczypospolitej.

9.

Unia

lubelska

Uczeń zna:

·  datę: 1569,

·  ramy chronologiczne istnienia pierwszej Rzeczpospolitej.

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: Korona, Rzeczpospolita.

Uczeń potrafi:

·  wskazać na mapie ziemie wcielone przez Zygmunta Augusta do Polski i obszar Rzeczpospolitej po unii lubelskiej.

Uczeń zna:

·  postanowienia unii lubelskiej.

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: unia realna, Rzeczpospolita Obojga Narodów.

Uczeń potrafi:

·  wyjaśnić, dlaczego Polacy dążyli do zawarcia ściślejszej unii z Litwą,

·  wymienić elementy wspólne i odrębne dla Polski i Litwy.

Uczeń rozumie:

·  przyczyny konfliktu między Polakami i Litwinami dotyczącego realizacji postanowień unii z 1386 r.

Uczeń potrafi:

·  scharakteryzować stanowisko polskiej i litewskiej szlachty oraz litewskich magnatów wobec nowej unii,

·  wskazać korzyści nowej unii dla Polaków i Litwinów.

Uczeń zna:

·  okoliczności zwołania polsko-litewskiego sejmu do Lublina.

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: polonizacja.

Uczeń potrafi:

·  omówić przebieg obrad sejmu w Lublinie,

·  scharakteryzować funkcjonowanie nowej unii łączącej Polskę i Litwę.

Uczeń rozumie:

·  z czego wynikają różnice w ocenie unii lubelskiej przez Polaków i Litwinów.

Uczeń potrafi:

·  dokonać oceny unii lubelskiej.

10.

Bezkrólewie

i wolna

elekcja

Uczeń zna:

·  postać: Henryka Walezego.

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: wolna elekcja,  absolutyzm, artykuły henrykowskie.

Uczeń potrafi:

·  wyjaśnić zasady, na jakich przeprowadzano wolną elekcję.

Uczeń zna:

·  główne narodowości zamieszkujące Rzeczpospolitą w XVI w.,

·  postanowienia konfederacji warszawskiej

i artykułów henrykowskich.

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: konfederacja warszawska, pacta conventa.

Uczeń potrafi:

·  wskazać różnice między artykułami henrykowskimi i pacta conventa.

Uczeń zna:

·  daty: 1573, 1574.

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: konfederacje wojewódzkie, interreks.

Uczeń potrafi:

·  wyjaśnić, z czego wynikała uprzywilejowana pozycja stanu szlacheckiego,

·  przedstawić organizację państwa w okresie bezkrólewia.

Uczeń rozumie:

·  znaczenie aktu konfederacji warszawskiej.

Uczeń potrafi:

·  scharakteryzować Rzeczpospolitą w drugiej połowie XVI w.,

·  opisać przebieg pierwszej wolnej elekcji,

·  wyjaśnić, dlaczego każdy władca zobowiązywał się do przestrzegania artykułów henrykowskich.

Uczeń potrafi:

·  wyjaśnić, z czego wynikały obawy szlachty przed nowo wybranym władcą,

·  omówić panowanie Henryka Walezego,

·  dokonać bilansu korzyści i strat wynikających z funkcjonowania wolnej elekcji.

11.

Panowanie

Stefana

Batorego

Uczeń zna:

·  postacie: Stefana Batorego, Jana Zamoyskiego.

Uczeń potrafi:

·  wyjaśnić przyczyny konfliktu między Litwą a Moskwą.

Uczeń zna:

·  datę: 1576,

·  postać: Anny Jagiellonki.

Uczeń rozumie:

·  zagrożenia dla państwa polsko-litewskiego wynikające z podwójnej elekcji.

Uczeń potrafi:

·  dostrzec rolę, jaką za panowania Batorego odgrywał Jan Zamoyski,

·  przedstawić główny cel polityki zagranicznej Moskwy za panowania Iwana IV Groźnego.

Uczeń zna:

·  daty: 1577–1582, 1582.

Uczeń potrafi:

·  opisać sytuację panującą w Rzeczpospolitej po ucieczce Henryka Walezego,

·  scharakteryzować Stefana Batorego,

·  przedstawić przebieg wojny z Moskwą,

·  wskazać na mapie najważniejsze wydarzenia związane z przebiegiem wojny z Moskwą.

Uczeń zna:

·  postacie: Iwana IV Groźnego, Maksymiliana II,

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: piechota wybraniecka, car, „trzeci Rzym”.

Uczeń potrafi:

·  przedstawić najważniejsze dokonania Stefana Batorego w polityce wewnętrznej,

·  omówić działalność Jana Zamoyskiego,

·  ocenić postać i dokonania Stefana Batorego.

Uczeń potrafi:

·  przedstawić dzieje Rusi do XVI w.,

·  scharakteryzować państwo moskiewskie w okresie rządów Iwana IV Groźnego,

·  zanalizować obraz Batory pod Pskowem.

Rzeczpospolita w XVII wieku

12.

Wojny

ze Szwecją

i z Moskwą

Uczeń zna:

·  postać: Zygmunta III Wazy,

·  lata panowania dynastii Wazów w Polsce.

Uczeń rozumie:

·  dlaczego elekcja z 1587 r. zakończyła się wojną domową.

Uczeń zna:

·  datę: 1587,

·  postacie: Jana Karola Chodkiewicza, Stanisława Żółkiewskiego,

·  warunki rozejmu kończącego wojnę z Moskwą.

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: hetman,

·  motywy, które kierowały polską szlachtą i polskim władcą podczas konfliktu z Moskwą.

Uczeń potrafi:

·  przedstawić najważniejsze wydarzenia konfliktu polsko-szwedzkiego i polsko-moskiewskiego,

·  zlokalizować na mapie wydarzenia i miejsca związane z wojną polsko-

-szwedzką i polsko-

-moskiewską.

Uczeń zna:

·  daty: 1600–1611, 1605, 1609, 1610, 1618.

Uczeń potrafi:

·  opowiedzieć o przebiegu elekcji po śmierci Stefana Batorego,

·  wyjaśnić przyczyny wybuchu wojny Rzeczpospolitej ze Szwecją,

·  wyjaśnić, co zadecydowało o polskim zwycięstwie pod Kircholmem.

Uczeń zna:

·  postać: Dymitra Samozwańca

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: wielka smuta, dymitriada.

Uczeń potrafi:

·  scharakteryzować politykę władców Szwecji,

·  dostrzec wpływ konfliktu Rzeczpospolitej z Moskwą na relacje między mieszkańcami obu państw.

Uczeń potrafi:

·  scharakteryzować sytuację w państwie moskiewskim po śmierci Iwana IV Groźnego,

·  ocenić postępowanie Polaków na terenie państwa moskiewskiego,

·  zanalizować obraz i na jego podstawie przedstawić przebieg bitwy pod Kłuszynem.

13.

Konflikty

z Turcją

i ze Szwecją

Uczeń potrafi:

·  wyjaśnić, kim byli Kozacy,

·  dostrzec przesłanki, które wskazywały, że zakończył się złoty wiek.

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: Zaporoże, srebrny wiek.

Uczeń potrafi:

·  przedstawić najważniejsze wydarzenia konfliktu polsko-tureckiego oraz konfliktu polsko-

-szwedzkiego w latach 1626–1629,

·  zlokalizować na mapie wydarzenia i miejsca związane z wojną polsko-

-turecką oraz z konfliktem polsko-

-szwedzkim 1626–1629.

Uczeń zna:

·  daty: 1620, 1621, 1626, 1627, 1629,

·  postać: Gustawa V Adolfa,

·  warunki pokoju kończącego wojnę z Turcją i rozejmu ze Szwecją zawartego w 1629 r.

Uczeń potrafi:

·  scharakteryzować relacje między Rzeczpospolitą i Turcją w XVI w.,

·  wyjaśnić, co oznaczały dla Rzeczpospolitej warunki rozejmu podpisanego w 1629 r.

Uczeń zna:

·  postać: Stanisława Koniecpolskiego.

Uczeń rozumie:

·  czynniki, które zadecydowały o sukcesach Szwedów.

Uczeń potrafi:

·  przedstawić okoliczności, w których doszło do wybuchu wojny z Turcją,

·  określić, jaki wpływ na sytuację Rzeczpospolitej miały konflikty, w których uczestniczyła w pierwszej połowie XVII w.

Uczeń potrafi:

·  zanalizować obrazy i na tej podstawie zaprezentować przebieg bitwy pod Cecorą i Chocimiem,

·  ocenić postać i dokonania Zygmunta III Wazy.

14.

Powstanie Chmielnickiego

Uczeń zna:

·  datę: 1648,

·  postacie: Bohdana Chmielnickiego, Władysława IV Wazy, Jana II Kazimierza.

Uczeń rozumie:

·  przyczyny niechęci mieszkańców Ukrainy do Polaków.

Uczeń zna:

·  bezpośrednią przyczynę wybuchu powstania na Ukrainie.

Uczeń potrafi:

·  przedstawić plany polityczne Władysława IV Wazy,

·  wyjaśnić przyczyny klęski Polaków w pierwszej fazie powstania na Ukrainie.

Uczeń zna:

·  daty: 1635, 1649, 1651, 1654,

·  postać: Jeremiego Wiśniowieckiego,

·  warunki rozejmu ze Szwecją z 1635 r.,

·  główne żądania szlachty ukraińskiej w okresie rządów Władysława IV Wazy.

Uczeń potrafi:

·  przedstawić skutki przyłączenia Ukrainy do Polski,

·  dostrzec przyczyny niezadowolenia Kozaków nierejestrowych.

Uczeń zna:

·  warunki ugody Zborowskiej i postanowienia ugody w Perejasławiu.

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: rejestr Kozaków,

·  związek między przebiegiem powstania a żądaniami Chmielnickiego,

·  dlaczego do konfliktu między Polakami a Kozakami wmieszała się Moskwa.

Uczeń potrafi:

·  przedstawić najważniejsze wydarzenia powstania na Ukrainie,

·  zlokalizować na mapie wydarzenia i miejsca związane z powstaniem na Ukrainie.

Uczeń potrafi:

·  wyjaśnić, dlaczego ugoda zborowska nie zakończyła konfliktu polsko-ukraińskiego,

·  wyjaśnić znaczenie ugody w Perejasławiu dla polskiej polityki na Ukrainie,

·  wyjaśnić, dlaczego Polacy i Kozacy doprowadzili do wybuchu powstania.

15.

Potop

Uczeń zna:

·  daty: 1655–1660,

·  postacie: Stefana Czarnieckiego, Augustyna Kordeckiego.

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: potop, wojna szarpana,

·  dlaczego oblężenie Jasnej Góry stało się punktem zwrotnym wojny ze Szwecją.

Uczeń zna:

·  uczestników i przyczyny konfliktu o panowanie nad Morzem Bałtyckim.

Uczeń potrafi:

·  przedstawić okoliczności, w jakich doszło do szwedzkiego ataku na Rzeczpospolitą w 1655 r.,

·  zlokalizować na mapie wydarzenia i miejsca związane z wojną polsko-

-szwedzką.

Uczeń zna:

·  warunki pokoju w Oliwie, ugody hadziackiej i rozejmu w Andruszowie.

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: śluby lwowskie,

·  przyczyny, które skłoniły polską szlachtę do popierania króla szwedzkiego.

Uczeń potrafi:

·  wyjaśnić postawy polskiej szlachty w pierwszym etapie wojny ze Szwecją,

·  przedstawić przebieg oblężenia Jasnej Góry,

·  dostrzec wpływ postawy wojsk szwedzkich na zmianę stosunku polskiego społeczeństwa do Szwedów.

Uczeń zna:

·  daty: 1654–1667, 1656, 1657, 1658, 1660, 1667,

·  postacie: Karola X Gustawa, Janusza Radziwiłła.

Uczeń rozumie:

·  związek między zawarciem ugody w Perejasławiu a wybuchem wojny Rzeczpospolitej z Moskwą.

Uczeń potrafi:

·  przedstawić najważniejsze wydarzenia konfliktu polsko-moskiewskiego,

·  przedstawić okoliczności, w jakich doszło do wznowienia wojny z Moskwą.

Uczeń rozumie:

·  dlaczego ugoda hadziacka nie mogła spełnić pokładanych w niej nadziei.

Uczeń potrafi:

·  znaczenie decyzji podjętej przez Jana Kazimierza wobec elektora brandenburskiego,

·  ocenić wpływ wojen prowadzonych ze Szwecją i Moskwą na dalsze losy Rzeczpospolitej.

16.

Kryzys Rzeczpospolitej

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: magnateria, liberum veto.

Uczeń potrafi:

·  wymienić główne przyczyny słabości Rzeczpospolitej.

Uczeń zna:

·  datę: 1668,

·  główne postulaty programu reform Jana Kazimierza.

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: „złota wolność”.

Uczeń potrafi:

·  przedstawić wpływ, jaki miało na państwo nadużywanie liberum veto,

·  wyjaśnić, komu służyło zrywanie sejmów.

Uczeń zna:

·  okoliczności, w jakich doszło do użycia po raz pierwszy zasady liberum veto.

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: dewaluacja, zasada jednomyślności (jednozgodności), zasada jedności, rokosz,

·  jakie czynniki doprowadziły do wzrostu znaczenia magnaterii.

Uczeń potrafi:

·  dostrzec wpływ wojen w XVII w. na odejście szlachty od przestrzegania zasad tolerancji religijnej,

·  scharakteryzować polską magnaterię w XVII w.,

·  wyjaśnić, z czego wynikała zasada jednomyślności.

Uczeń zna:

·  daty: 1652, 1658, 1665, 1666,

·  postać: Jerzego Lubomirskiego.

Uczeń potrafi:

·  przedstawić najważniejsze skutki wojen prowadzonych przez Rzeczpospolitą w latach 1648–1667,

·  wyjaśnić, z czego wynikały różne postawy magnaterii w XVII w.,

·  dostrzec związek między wzrostem znaczenia magnaterii a paraliżem pracy sejmu.

Uczeń potrafi:

·  scharakteryzować działalność polskiego sejmu w XVII i XVIII w.,

·  przedstawić reakcję szlachty na projekt reform państwa zaproponowany przez Jana Kazimierza,

·  ocenić sytuację Rzeczpospolitej w drugiej połowie XVII w.

17.

Wojny

z Turcją

Uczeń zna:

·  daty: 1674, 1683,

·  postać: Jana III Sobieskiego.

Uczeń rozumie:

·  co zadecydowało o wyborze Jana Sobieskiego na króla Rzeczpospolitej.

Uczeń zna:

·  postać: Michała Korybuta Wiśniowieckiego.

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: odsiecz Wiednia.

Uczeń potrafi:

·  dostrzec wpływ liberum veto na sytuację Rzeczpospolitej w czasie konfliktu z Turcją.

Uczeń zna:

·  daty: 1669, 1672, 1673, 1699,

·  warunki pokoju w Buczaczu, rozejmu w Żurawnie i pokoju w Karłowicach.

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: jasyr,

·  co oznaczało dla Rzeczpospolitej podpisanie pokoju w Buczaczu,

·  dlaczego doszło do wznowienia wojny z Turcją.

Uczeń potrafi:

·  przedstawić okoliczności, w jakich doszło do wybuchu wojny z Turcją,

·  opisać reakcję polskiej szlachty na warunki pokoju w Buczaczu,

·  przedstawić przebieg odsieczy Wiednia.

Uczeń zna:

·  postać: Kara Mustafy.

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: wielki wezyr.

Uczeń potrafi:

·  przedstawić okoliczności elekcji z 1669 r.,

·  przedstawić przebieg działań zbrojnych prowadzonych przez Turcję w 1683 r.,

·  przedstawić sytuację wewnętrzną Rzeczpospolitej w okresie rządów Jana III Sobieskiego.

Uczeń potrafi:

·  opisać organizację państwa tureckiego,

·  opisać sytuację Rzeczpospolitej pod rządami Michała Korybuta Wiśniowieckiego,

·  dostrzec znaczenie tej bitwy dla dalszego przebiegu konfliktu z Turcją,

·  ocenić postać i dokonania Jana III Sobieskiego.

18.

Barok

i sarmatyzm

Uczeń zna:

·  główne przyczyny słabości Rzeczpospolitej w XVII w.

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: sarmatyzm.

Uczeń potrafi:

·  wymienić główne cechy ideologii sarmackiej.

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: barok.

Uczeń potrafi:

·  podać przykłady budowli barokowych na ziemiach polskich, w tym we własnym regionie.

Uczeń zna:

·  datę: 1568,

·  ramy chronologiczne epoki baroku.

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: lęk przed pustką, światłocień.

Uczeń potrafi:

·  scharakteryzować architekturę, rzeźbę i literaturę baroku,

·  scharakteryzować polskie malarstwo barokowe,

·  dostrzec wpływ sarmatyzmu na postawę polskiej szlachty wobec sytuacji wewnętrznej Rzeczpospolitej w XVII w.

Uczeń zna:

·  postacie: Giovanniego Lorenza Berniniego, Rembrandta, Jana Andrzeja Morsztyna.

Uczeń rozumie:

·  związek między wzrostem religijności Europejczyków a pojawieniem się baroku.

Uczeń potrafi:

·  scharakteryzować sytuację w Europie w XVII w.

Uczeń zna:

·  okoliczności, w jakich doszło do narodzin baroku.

Uczeń potrafi:

·  wyjaśnić, dlaczego na przełomie XVI i XVII w. zakończył się renesans.

Europa i Ameryka w XVII i XVIII  wieku

19.

Absolutyzm

we Francji

Uczeń zna:

·  postać: Ludwika XIV.

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: absolutyzm.

Uczeń potrafi:

·  wyjaśnić, jaką rolę w absolutyzmie odgrywał monarcha.

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: monarchia absolutna.

Uczeń potrafi:

·  wymienić najważniejsze skutki rządów Ludwika XIV.

Uczeń zna:

·  daty: 1572, 1598,

·  postacie: Henryka IV, Richelieu,

·  postanowienia edyktu nantejskiego.

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: hugenoci, edykt nantejski, noc św. Bartłomieja.

Uczeń potrafi:

·  scharakteryzować sytuację religijną we Francji w drugiej połowie XVI w.,

·  opisać wygląd pałacu w Wersalu.

Uczeń zna:

·  daty: 1661, 1685,

·  postacie: Jeana Baptiste’a Colberta, Moliera,

·  cele polityki Richelieu.

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: racja stanu,

·  czym charakteryzowała się polityka gospodarcza Francji w okresie rządów Ludwika XIV.

Uczeń potrafi:

·  przedstawić działania polityczne podjęte przez kardynała Richelieu,

·  scharakteryzować absolutyzm Ludwika XIV,

·  omówić politykę zagraniczną Francji epoki Ludwika XIV,

·  przedstawić dokonania kultury francuskiej epoki Ludwika XIV.

Uczeń potrafi:

·  zanalizować obraz Okropności nocy św. Bartłomieja,

·  ocenić, kto osiągnąłby korzyść z celów, do których realizacji dążył kardynał Richelieu (PP),

·  przedstawić dokonania Francji Ludwika XIV w dziedzinie wojskowości,

·  określić wpływ na państwo decyzji o odwołaniu edyktu nantejskiego,

·  dokonać bilansu rządów Ludwika XIV.

20.

Monarchia parlamentarna

 w Anglii

Uczeń zna:

·  postać:  Karola I Stuarta,

·  ramy chronologiczne rewolucji angielskiej.

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: monarchia parlamentarna,

Uczeń potrafi:

·  wyjaśnić, czym charakteryzowała się angielska monarchia parlamentarna.

Uczeń zna:

·  postać: Olivera Cromwella,

·  organizację parlamentu angielskiego,

·  cele polityki Karola I Stuarta.

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: Izba Lordów, Izba Gmin,

·  przyczyny konfliktu między królem i parlamentem.

Uczeń zna:

·  daty: 1649, 1660.

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: purytanie, chwalebna rewolucja.

Uczeń potrafi:

·  wyjaśnić, z czego wynikały trudności Karola I Stuarta w realizacji jego celów politycznych,

·  przedstawić okoliczności, w jakich doszło do wybuchu rewolucji w Anglii,

·  wymienić najważniejsze wydarzenia związane z przebiegiem rewolucji w Anglii,

·  wskazać na mapie najważniejsze wydarzenia związane z walką między królem i parlamentem.

Uczeń zna:

·  daty: 1588, 1689,

·  postacie: Karola I Stuarta, Wilhelma III Orańskiego,

·  okoliczności, w jakich doszło do restauracji monarchii w Anglii,

·  najważniejsze postanowienia zawarte w Deklaracji praw.

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: Armia Nowego Wzoru, lord protektor, Deklaracja praw,

·  przyczyny, które doprowadziły do restauracji monarchii w Anglii.

Uczeń potrafi:

·  wyjaśnić okoliczności, w jakich doszło do aresztowania i skazania Karola I Stuarta na śmierć,

·  scharakteryzować rządy Olivera Cromwella.

Uczeń zna:

·  postacie: Elżbiety I Wielkiej, Williama Shakespeare’a.

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: czasy elżbietańskie, Wielka Armada.

Uczeń potrafi:

·  scharakteryzować czasy elżbietańskie,

·  porównać i ocenić absolutyzm oraz monarchię parlamentarną na przykładzie Francji Ludwika XIV i Anglii po 1689 r.

21.

Oświecenie w Europie

Uczeń zna:

·  postacie: Jeana-

-Jacques’a Rousseau, Monteskiusza,

·  najważniejsze odkrycia i wynalazki XVIII w.

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: oświecenie, umowa społeczna, trójpodział władzy.

Uczeń potrafi:

·  wyjaśnić, na czym polegała idea umowy społecznej i trójpodziału władzy.

Uczeń zna:

·  elementy starego ładu.

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: stary ład.

Uczeń potrafi:

·  wyjaśnić, które grupy społeczne mogły się sprzeciwiać staremu ładowi,

·  wyjaśnić, na czym opierała się nowożytna nauka.

Uczeń zna:

·  postacie: Beniamina Franklina, braci Montgolfier, Denisa Diderota, Woltera,

·  ramy chronologiczne epoki oświecenia.

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: filozofowie, deizm.

Uczeń potrafi:

·  scharakteryzować sytuację polityczną i społeczną Europy starego ładu,

·  przedstawić najważniejsze poglądy filozofów oświecenia.

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: Wielka encyklopedia francuska, powiastki filozoficzne, klasycyzm.

Uczeń potrafi:

·  wyjaśnić, w jakim celu powstała Wielka encyklopedia francuska,

·  przedstawić najważniejsze osiągnięcia epoki oświecenia w literaturze, architekturze i sztuce.

Uczeń potrafi:

·  ocenić wpływ nauki na życie i sposób myślenia ludzi żyjących w XVIII w.

22.

Nowe potęgi w Europie

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: absolutyzm oświecony.

Uczeń potrafi:

·  wskazać na mapie położenie Rosji, Prus i Austrii.

Uczeń zna:

·  postać: Katarzyny II Wielkiej.

Uczeń potrafi:

·  wymienić główne działania cara zmierzające do unowocześnienia Rosji,

·  wskazać na mapie obszary, o które Rosja, Prusy i Austria powiększyły się w ciągu XVIII w.

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: manufaktura, Królestwo Prus,

·  dlaczego Piotra I nazwano Wielkim.

Uczeń potrafi:

·  wyjaśnić, jak doszło do uniezależnienia się Prus Książęcych od Polski.

Uczeń zna:

·  daty: 1689, 1701,

·  postacie: Piotra I Wielkiego, Fryderyka II Wielkiego, Marii Teresy, Józefa II.

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: militaryzm,

·  zagrożenia dla Rzeczpospolitej związane z reformami państw sąsiednich prowadzonych w duchu oświeconego absolutyzmu.

Uczeń potrafi:

·  wyjaśnić, na czym polegało zacofanie Rosji na początku rządów Piotra I,

·  przedstawić główne reformy Katarzyny II Wielkiej, Fryderyka II Wielkiego, Marii Teresy i Józefa II.

Uczeń potrafi:

·  opisać okoliczności powstania Sankt Petersburga,

·  przedstawić uzbrojenie i umundurowanie żołnierzy armii pruskiej,

·  scharakteryzować politykę dynastyczną Habsburgów,

·  ocenić, w czyim interesie władcy Rosji, Prus i Austrii prowadzili reformy w duchu oświeconego absolutyzmu.

23.

Powstanie

Stanów Zjednoczonych

Uczeń zna:

·  postacie: Tadeusza Kościuszki, Kazimierza Pułaskiego.

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: Indianie, Deklaracja niepodległości.

Uczeń potrafi:

·  wskazać idee oświecenia, na które powołali się autorzy Deklaracji niepodległości i Konstytucji Stanów Zjednoczonych.

Uczeń zna:

·  datę: 4 lipca 1776,

·  postać: Jerzego Waszyngtona.

Uczeń potrafi:

·  przedstawić polski wkład w walkę o niepodległość Stanów Zjednoczonych.

Uczeń zna:

·  datę: 1783, 1787, 1791,

·  główne zasady polityki prowadzonej przez rząd brytyjski wobec kolonii,

·  ramy chronologiczne amerykańskiej wojny o niepodległość.

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: Korona Brytyjska, bostońska „herbatka”.

Uczeń potrafi:

·  przedstawić okoliczności, w jakich doszło do wybuchu amerykańskiej wojny o niepodległość,

·  wymienić czynniki, które umożliwiły Amerykanom odniesienie zwycięstwa,

·  wskazać na mapie najważniejsze miejsca związane z amerykańską wojną o niepodległość.

Uczeń zna:

·  daty: 1773, 1781,

·  przykładowe prawa zapisane w Karcie praw.

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: Kongres, Karta praw.

Uczeń potrafi:

·  wyjaśnić, jak doszło do powstania kolonii angielskich w Ameryce Północnej,

·  wymienić najważniejsze etapy konfliktu między rządem brytyjskim a kolonistami,

·  wymienić najważniejsze wydarzenia amerykańskiej wojny o niepodległość.

Uczeń rozumie:

·  na czym polega system prezydencki.

Uczeń potrafi:

·  wyjaśnić znaczenie Deklaracji niepodległości,

·  scharakteryzować ustrój Stanów Zjednoczonych,

·  ocenić wpływ idei oświecenia na powstanie państwa amerykańskiego oraz na jego ustrój polityczny.

24.

Początek

rewolucji francuskiej

Uczeń zna:

·  datę: 14 lipca 1789,

·  postać: Ludwika XVI,

·  prawa zagwarantowane w Deklaracji praw człowieka i obywatela.

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: rewolucja francuska, Deklaracja praw człowieka i obywatela, prawa człowieka.

Uczeń potrafi:

·  dostrzec wpływ idei oświeceniowych na Deklarację praw człowieka i obywatela.

Uczeń zna:

·  ramy chronologiczne rewolucji francuskiej.

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: burżuazja.

Uczeń potrafi:

·  wyjaśnić przyczyny niezadowolenia społecznego we Francji.

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: Stany Generalne, Zgromadzenie Narodowe, Bastylia.

Uczeń potrafi:

·  wyjaśnić, dlaczego stan trzeci ogłosił się Zgromadzeniem Narodowym,

·  opisać okoliczności, w jakich doszło do zburzenia Bastylii.

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: wielka trwoga.

Uczeń potrafi:

·  scharakteryzować strukturę społeczną Francji w XVIII w.,

·  przedstawić sytuację panującą we Francji przed wybuchem rewolucji,

·  opisać wydarzenia wielkiej trwogi.

Uczeń potrafi:

·  zanalizować Deklarację praw człowieka i obywatela pod kątem zawartych w niej zasad dotyczących organizacji państwa i społeczeństwa,

·  ocenić znaczenie Deklaracji praw człowieka i obywatela.

25.

Od monarchii konstytucyjnej

do republiki

Uczeń zna:

·  postać: Maksymiliana Robespierre’a.

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: jakobini, wielki terror.

Uczeń potrafi:

·  wyjaśnić, jak funkcjonowała Francja w okresie wielkiego terroru.

Uczeń rozumie:

·  przesłanie hasła „wolność, równość, braterstwo”.

Uczeń potrafi:

·  wyjaśnić, w jakich okolicznościach Francja stała się republiką.

Uczeń zna:

·  daty: 1790, 1791, 1792, 1793, 1794.

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: prawica, lewica, centrum, Komitet Ocalenia Publicznego, trybunał rewolucyjny, Ustawa o duchowieństwie, monarchia konstytucyjna.

Uczeń potrafi:

·  przedstawić najważniejsze wydarzenia związane z przebiegiem rewolucji francuskiej,

·  wyjaśnić, na czym polegał podział w parlamencie francuskim po 1791 r.,

·  przedstawić skutki egzekucji Ludwika XVI,

·  dostrzec przyczyny popularności jakobinów.

Uczeń zna:

·  najważniejsze zasady zawarte w konstytucji francuskiej.

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: powstanie w Wandei.

Uczeń potrafi:

·  przedstawić organizację państwa francuskiego po uchwaleniu konstytucji,

·  omówić okoliczności wybuchu wojny między Francją a Prusami i Austrią,

·  przedstawić sytuację polityczną i militarną Francji w okresie istnienia republiki.

Uczeń potrafi:

·  scharakteryzować ewolucję stosunku rewolucjonistów do Kościoła katolickiego,

·  wyjaśnić, co zawierała Ustawa o duchowieństwie,

·  zanalizować XVIII-wieczne rysunki propagandowe związane z rewolucją francuską,

·  dostrzec jednostronność oceny osiągnięć rewolucji zawartą w tych rysunkach,

·  ocenić dokonania rewolucji francuskiej.

Ostatnie stulecie I Rzeczpospolitej

26.

Czasy

saskie

Uczeń zna:

·  daty: 1697, 1733,

·  postacie: Augusta II Sasa, Stanisława Leszczyńskiego, Augusta III Sasa,

·  ramy chronologiczne czasów saskich.

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: czasy saskie.

Uczeń zna:

·  postać: Stanisława Konarskiego,

·  tytuły rozpraw politycznych dotyczących reform państwa polskiego.

Uczeń potrafi:

·  przedstawić plany polityczne władcy Saksonii po elekcji na króla Rzeczpospolitej,

·  wyjaśnić przyczyny konfliktu między szlachtą a królem Augustem II.

Uczeń zna:

·  datę: 1717,

·  postanowienia sejmu niemego.

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: sejm niemy.

Uczeń potrafi:

·  wyjaśnić, na czym polegała szkodliwość działań podejmowanych w czasie trzeciej wojny północnej przez Augusta II i Stanisława Leszczyńskiego,

·  scharakteryzować projekty reform ustrojowych Stanisława Leszczyńskiego i Stanisława Konarskiego.

Uczeń zna:

·  daty: 1700, 1709,

·  postać: Karola XII.

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: Collegium Nobilium,

·  w jaki sposób Rzeczpospolita stała się państwem zależnym od Rosji.

Uczeń potrafi:

·  przedstawić przebieg elekcji w 1697 r.,

·  scharakteryzować Saksonię pod panowaniem Sasów,

·  przedstawić przebieg elekcji w 1733 r.,

·  wyjaśnić, w jakim celu powstało Collegium Nobilium.

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: pijarzy.

Uczeń potrafi:

·  wyjaśnić okoliczności wybuchu trzeciej wojny północnej i przedstawić przebieg konfliktu,

·  przedstawić skutki trzeciej wojny północnej dla Rzeczpospolitej,

·  scharakteryzować sytuację polityczną, gospodarczą, społeczną i kulturalną Rzeczpospolitej w czasach Augusta III,

·  ocenić czasy saskie.

27.

Ostatni

król Polski

Uczeń zna:

·  datę: 1772,

·  postać: Stanisława Augusta Poniatowskiego,

·  państwa uczestniczące w I rozbiorze Polski.

Uczeń potrafi:

·  wskazać na mapie tereny odebrane Rzeczpospolitej w trakcie I rozbioru.

Uczeń zna:

·  daty: 1764, 1768,

·  żądania konfederatów barskich.

Uczeń rozumie:

·  przyczyny I rozbioru Polski.

Uczeń potrafi:

·  wymienić główne reformy dokonane przez króla krótko po elekcji,

·  wyjaśnić przyczyny wybuchu konfederacji barskiej.

Uczeń zna:

·  daty: 1765, 1767,

·  uchwały sejmu podjęte w 1768 r.

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: Familia (Czartoryscy), prawa kardynalne, Szkoła Rycerska,

Uczeń potrafi:

·  wyjaśnić, do czego dążyła rodzina Czartoryskich,

·  wyjaśnić, w jakim celu została założona Szkoła Rycerska,

·  przedstawić przebieg sejmu w 1767 r.,

·    wyjaśnić, w jaki sposób zaborcy uzasadniali I rozbiór Polski.

Uczeń zna:

·  postać: Nikołaja Repnina,

Uczeń rozumie:

·  do czego dążyła Katarzyna II, doprowadzając do utworzenia trzech konfederacji.

Uczeń potrafi:

·  wskazać różnice w dążeniach Familii i władczyni Rosji,

·  scharakteryzować obszary odebrane Rzeczpospolitej w wyniku I rozbioru.

Uczeń potrafi:

·  omówić przebieg konfederacji barskiej,

·  zanalizować symboliczną wymowę ryciny ukazującej Rzeczpospolitą jako kołacz królewski.

28.

Czasy stanisławowskie

Uczeń zna:

·  ramy chronologiczne czasów stanisławowskich,

·  cele istnienia KEN.

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: Komisja Edukacji Narodowej (KEN).

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: obiady czwartkowe, czasy stanisławowskie.

Uczeń potrafi:

·  wymienić zabytki architektury oświecenia w Polsce, w tym we własnym regionie,

·  opisać wygląd pałacu Na Wodzie w Łazienkach Królewskich.

Uczeń zna:

·  daty: 1765, 1773,

·  postacie: Tadeusza Rejtana, Hugo Kołłątaja.

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: Rada Nieustająca,

·  przyczyny, które doprowadziły do utworzenia KEN.

Uczeń potrafi:

·  przedstawić okoliczności zwołania sejmu rozbiorowego,

·  scharakteryzować system edukacji w Rzeczpospolitej przed utworzeniem KEN,

·  scharakteryzować zmiany wprowadzone w systemie edukacji przez KEN.

Uczeń zna:

·  postacie: Juliana Ursyna Niemcewicza, Ignacego Krasickiego, Marcello Bacciarellego, Canaletta.

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: klasycyzm.

Uczeń potrafi:

·  przedstawić najważniejsze dokonania polskiego teatru, literatury, architektury, malarstwa i rzeźby w epoce oświecenia,

·  na przykładzie pałacu Na Wodzie wskazać główne cechy architektury klasycystycznej.

Uczeń potrafi:

·  zanalizować symboliczną wymowę obrazu Rejtan – upadek Polski,

·  scharakteryzować sytuację gospodarczą Rzeczpospolitej w czasach stanisławowskich,

·  ocenić czasy stanisławowskie.

29.

Konstytucja

3 maja

Uczeń zna:

·  datę: 3 maja 1791,

·  najważniejsze postanowienia Konstytucji 3 maja.

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: Sejm Wielki (Czteroletni), Ustawa rządowa.

Uczeń zna:

·  programy stronnictw politycznych istniejących w Rzeczpospolitej.

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: stronnictwo królewskie, stronnictwo magnackie, stronnictwo patriotyczne, Straż Praw.

Uczeń potrafi:

·  wyjaśnić, jakie zmiany wprowadziła Konstytucja 3 maja.

Uczeń zna:

·  daty: 1788, 1788–1792, 1790,

·  postacie: Stanisława Staszica, Stanisława Małachowskiego,

·  najważniejsze reformy Sejmu Wielkiego.

Uczeń potrafi:

·  przedstawić okoliczności zwołania sejmu walnego,

·  przedstawić okoliczności, w jakich doszło do uchwalenia Ustawy rządowej.

Uczeń potrafi:

·  scharakteryzować sytuację polityczną Rzeczpospolitej w przededniu Sejmu Wielkiego,

·  scharakteryzować stosunek Rosji i Prus do Rzeczpospolitej,

·  porównać ustrój Rzeczpospolitej przed 3 maja 1791 i po tej dacie.

Uczeń potrafi:

·  opowiedzieć o przebiegu obrad Sejmu Wielkiego,

·  ocenić znaczenie Konstytucji 3 maja jako próby ratowania Rzeczpospolitej.

30.

II rozbiór

Polski

Uczeń zna:

·  datę: 1793,

·  postać: Tadeusza Kościuszki,

·  państwa uczestniczące w II rozbiorze Polski.

Uczeń rozumie:

·  znaczenie pojęcia: targowica.

Uczeń potrafi:

·  wskazać na mapie ziemie odebrane Rzeczpospolitej w II rozbiorze.

Uczeń zna:

·  postać: Józefa Poniatowskiego,

·  miejsca głównych bitew w czasie wojny w obronie Konstytucji 3 maja.

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: konfederacja targowicka (targowica).

Uczeń potrafi:

·  przedstawić reakcje na uchwalenie Konstytucji 3 maja,

·  przedstawić najważniejsze wydarzenia związane z przebiegiem wojny w obronie Konstytucji 3 maja.

Uczeń zna:

·  datę: 1792,

·  postać: Ksawerego Branickiego.

Uczeń potrafi:

·  przedstawić okoliczności wybuchu wojny w obronie Konstytucji 3 maja,

·  porównać stosunek sił między armią polską a rosyjską,

·  wyjaśnić, dlaczego król przeszedł do obozu konfederatów targowickich.

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: Order Virtuti Militari,

·  dlaczego część magnatów oraz Katarzyna II dążyli do obalenia Konstytucji 3 maja.

Uczeń potrafi:

·  wyjaśnić okoliczności, w jakich doszło do ogłoszenia konfederacji targowickiej,

·  scharakteryzować obszary odebrane Rzeczpospolitej w II rozbiorze.

Uczeń potrafi:

·  ocenić postawę magnatów, którzy ogłosili konfederację targowicką,

·  przedstawić okoliczności zwołania i przebieg sejmu w Grodnie,

·  ocenić postawę i działalność króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.

31.

Upadek Rzeczpospolitej

Uczeń zna:

·  daty: 1794, 1795,

·  państwa uczestniczące w III rozbiorze Polski,

·  główne przyczyny upadku Rzeczpospolitej.

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: Naczelnik powstania, insurekcja kościuszkowska (powstanie kościuszkowskie), kosynierzy.

Uczeń potrafi:

·  wskazać na mapie ziemie odebrane Rzeczpospolitej w wyniku III rozbioru.

Uczeń zna:

·  bezpośrednią przyczynę wybuchu powstania kościuszkowskiego.

Uczeń rozumie:

·  znaczenie polskiego zwycięstwa pod Racławicami,

·  dlaczego Rzeczpospolita upadła.

Uczeń potrafi:

·  przedstawić najważniejsze wydarzenia związane z przebiegiem powstania kościuszkowskiego,

·  wskazać na mapie miejsca związane z przebiegiem powstania kościuszkowskiego.

Uczeń zna:

·  postanowienia Uniwersału połanieckiego.

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: Uniwersał połaniecki.

Uczeń potrafi:

·  przedstawić plany patriotów polskich,

·  dostrzec przyczyny, które zadecydowały o klęsce masowego poboru do wojska.

Uczeń zna:

·  postać: Antoniego Madalińskiego.

Uczeń potrafi:

·  dostrzec przyczyny klęski powstania kościuszkowskiego,

·  scharakteryzować obszary odebrane Rzeczpospolitej w wyniku III rozbioru.

Uczeń potrafi:

·  scharakteryzować sytuację w Polsce po II rozbiorze,

·  rozróżniać wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny upadku Rzeczpospolitej.

Okres napoleoński

32.

Podboje

Napoleona

Uczeń zna:

·  postać: Napoleona Bonapartego,

·  cele polityczne Napoleona.

Uczeń potrafi:

·  wyjaśnić, w jaki sposób Napoleon przejął władzę we Francji,

·  wskazać na mapie zasięg podbojów dokonanych przez Napoleona.

Uczeń zna:

·  datę: 1804,

·  ramy chronologiczne wojen napoleońskich.

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: blokada kontynentalna,

Uczeń potrafi:

·  wskazać na mapie miejsca najważniejszych bitew wojen napoleońskich,

·  przedstawić wpływ wojen napoleońskich na pozycję Francji w Europie.

Uczeń rozumie:

·  pojęcia: dyrektoriat, konsulat, konkordat, Kodeks Napoleona.

Uczeń potrafi:

·  przedstawić okoliczności, w jakich dyrektoriat przejął władzę we Francji,

·  przedstawić działalność Napoleona w okresie konsulatu.

Uczeń zna:

·  postanowienia konstytucji francuskiej z 1795 r.,

·  cel powstania Kodeksu Napoleona.

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: kampania włoska,

·  znaczenie Kodeksu Napoleona dla rozwoju prawa.

Uczeń potrafi:

·  scharakteryzować rządy dyrektoriatu,

·  opisać działalność Napoleona we Włoszech,

·  określić, jak zmieniało się nastawienie części społeczeństwa francuskiego do polityki podbojów Napoleona,

·  wyjaśnić, z czego wynikało negatywne nastawienie do Napoleona wśród innych narodów europejskich.

Uczeń zna:

·  daty: 1795, 1796, 1799, 1801, 1805, 1806, 1807,

·  postanowienia pokoju w Tylży.

Uczeń rozumie:

·  związek między planami Napoleona a relacjami między Francją a innymi krajami Europy.

Uczeń potrafi:

·  przedstawić przebieg wojen napoleońskich,

·  dostrzec zmiany w Europie zachodzące pod wpływem podbojów Napoleona,

·  przedstawić stosunek sił austriacko-rosyjskich i francuskich przed bitwą pod Austerlitz,

·  opowiedzieć o przebiegu bitwy pod Austerlitz,

·  ocenić działania polityczne i wojskowe Napoleona.

33.

Po III rozbiorze Polski

Uczeń zna:

·  datę: 1797,

·  postacie: Jana Henryka Dąbrowskiego, Józefa Wybickiego.

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: Mazurek Dąbrowskiego.

Uczeń potrafi:

·  przedstawić działalność Jana Henryka Dąbrowskiego.

Uczeń rozumie:

·  na czym polegała tragedia Legionów Polskich.

Uczeń potrafi:

·  wyjaśnić, w jaki sposób sąsiedzi Rzeczpospolitej usprawiedliwiali swój udział w zaborach,

·  wyjaśnić okoliczności utworzenia Legionów Polskich we Włoszech.

Uczeń potrafi:

·  scharakteryzować sytuację panującą w poszczególnych zaborach,

·  dostrzec przyczyny zaufania, którym Polacy obdarzyli Napoleona.

Uczeń potrafi:

·  przedstawić sytuację poszczególnych grup społeczeństwa byłej Rzeczpospolitej pod zaborem rosyjskim, pruskim i austriackim,

·  opisać losy Legionów Polskich.

Uczeń potrafi:

·  scharakteryzować stosunek Napoleona do sprawy polskiej,

·  przedstawić okoliczności wkroczenia wojsk francuskich na ziemie polskie.

34.

Księstwo Warszawskie

Uczeń zna:

·  daty: 1807, 1815,

·  postać: Józefa Poniatowskiego,

·  okoliczności powstania Księstwa Warszawskiego.

Uczeń rozumie:

·  powody rozczarowania Polaków Księstwem Warszawskim.

Uczeń potrafi:

·  wskazać na mapie obszar Księstwa Warszawskiego oraz zmiany terytorialne, do jakich doszło w 1809 r.

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: Wielka Armia.

Uczeń potrafi:

·  wskazać przejawy zależności i niezależności Księstwa Warszawskiego,

·  wskazać na mapie miejsca najważniejszych bitew wojen napoleońskich.

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: sto dni Napoleona.

Uczeń potrafi:

·  podać podstawowe informacje na temat Księstwa Warszawskiego,

·  scharakteryzować ustrój Księstwa Warszawskiego,

·  wyjaśnić, jak doszło do klęski Napoleona.

Uczeń rozumie:

·  pojęcie: bitwa narodów,

·  z czego wynikała nazwa, jaką Napoleon nadał utworzonemu przez siebie Księstwu.

Uczeń potrafi:

·  wyjaśnić przyczyny wybuchu wojny z Austrią i przedstawić jej przebieg

·  wyjaśnić przyczyny wybuchu wojny Napoleona z Rosją.

Uczeń zna:

·  daty: 1808, 1809, 1812, 1813,

·  okoliczności, w jakich doszło do szarży polskich żołnierzy pod Somosierrą.

Uczeń rozumie:

·  cel taktyki stosowanej przez Rosjan podczas wojny z Napoleonem,

·  przyczyny klęski wyprawy Napoleona na Rosję.

Uczeń potrafi:

·  opowiedzieć o bitwach pod Somosierrą i Raszynem,

·  przedstawić przygotowania Francuzów do wyprawy na Rosję,

·  opowiedzieć o przebiegu wyprawy na Rosję,

·  ocenić politykę Napoleona wobec Polaków.